CZYNY NIEDOZWOLONE Prowadzcy mgr Anna KrawczykSawicka Pojcie czynu

CZYNY NIEDOZWOLONE Prowadzący mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Pojęcie czynu niedozwolonego � Za czyn niedozwolony (delikt) uznaje się fakt wyrządzenia szkody poza istniejącym dotychczas stosunkiem zobowiązaniowym, z którym to faktem ustawa wiąże powstanie obowiązku naprawienia szkody mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Wyrządzenie szkody jako źródło zobowiazania �W samej systematyce kc prawo polskie odróżnia zespół przepisów w których wyrządzenie szkody jest traktowane jako źródło zobowiązania: do nich odnosi się reżim przepisów regulowany w art. 415 i n k. c. , nazywany reżimem ex delicto. Osobne miejsce zajmuje natomiast zbiór przepisów w którym wyrządzenie szkody jest traktowane jako następstwo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania: do nich odnosi się reżim przepisów regulowany w art. 471 i n. kc. , zwany reżimem ex contractu. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Przesłanki odpowiedzialności deliktowej � Wyrządzenie szkody � Szkoda � Adekwatny związek przyczynowy mgr Anna Krawczyk-Sawicka

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WŁASNE CZYNY mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Czym charakteryzuje się odpowiedzialność za własne czyny? � Odpowiedzialność ta została wyrażona w art. 415 kc i stanowi, że „Kto z winy swojej wyrządza drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia” � Przepis art. 415 kc zdecydowanie nadaje pierwszeństwo zasadzie winy przed innymi zasadami odpowiedzialności. �Aby sprawca szkody został obciążony obowiązkiem naprawienia szkody, poszkodowany musi – zgodnie z art. 6 kc - wykazać istnienia i ciężar (rozmiar) szkody mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Podmiot odpowiedzialny za własne czyny � Podmiotem odpowiedzialnym za czyn własny może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna. � Co do osoby prawnej, jest ona obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu. Kodeks wyraził te zasadę w art. 416 KC. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

WINA - elementy �Przyjmuje się, że winę tworzą łącznie dwa następujące elementy: obiektywny i subiektywny. � Element obiektywny: bezprawność działania � Element subiektywny – wina w ścisłym tego słowa znaczeniu. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Bezprawność czynu i zaniechania – na czym polega? � Bezprawność czynu najogólniej należy rozumieć niezgodność zachowania z porządkiem prawnym. � Bezprawność zaniechania - gdy istniał nakaz działania, zakaz zaniechania albo zakaz sprowadzenia skutku mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Okoliczności wyłączające bezprawność � Obrona konieczna (art. 423 kc) – odparcie bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby. � Przesłanki: bezpośredniość zamachu Bezprawność czynu – niekoniecznie zawinione Zastosowanie środków koniecznych Problem porównania wartości dóbr (szkoda wyrządzona napastnikowi a szkoda podjęta przez obronę) mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Okoliczności wyłączające bezprawność c. d. � Stan wyższej konieczności (art. 424 kc) – gdy występuje bezpośrednie zagrożenie dla jakiegoś dobra, ale źródłem tego zagrożenia nie jest człowiek ale rzecz lub zwierzę � Przesłanki: specyfika szkody – rzecz lub zwierze, szkoda grożąca bezpośrednio od zwierzęcia lub rzeczy, sam nie wywołał niebezpieczeństwa, nie można było inaczej zapobiec, porównanie wartości dóbr mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Okoliczności wyłączające bezprawność c. d. � Dozwolona samopomoc: może zostać zastosowana gdy przepis szczególny na to zezwala np. art. 343 § 2 KC oraz 432 KC. � Zgoda poszkodowanego: może uchylić bezprawność działania, ale tylko w takim zakresie, w jakim poszkodowany może dysponować własnymi dobrami. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Czym jest wina i kto może ją ponosić? � Wina jest określana jako: podmiotowa strona czynu. � Przez winę należy rozumieć naganną decyzje człowieka odnoszącą się do popełnianego przez niego czynu bezprawnego. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Wyłączenie elementu subiektywnego winy � Niepoczytalność – wyłącza świadome albo swobodne powzięcie decyzji albo wyrażenie woli (art. 425§ 1 kc) � Osoby niedorozwinięte umysłowo lub chore psychicznie � Osoby, które w chwili czynu uległy zakłóceniu pod wpływem użycia napojów odurzających lub innych podobnych środków (art. 425 § 2 kc) � Osoby które ze względu an stan cielesny np. kalectwo (niedołężność starcza) nie mogą kierować swoim postępowaniem na tyle, żeby by innym nie wyrządzić szkód (art. 427 kc) � Wiek – za wyrządzona szkodę nie odpowiada osoba, która nie ukończyła 13 roku życia (art. 426 kc). � Ukończenie 13 lat stanowi zatem granice odpowiedzialności deliktowej. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Rodzaje winy � Wina umyślna – można przypisać sprawcy, jeśli chce przez swój czyn wyrządzić szkodę lub co najmniej na to się godzi � Wina nieumyślna - (niedbalstwo, lekkomyślność) – sprawca przewidywał możliwość wystąpienia bezprawnych następstw swego zachowania, lecz bezzasadnie przypuszczał, że ich uniknie lub nawet nie przewidywał możliwości wystąpienia takich skutków, ale powinien i mógł je przewidzieć. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Osoby odpowiedzialne za wyrządzenie szkody � Podżegacz, pomocnik, osoba która świadomie skorzystała z wyrządzonej drugiemu szkody (art. 422 kc). � Podżegacz i pomocnik – osoba, która nakłaniała do wyrządzenia szkody i osoba która pomagała fizycznie lub intelektualnie. Podżegacz i pomocnik są współsprawcami. Podżegacz oddziałuje na sferę psychiczną sprawcy a pomocnik wspiera sprawcę fizycznie lub intelektualnie. Zachowanie pomocnika i podżegacza jest zawsze zachowaniem umyślnym. Odpowiadają SOLIDARNIE za szkodę, nawet gdyby nie uzyskali z tego tytułu żadnych korzyści. � Osoba, która skorzystała ze szkody - ponosi odpowiedzialność wyłącznie za własny czyn mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Co to jest wina anonimowa? � Wina anonimowa (bezimienna) stanowi ułatwienie dowodowe. � Wytwór orzecznictwa � Stwarza możliwość przypisania winy osobie prawnej, jeśli szkoda została wyrządzona przez niezidentyfikowaną osobę fizyczną działająca w strukturze tej osoby prawnej. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Odpowiedzialność na zasadzie winy � Odpowiedzialność na zasadzie winy jest · · przewidziana w następujących przepisach: art. 416 kodeksu cywilnego- odpowiedzialność osoby prawnej art. 417 kodeksu cywilnego- odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez władzę publiczną (tutaj występuje także zasada słuszności) art. 427 kodeksu cywilnego- wina w nadzorze art. 429 kodeksu cywilnego- wina w wyborze mgr Anna Krawczyk-Sawicka

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CUDZE CZYNY Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, odpowiedzialność deliktowa za szkodę wyrządzoną przez inną osobę obejmuje trzy grupy wypadków: � Odpowiedzialność za niepoczytalnych � Odpowiedzialność za czyny osób którymi się posłużono � Odpowiedzialność za podwładnego mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Wina w nadzorze – art. 427 KC. � Osoby niepoczytalne nie ponoszą odpowiedzialności deliktowej za szkodę wyrządzoną czynem własnym, gdyż nie można im przypisać winy. � Osoby takie znajdują się najczęściej pod nadzorem innych osób. � Według art. 427 kc odpowiedzialność za szkodę ponosi ten, kto zobowiązany jest do nadzoru ustawowego, umownego lub faktycznego. mgr Anna Krawczyk-Sawicka

c. d. kiedy odpowiedzialność ponosi niepoczytalny? � Bezpośredni sprawca poniesie odpowiedzialność gdy będzie można przypisać mu winę. � Może się okazać, że nie ma osoby zobowiązanej do nadzoru. �W takiej sytuacji art. 428 kc pozwala na obciążenie samego niepoczytalnego całkowitym lub częściowym obowiązkiem naprawienia szkody na podstawie zasady słuszności mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Wina w wyborze art. 429 KC � Zgodnie z art. 429 kc ten, kto powierza wykonanie czynności drugiemu, odpowiada za szkodę wyrządzoną przez osobę, którą się posłużono, o ile nastąpiło uchybienie co do wyboru właściwej osoby, a szkoda nastąpiła przy wykonywaniu (a nie przy okazji wykonywania) powierzonej czynności. � Odpowiedzialność z art. 429 kc oparta jest na zasadzie winy w wyborze mgr Anna Krawczyk-Sawicka

mgr Anna Krawczyk-Sawicka

Odpowiedzialność za podwładnego art. 430 KC �Zgodnie z art. 430 kc odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez podwładnego przy wykonywaniu powierzonych mu czynności ponosi przełożony. � Odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie ryzyka, przy czym przełożony odpowiada za szkody wyrządzone z winy podwładnego. � Odpowiedzialność zwierzchnika i podwładnego jest SOLIDARNA mgr Anna Krawczyk-Sawicka