upek dachowy przedstawiciel licznej grupy ska Maria Fajer

Łupek dachowy – przedstawiciel licznej grupy skał Maria Fajer Jan M. Waga

RODZAJE SKAŁ Magmowe Osadowe Granity, bazalty, gabro, andezyty, ryolity Piaskowce, zlepieńce, mułowce, węgiel, wapienie, łupki osadowe Metamorficzne Gnejsy, marmury, kwarcyty, Łupki krystaliczne

RODZAJE SKAŁ Magmowe Osadowe Granity, bazalty, gabro, andezyty, ryolity Piaskowce, zlepieńce, mułowce, węgiel, wapienie, łupki osadowe Metamorficzne Gnejsy, marmury, kwarcyty, łupki krystaliczne

Łupki osadowe – grupa skał osadowych o charakterystycznej teksturze łupkowej. (efekt pierwotnego uwarstwienia sedymentacyjnego lub wtórnego złupkowacenia). Skład mineralny zróżnicowany - najczęściej znaczne ilości drobnego kwarcu i kaolinitu. Podział łupków osadowych ze względu na skład mineralny: • łupek krzemionkowy (odmiana lidytu) • łupek kwarcytowy • łupek ilasty (iłołupek) • łupek bitumiczny (odmiana łupka ilastego) • łupek węglowy • łupek piaszczysto-ilasty • łupek mułowcowy • łupek marglisty

Powstawanie skał osadowych okruchowych

Osady morskie i powstające z nich skały lite

Powstawanie łupków osadowych

Fot. MENTOR Czarny łupek we fliszu karpackim

Łupki metamorficzne (krystaliczne) – grupa skał metamorficznych wykazujących łupkowatość. Struktura łupków metamorficznych – krystaliczna, drobno- lub średnioziarnista; tekstura łupkowa (efekt procesów metamorficznych). Powstają zasadniczo w płytszych strefach metamorfizmu (strefa epi i mezo). Zwykle przeważa w nich jeden minerał – nadaje łupkowi charakterystyczne cechy. Podział łupków metamorficznych ze względu na skład mineralny: • łupek grafitowy • łupek serycytowy (metamułowiec, metaiłowiec, fyllit) • łupek łyszczykowy (mikowy) • łupek muskowitowy (odmiana łupka mikowego) • łupek biotytowy • łupek amfibolowy • łupek glaukofanowy • łupek aktynolitowy • łupek chlorytowy • łupek talkowy

Łupek kwarcowo-serycytowo-grafitowy

Łupek ołówkowy

Podział łupków ze względu na zastosowanie: • łupki ogniotrwałe (ilaste z kaolinitem); • łupki osełkowe (kwarcytowe, krzemionkowe); • łupki szlifierskie (krzemionkowe, bogate w szczątki okrzemek); • łupki miedzionośne (zasobne w kruszce miedzi); • łupki pirytonośne; • łupki palne (ilaste, bogate w bituminy); • produkacja koncentratu grafitu oraz czernidła do form odlewniczych (łupki kwarcowo-grafitowe); • łupki budowlane; • łupki dachowe (ilaste, o gęstej łupkowatości).

Łupki budowlane

Łupek fyllitowy stosowany jako okładzina elewacyjna Łupek kwarcowo-serycytowy ze związkami żelaza zdobiący elewację

Fot. J. Krywult Łupek dachowy Jarnołtówek

Łupek dachowy (Szwajcaria)

6 5 7 8 4 1 - Jarnołtówek 2 - Pokrzywna 3 - Chomiąża 4 - Witoszów Górny 5 - Jenków 6 - Złotniki Lubańskie 7 - Czerniawa Zdrój 8 - Orłowice Występowanie łupków dachowych w Polsce 12 3

Łupki łyszczykowe i fyllitowe wieku paleozoicznego wydobywano na Dolnym i Górnym Śląsku w postaci płyt do produkcji dachówek jeszcze w XIX w. , a nawet w okresie międzywojennym. W Jarnołtówku uzyskiwano płyty o powierzchni nawet około 1 m 2 i grubości 3 -4 mm. Łupkami z Jarnołtówka pokryto m. in. kościół parafialny w Nysie. Łupki dachówkowe występujące w Polsce nie mają dobrych parametrów technicznych, bądź znajdują się w skomplikowanej sytuacji geologicznej utrudniającej ich eksploatację (Chomiąża). Materiał pozyskiwany obecnie ze złóż łupków jest mielony i wykorzystywany głównie jako posypka do pap bitumicznych. Zainteresowanie łupkami jako materiałem budowlanym jednak wzrasta. Decyduje o tym zarówno ich wytrzymałość, jak i estetyka. Łupki są ponadto surowcem naturalnym.

Dziękujemy za uwagę