Uwaga Adriana Schetz IF US wiadomo a uwaga

Uwaga Adriana Schetz IF US

Świadomość a uwaga 1. Świadomość percepcyjna – doznawanie bodźców percepcyjnych lub generowanie zachowania w parciu o informację percepcyjną; 2. Świadomość introspekcyjna – wiedza lub percepcja własnych stanów wewnętrznych (fizycznych i psychicznych): • Interocepcja – informacje z narządów wewnętrznych (uczucie głodu, bóle trzewne, nastrój itp. ) • Propriocepcja (schemat ciała) • Samowiedza (samoświadomość? )

Stopnie natężenia świadomości percepcyjnej • Intensywne skupienie uwagi • Stany rozproszonej uwagi

Samoświadomość • Samoświadomość to świadomość siebie. • Co to dokładnie znaczy? • Wiedza o swoich stanach wewnętrznych; • Czucie swoich stanów wewnętrznych; • „Sobość” – Ja, Jaźń

Koncepcja Ja • Pojęcie Ja wprowadził William James (ok. r. 1890): • Wymiar jednostkowy Ja • Wymiar społeczny Ja Ad. 1: • Ja podmiotowe („I” samoświadome) – procesy i funkcje • Ja przedmiotowe („Me” obiekt namysłu) – treść i struktura Ad. 2: • Analizowane na poziomie interpersonalnym – Ja relacyjne (relacje z bliskimi) • -//- grupowym – Ja kolektywne (relacje bardziej formalne) Lawrence Pervin (2002): pojęcie Ja jest nieuchwytne jak wiatr;

Świadomość a uwaga Pole uwagi jest szersze od pola świadomości

U. Neisser • Procesy przeduwagowe – przedświadome przetwarzanie bodźców • Przykład: Murphy, Zajonc (1994) Miła/niemiła litera

W. James - uwaga • „[Jest] objęciem w posiadanie umysłu, w czystej i żywej postaci, jednego z […] wielu obiektów lub biegów myśli”

Definicja • Uwaga jest procesem selekcji informacji • Pole uwagi jest szersze od pola świadomości, co oznacza, że tylko niektóre stany uwagowe są stanami świadomymi

• Funkcje uwagi: 1. Selekcja bodźców, np. : - Wyuczona irrelewancja; - Dystraktory Cocktail party effect, efekt Stroopa niebieski, czerwony 2. Szacowanie zasobów poznawczych zużywanych na potrzeby konkretnego zadania; 3. Ukierunkowywanie procesów poznawczych; 4. Przeszukiwanie pola percepcyjnego; 5. Przerzutność uwagi; 6. Przedłużanie koncentracji Sygnał (inf. relewantna)-szum (inf. nierelewantna)

• Etapy selekcji bodźców w procesie uwagowym: 1. Selekcja pierwotna – selekcja na poziomie narządów zmysłowych (wynikająca z fizjologii); 2. Selekcja wtórna – na poziomie kodowania pamięciowego; zachodzi między pamięcią krótkotrwałą a długotrwałą (ograniczenie ze względu na kodowanie semantyczne w pamięci długotrwałej – potrzeba czasu); 3. Selekcja trzeciego rzędu – dane pamięciowe (pamięć długotrwała) są wykorzystywane w celu utworzenia planu działania.

• Ze względu na dwie podstawowe funkcje uwagi: 1. Selekcji bodźców oraz 2. Zarządzanie zasobami poznawczymi wyróżnia się dwie podstawowe teorie uwagi: 1. Teorię selekcji 2. Teorię zasobów uwagi

Teoria selekcji • Informacja selekcjonowana jest już na poziomie percepcji; • Wiąże się to z głównym zadaniem procesów uwagowych, tj. redukcją wysiłku poznawczego; • Bodźce są selekcjonowane ze względu na swoje własności fizyczne, a nie semantyczne; • Pierwszą teorią selekcji jest teoria filtra uwagowego Broadbenta

Teoria filtra uwagowego Broadbenta (1958) • Uwaga przypomina filtr, którego zadaniem jest przepuszczenie pewnych informacji i zablokowanie przepływu innych informacji; • Czy blokowanie jest procesem czynnym czy biernym? ; Jeśli odbywa się ze względu na fizyczny charakter bodźca to jest bierne, jeśli zaś potrzeba własnego wysiłku, to jest procesem czynnym. • Informacje, na które nie zwraca się uwagi zapamiętywane są przez ok. 20 sekund.

Teoria wielu filtrów uwagowych Treisman (1960) • Badanie typu technika cieniowania w wersji słuchania dwuusznego • Prawe ucho: Póty dzban wodę nosi, a głupiemu radość. • Lewe ucho: Obiecanki cacanki, dopóki się ucho nie urwie. • Tekst słyszany przez badanego: podkreślenie • Wniosek: efekt przypominający efekt cocktail party; • Czyli znaczenie ma znaczenie!

Teoria wielu filtrów uwagowych Treisman (1960) • Modyfikacja teorii Broadbenta: 1. Jest wiele filtrów 2. Informacja przechodzi do kolejnego filtra jeśli jest istotna (priorytetowa) 3. Jeśli dana informacja nie jest istotna, to proces filtrowania zatrzymuje się na danym filtrze i nie przechodzi dalej.

Teoria zasobów uwagi Kahneman (1973) • Nawiązuje do ekologicznej teorii percepcji Jamesa J. Gibsona dwojako: 1. Nie ogranicza mechanizmów uwagowych wyłącznie do procesów poznawczych; 2. W definiowaniu uwagi powinno się uwzględnić działanie organizmu w swoim środowisku jako całości (dostrajanie się).

Teoria zasobów uwagi Kahneman(1973) i Neisser (1975) • Zwolennikiem tej teorii jest także U. Neisser (1975; 1976); 1. Należy odrzucić teorię selekcji, gdyż zakłada ona, że niejako „pływamy” w wodzie informacji i tylko te modyfikują funkcje systemu poznawczego, które przypadkowo złapią się w „sieci” naszych zmysłów; 2. Tymczasem nie odfiltrowujemy informacji tylko je aktywnie pobieramy z otoczenia; 3. Pobieranie odbywa się poprzez dopasowywanie informacji do schematów.

Teoria zasobów uwagi Kahneman(1973) i Neisser (1975) • Cykl percepcyjny

Teoria zasobów uwagi Kahneman(1973) i Neisser (1975) • Neisser i Becklen eksperyment z „grą w łapki” i grą w piłkę.

Teoria zasobów uwagi Kahneman(1973) i Neisser (1975) • Kahneman oparła swoją teorię na kategorii zasobów uwagowych, tj. na idei, w myśl której uwaga steruje zasobami poznawczymi; • Co wpływa na to sterowanie zasobami poznawczymi? a. Stopień trudności zadania; b. Poziom pobudzenia; c. Alokacja zasobów ze względu na: zainteresowania lub trwałe dyspozycje.