BURSA ULUDA NVERSTES Salk Hizmetleri Meslek Yksekokulu SUNUM
BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu SUNUM TEKNİKLERİ Öğr. Gör. Fikret CEYLAN Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Programı II. Hafta 1
Sunum Tanımı *Bir mesajı iletmek amacıyla gerçekleştirilen sözlü ve/veya görsel iletişimdir. *Sunum, birden fazla kanalın kullanıldığı bir iletişim şeklidir. Sunum ve Sunuş kelimeleri birlikte ve aynı anlamda, İngilizce “Presentation” kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaktadır. 2
Sunum; özünde bir tür konuşma yöntemidir. Sunum ve konuşma arasındaki fark: Sunum konuşmanın belirli bir konu hakkında odaklanarak hazırlanmış halidir. Sunumlar iş, teknik, profesyonel, bilimsel çevre vb. konularda hazırlanan konuşmalardır. 3
Sunum Tanımı Bilgileri yenileyen, pekiştiren, hatırlatan; önemli noktaları öne çıkaran; bir çalışma sonucunu açıklayan; laboratuvar araştırmalarını sunan; anket sonuçlarını ifade eden; önemli olay ve olguları dile getirmek üzere yapılan konuşmalara SUNUM denir. 4
Sunum Refleksi Genel olarak dört tip konuşmacı eğilimi vardır: - Kaçınma - Direnç gösterme - Kabul etme - Fırsat yaratma 5
Sunum korkusu aslında bedenin olağan dışı durumlara verdiği tepkiler ile aynıdır. Kişi; heyecanlandığında, korktuğunda, tedirgin ve endişeli olduğunda ve güvensizlik hissettiğinde sunum korkusu ile aynı tepkileri vermektedir. 6
Bunun temel nedeni, kişinin kendisine göre herhangi bir olumsuz durumla karşıya kalması söz konusu olduğunda kontrolünü yitirmesi ve sinir sisteminin denetim dışı kalması olabilmektedir. 7
Vücutta Neler Oluyor? Kişinin öncelikle soluk ritmi bozulmakta, daha sık nefes alıp vermekte hatta bazen sesli bir biçimde nefesini dışarıya vermeye ihtiyaç duymaktadır. Ses kirişlerini harekete geçiren havanın akış ritmi ve yoğunluğu da düzensizleştiği için, seste titreme, kısılma ya da boğazda tıkanıklık meydana gelebilir. Bunlar da kişinin ses tonunu kontrol edememesine, sesinin yüksek ya da alçak çıkmasına neden olabilir. 8
Sunum korkusu etkileri v Boyun ve omuz kaslarında yoğun bir şekilde sertlik/gerginlik hissedilir. v Ellerde titreme meydana gelir. v Kişi ayakta dengede durmakta güçlük çeker, bir yere yaslanarak dengesini sağlamaya çalışır. v Dengesizlik, dizlerin titremesi ile kendini daha güçlü bir biçimde hissettirebilir. v Gerginliğin etkisi mide kaslarını etkilediğinde kişi midede ya da karında ağrı hatta mide bulantısı hissedebilir. v Gerginliğin midede bulantı hissettirmesi konuşmasındaki hakimiyeti azaltarak konuşmanın bölümleri arasında bağlantılar kuramamasına neden olabilir. v Heyecan etkisi ile beynin normal işleyişinin olumsuz etkilenmesi de konuşmacının anlatacaklarını unutması, doğru karşılıkları verememesi, konuyu istediği biçimde anlatamaması sonuçlarını doğurmaktadır. 9
Herhangi bir stresli ortamda, vücudumuz ekstra adrenalin üretmeye başlar. Bu adrenalin yükselmesi, kalbimizin daha hızlı çarpmasına, ellerimizin titremesine, daha fazla terlememize, dizlerimizin bağının çözüldüğünü hissetmemize neden olur. Kaygı ve heyecan, belirli bir oranda yaşandığında, performansımızı olumlu yönde etkileyen bir faktör olarak değerlendirilir. 10
Sunum kaygısı bedeninizin hazırlanmanız için sizi uyarma yoludur. Sunum kaygısının konuşmanız üzerinde olumlu bir etkisi olabilir. Durumu ciddiye almanızı sağlar. Yani konuşmanızı yaparken ne çok yüksek düzeyde ne de çok düşük düzeyde kaygı işinize yarar. Sizin işinize yarayan orta düzeyde bir heyecandır. Sunum sırasında heyecanlanmanın normal olduğunu ve bir süre sonra geçeceğini kabul etmelisiniz. 11
Sunum korkusunu giderebilmek için uygulanması gereken yöntem ve öneriler • • Hazırlık ve prova yapmak Heyecanı avantaja dönüştürmek Korkuyu tanımlamak Olumlu düşünmek Hayal etmek Nefes alma egzersizleri yapmak Fiziksel belirtilerle baş etmek 12
a) Hazırlık ve prova yapmak Konu ile ilgili detaylı bir araştırmaya dayanan sunumun hazırlanması ve belirli bir süre içinde konuya alışkanlık kazanılması dinleyicilerin karşısında kendini güvende hissetmeyi sağlar. Sunumla ilgili çok sayıda prova yapılmasıyla konuşmaya ilişkin tüm detaylar akılda daha iyi kalmakta ve bu nedenle konuşmacı hata yapmasının çok az bir ihtimal olduğunu bilmekte, böylelikle kendini daha rahat ve hazır hissetmektedir. 13
b) Heyecanı avantaja dönüştürmek Sunum öncesinde konuşmacının heyecanlı olması konuşmanın etkili olacağı konusundaki faktörlerden biridir. Konuşmacının heyecanlı olması konusuna hazırlıklı olduğunun ve dinleyicileri önemsediğinin göstergesidir. Heyecan konuşmacıyı konuşması süresince güçlü tutmakta, bilgileri hatırlamasına yardımcı olmaktadır. Çünkü heyecan adrenalin ile aynı etkiyi yaratmakta, performansın artmasını sağlamaktadır. 14
c) Korkuyu tanımlamak Sunum korkusunun yenilmesinde konuşmacının sunumun başlangıcında ve sunum sırasında oluşabilecek duygu, düşünce ve tedirginliklerini tanımlaması ve karşılaşabileceği olumsuzlukları önceden belirlemesi kendini rahat hissetmesini sağlar. Sahne korkusunun tanımlanmasında konuşmacının düşebileceği en kötü durumu düşünmesi ve gözünde canlandırması korkunun kontrol altına alınmasında etkilidir. 15
Akılcı Dürtü Kuramı «Robert Ellis» • Olabilecek en kötü şeyi düşünmek, • Bunların gerçekleşme ihtimalini düşünmek, • Gerçekten olabilecekleri düşünmek, • Muhtemel sorunları azaltmak. 16
Örnek korkular • Tüm dinleyicilerin yavaş salonu terk etmesi • Elektriklerin kesilmesi slaytların gösterilememesi • Dinleyicilerden birinin çok zor bir soru sorması 17
d) Olumlu düşünmek (inanmak başarmanın yarısıdır) Konuşmacının zihnini «yapamam, aksiliklerle nasıl başa çıkarım, ya kötü bir şey olursa» gibi olumsuz tutumlardan uzaklaştırması hatta tamamı ile arındırması; “en güzel sunumu yapmak için hazırlanıyorum”, “sunum için tüm materyalleri buldum ve düzenliyorum” gibi olumlu ifadelerle zihinsel tutumunu olumlu şekilde güçlendirmesi kendisinde iyi bir kontrol duygusu yaratacaktır. 18
e) Hayal etmek Konuşmacı sunuma hazırlanırken konuşma yaptığı salonu, dinleyicileri, konuşma yaptığı kürsüyü, ışıkları, sesleri vs. tüm bileşenleri gözünün önüne getirerek hayal etmelidir. Hayal etme yönteminin bir diğer şekli ise «sistemli etkisiz hale getirme» dir. Konuşmacının düş gücünü kullanarak, salonda yaşayacağı olumsuzlukları ve bunlarla nasıl başa çıkacağını düşünmesine ve hissetmesine dayanmaktadır. Bu, konuşmacının «en çok neden korktuğunu» fark etmesini sağlar. 19
f) Nefes alma egzersizleri İyi de hoca nefesi ne zaman vereceğimizi söylemedi Kişi düzenli bir biçimde nefes aldığında vücudu dik durmakta, omuzları dik ve kolları vücudunun iki yanına uzanarak ağırlık eşit bir şekilde dağılmaktadır. Nefes egzersizlerini yapabilmek için öncelikle boğazın rahatlatılması gerekmektedir. Bunun için yavaşça esnemek ya da gülümsemek yeterlidir. 20
h) Fiziksel belirtilerle baş etmek Konuşmacı sunuma başlamadan önce midesine kramplar girdiğini, ellerinin titrediğini, sesinin kısıldığını vb. fiziksel belirtiler hissedebilir. Kontrol altına alınması gereken fiziksel belirtiler şunlardır: Ø Suskunluk Ø Söyleneceklerin unutulması Ø Ellerin ve ayakların titremesi Ø Hızlı ya da yavaş konuşmak 21
Suskunluk Bunu aşabilmek için konuşmacının sahneye çıkmadan önce yanında birileri varsa onlarla konuşması sesini kaybetmesini engelleyebilmekte, eğer yalnız ise kendine mırıldanması ve konuşmasının ilk kelimelerini tekrar etmesi derin nefes alması yararlı olmaktadır. 22
Söyleneceklerin unutulması Konuşmacının sunumun başlangıcında ya da herhangi bir yerinde söyleyeceklerini unutması «eee» «ııı» gibi boşluk dolduran anlamsız düşünce seslerinin ortaya çıkmasına neden olur. Konuşmacının unutmanın önüne geçebilmesi için prova yapması, el kağıtları hazırlaması, bu gibi durumlarda kullanabileceği fıkra ya da anekdotları hazırlaması gereklidir. 23
Ellerin ve ayakların titremesi El ve ayakların titremesi kasların gerginlikten dolayı sertleşmesinden kaynaklanmaktadır. Gergin kaslar enerji ile yüklenmiş durumdadır. Bundan dolayı hareket ettirerek enerjinin azaltılması gerilimi, dolayısıyla da titremeyi azaltmaktadır. Sunumdan önce ellerin ve ayakların aşağıya doğru sallanması ya da sağa ve sola doğru hareketlerle rahatlatılması yarar sağlamaktadır. 24
Hızlı ya da yavaş konuşmak Konuşmacının sunum esnasında heyecanından dolayı çok hızlı konuşması dinleyicilerde konuşmasını bir an önce bitirip gitmek istiyor izlenimi uyandırmaktadır. Provalarla konuşma hızının ayarlanması gerekmektedir. Yine de olmuyorsa hazırlanan notlara “yavaşla” şeklinde uyarılar yazıp hatırlatma sağlanmalıdır. 25
• Ayrıca; – Ağır yemek yemeyin, – Gazlı içecek içmeyin, – Sunum yapacağınız yere erken gelin, ortama alışın, – Gerektiğinde sizi rahatlatabilecek bir tanıdığı belirleyin ve ön sıralara oturtun 26
Sorun diye gördüğümüz birkaç olumsuz endişemizin üstesinden gelmek için şu önerilerde bulunulmaktadır: • Başarıya koşullanma, • İyi konuşmacıları izleme, • Sürekli uygulama/pratik yapma, • Ses gücünü geliştirme, • Ses hızını ve yüksekliğini ayarlama, • Ses tonunu ayarlama, • Doğru nefes alarak sesi yönetme, • Etkili beden dili kullanma, • Boğaz kaslarını zorlamadan çalıştırma, • Ana dile hakim olma, • Mimik kullanma, • Taklit ve ezberden kaçma. 27
Flamingolar Tavus Kuşu 28
Çardak Kuşu 29
Kısmet Ağacı Çiçeği Orman Gülü Ağacı 30
Pazarcı Veysel 31
Nasıl Bir Sunuş Etkili bir sunuşun yapısı ve özellikleri, beğendiğimiz ve etkili olduğunu düşündüğümüz bir kitabın veya filmin özellikleri ve yapısı ile çok benzerdir. Nasıl ki bir kitabın görüntüsü, sayfa düzeni, içeriği ve barındırdığı hikayesi veya filmin görüntü ve ses kalitesi bizim için önemlidir, katılımcının sunuş hakkındaki izlenimi de o kadar önemlidir. 32
Sunuşta kullanılan görseller, metin ve ses öğeleri, katılımcıların rahatça görebileceği ve anlayabileceği özellikler taşımalıdır. Sunuşun başarısında en önemli faktör o sunuşa katılanların tepkileri ve tutumlarıdır. Karşımızda istekli ve meraklı, tepki veren bir katılımcı kitle olmadan, etkili bir sunuştan bahsetmek mümkün değildir. 33
Nasıl Bir Sunuş https: //www. youtube. com/watch? v=Hzj. E 33 U_gy 8 34
Nasıl Bir Sunuş Her sunumun dört versiyonu vardır: • Hazırladığınız sunum • Yaptığınız sunum • İzleyicinin algıladığı sunum • Yapmış olmayı istediğiniz sunum 35
Etkili Sunuşların Özellikleri • • • • Sunuşun, belirli bir amaca hizmet etmesi, bu amacı herkesin anlaması Konuşmacının konusunda bilgili olması ve bu bilgileri karşıya aktarabilmesi Konuşmacının yeterince hazırlık yapması ve bu hazırlığı dinleyicilerin takdir etmesi Etkili bir giriş yapılması ve konunun öneminin vurgulanabilmesi Herkesin anlayabileceği bir dil kullanılması, mesleki jargon ve teknik kavramlardan kaçınılması Konuşmacının ses tonunu, beden dilini ve hızını iyi ayarlaması (etkili iletişim) Dinleyicilerle göz teması kurulması ve sunuştan kopmalarının önlenmesi Konuşmacının heyecanını kontrol edebilmesi ve heyecanın sunuşu engellememesi Farklı etkinliklerin kullanılması ve herkesin bu etkinliklere katılımının sağlanması Konuşmacının konu ile gerçek yaşam arasında köprü kurması, dinleyicilerin bunu anlayabilmesi Sunuşun farklı ortamlarla desteklenmesi, kullanılan materyallerin dikkat dağıtmaması Sunuş sırasında ve sonunda gelen soruların cevaplanabilmesi Sunuş sırasında olabilecek aksaklıkların profesyonelce giderilebilmesi Sunuşun akılda kalıcı bir final ile bitirilmesi, temel noktaların yinelenmesi Sunuşun belirtilen zamanda başlaması ve bitmesi 36
- Slides: 36