Czyny niedozwolone delikty Obcienie szkod innej osoby ni

Czyny niedozwolone (delikty) • Obciążenie szkodą innej osoby niż sam poszkodowany • Pojęcie deliktu – czynu niedozwolonego • Rodzaje czynów niedozwolonych dr R. Strugała WPAi. E

Odpowiedzialność za własne czyny Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia • Kto? (por. art. 416 k. c. ; teoria organu, działania i zaniechania osób innych niż piastun organu; zagadnienie tzw. winy anonimowej) • Kto wyrządził szkodę swoim czynem; bezprawnym i zawinionym czynem (pojęcie czynu człowieka) • Ciężar dowodu (art. 6 k. c. ); por. 471 k. c. dr R. Strugała WPAi. E

Bezprawność czynu • Szerokie ujęcie bezprawności, bezprawności (normy powszechne) obiektywny charakter • Okoliczności wyłączające bezprawność: 1. Obrona konieczna (art. 423 k. c. ); problem tzw. „ekscesów” 2. Stan wyższej konieczności (art. 424, 142 k. c. ) 3. Zgoda poszkodowanego – charakter prawny i cechy zgody 4. Dozwolona samopomoc (art. 343, 432 k. c. ) 5. Wykonywanie własnych praw podmiotowych dr R. Strugała WPAi. E

Wina • Pojęcie winy – teorie winy • Współczesne rozumienie pojęcia winy w cywilistyce: tzw. normatywna teoria • Okoliczności wyłączające zawinienie (wyłączające ocenę): 1. Niepoczytalność (art. 425 k. c. ) Osoba niepoczytalna „nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną. ” 2. Wiek (art. 426 k. c. ); problem >13; problem „ podeszłego wieku” uwaga!! Małoletni „nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę” dr R. Strugała WPAi. E

Ocena zawinienia (tzw. mierniki winy) Przyczyny postawienia zarzutu zawinienia: • Umyślność i nieumyślność • Dolus i jego rodzaje (zamiar bezpośredni i ewentualny) • Postaci nieumyślności (niedbalstwo): art. 355 k. c. • Wina w art. 415 k. c. a wina np. w art. 422 dr R. Strugała WPAi. E

Współsprawstwo i współodpowiedzialność • Kilku sprawców: odpowiedzialność solidarna (art. 441) i in solidum • Podżeganie i pomocnictwo: 422 • „Paserstwo” (jako czyn własny): 422 dr R. Strugała WPAi. E

Odpowiedzialność za cudze czyny • Odpowiedzialność za podopiecznego – 427 k. c. • Odpowiedzialność „zwierzchnika” za „podwładnego”: art. 430 k. c. • Odpowiedzialność osoby powierzającej wykonanie czynności samodzielnemu wykonawcy: art. 429 k. c. • Relacja: art. 430 jako lex specialis wobec art. 429? dr R. Strugała WPAi. E

Odpowiedzialność zobowiązanych do nadzoru (art. 427 k. c. ) • Wina w nadzorze a odpowiedzialność bezpośredniego sprawcy: art. 415 jako podstawa odpowiedzialności (441 k. c. ) • Szczególna reguła odpowiedzialności z art. 427 k. c. (tylko względem osób trzecich!): 1. Źródło zobowiązania do nadzoru/nadzór faktyczny 2. Status podopiecznego 3. Dalsze przesłanki – zakres i charakter domniemań dotyczących tych przesłanek; nieprawidłowość zachowania podopiecznego 4. Wyjątek: odpowiedzialność samego sprawcy dr R. Strugała WPAi. E

Jaki przepis stosuję/co muszę udowodnić? (różnice pomiędzy 429 i 430 k. c. ) • Wina ponoszącego odpowiedzialność: zasada ryzyka („ryzyko cudzej winy”)/zasada (domniemanej) winy w wyborze • Wina bezpośredniego sprawcy jako przesłanka odpowiedzialności • Bezprawność zachowania bezpośredniego sprawcy • Wyrządzenie szkody „przy wykonywaniu czynności” • Odpowiedzialność solidarna • Problem art. 119 i 120 KP dr R. Strugała WPAi. E