Ro Arnoia o ro mis longo 87 km

Río Arnoia

É o río máis longo (87 km) e coa cunca máis ampla da provincia de Ourense.

CUNCA Concellos de Vilar de Barrio, Maceda, Baños de Molgas, Xunqueira de Ambía, Allariz, A Bola, A Merca, Cartelle, Celanova, Verea, Ramirás, Gomesende e A Arnoia. Superficie da cunca: 923 km 2

CLIMA Atlántico con influencias mediterráneas

RÉXIME Pluvial, e nival en pequena proporción, con augas altas no inverno. Enchente en Baños de Molgas

NACEMENTO: Serra de San Mamede na parroquia de Rebordechao (Vilar de Barrio-Ourense).

PRADO PORTO ARNUÍDE

Brañas de Calvelo (Lama Má, Baños de Molgas).

Tioira Maceda BAÑOS DE MOLGAS

Baños de Molgas

AMBÍA Ambía Muíño na Ponte de Pedra en Xunqueira de Ambia. Canón do Arnoia en Xunqueira de Ambia. XUNQUEIRA DE AMBÍA Área recreativa e praia fluvial de O Veiro en Xunqueira de Ambía.

O Arnoia en Xunqueira de Ambía.

O Rexo (Valverde de Requeixo, Allariz)

ALLARIZ

O Arnoia en Allariz, en Acea Rica. Unha agradable zona de baño e lecer onde se conservan os restos de varios muíños.

Canón do Arnoia no lugar de Muíño dos Mouros en Rubillós. Ponte Ermida

O Arnoia en Rubillós.

Ourille A Bola O Arnoia no Freixo, entre Celanova e Cartelle. Ourille

O Arnoia na Pontenova (entre Ramirás e Cartelle)

Tuño As Ellas

Gato Desembocadura do río do Gato no Arnoia.

Canón do Arnoia entre os concellos de Gomesende, Cortegada, Cartelle e A Arnoia.

O Arnoia na Peneda. Ponte Arnoia (A Arnoia) Área recreativa do Inquiau (A Arnoia)

DESEMBOCADURA: Río Miño, entre Portocarreiro e Quinteiros (Arnoia).

XEOLOXÍA Desde o seu nacemento ata xuntarse co Miño salva un desnivel de 1550 m e encáixase en numerosos tramos. As rochas dominantes son os granitos. Antes de chegar ao concello da Arnoia forma un canón de 7 km de lonxitude onde salva un desnivel de 300 metros, entre penedías e fragas.

Fervenza da Peneda. O río salva unha altura de 7 -8 m nun penedo granítico para caer nunha inmensa poza. Toda a zona atópase moi afectada pola existencia de varias instalacións de centrais eléctricas no cauce e nas marxes do río.

FLORA

A vexetación da zona é a típica das ribeiras. Ao ser un río de percorrido longo atopamos áreas con características moi variadas. Ao longo do curso do río atopamos bosques de ribeira con salgueiros, amieiras, freixos, avelairas, loureiros, sanguiños, estripos, carballos, cerquiños. . . e unha gran variedade de fentos, brións e outras plantas de zonas húmidas (xuncos, espadainas, lirios amarelos, espigas de auga, oucas, lentellas de auga, pe de boi. . . ) Nas zonas máis encaixadas mantéñense áreas de bosque autóctono. Xuncos Salgueiros e espadanas

Amieira (Alnus glutinosa) e detalle de froitos e flores inmaduras.

Narciso (Narcissus triandrus)

Narciso (Narcissum bulbocodium)

Anémone de bosque (Anemona nemorosa)

Brións e saxífragas no toro dunha árbore, na zona húmida e sombriza do bosque de ribeira.

Fento (Blecnum spicant)

Algunhas árbores senlleiras Carballos no Parque de Baños de Molgas Castiñeiros en Covas do Río

FAUNA No río podemos atopar peixes (troitas), reptis (cobra sapeira, cobra de colar. . . ), anfibios (ras, limpafontes, salamántiga galega. . . ), insectos (gaiteiros, libeliñas, zapateiros, mosquitos, frigáneas, barqueiros. . . ), arañas, caracois de auga. . . Nas beiras viven aves de ribeira (merlo rieiro, picapeixes, lavandeira) e de bosque (ferreiriños, papuxas. . . ), lesmas, sapos, insectos. . . Eiruga de esfinxe dos salgueiros (Smerintus ocellata).

Merlo rieiro (Cynclus cynclus). Rá (Rana perezi) e lentellas de auga nunha zona remansada. Patinadores ou zapateiros (Gerris lacustris) Parella de gaiteiros (Pyrrhosoma ninphula).

ESPAZOS PROTEXIDOS RESERVA DA BIOSFERA: Terras de Allariz LIC: Bidueiral de Montederramo, LIC Río Arnoia

O LIC Río Arnoia (pendiente de aprobación): abrangue a case totalidade do curso do río Arnoia desde Calvelo (Baños de Molgas) ata a desembocadura no Miño, uns curtos tramos nos afluentes Tioira, Meván e Gato, as Brañas de Calvelo, os montes de Requeixo e Casnaloba, o val entre Allariz e Freixo, os cavorcos de Escudeiro e o val do río e afluentes na Arnoia.

APROVEITAMENTO Captación de auga para regas, subministro urbán e produción de enerxía; lecer, pesca deportiva. . .

O Arnoia foi intensamente aproveitado para mover todo tipo de mecanismos tradicionais e máis tarde para xerar enerxía eléctrica en minicentrais. Presa de Rubillós. Muíño en Ponte Fechas

En Baños de Molgas, á beira do Arnoia abroian dous mananciais de augas termais a Burga e a Fonte quente. Son augas untuosas ao tacto, bicarbonatadas-sódicas, con calcio e silicatos cunha temperatura de entre 28ºC e 49, 5ºC. Estas termas foron usadas polos romanos e por aquí pasaba a Vía Nova que comunicaba Braga con Astorga.

Muíño do Burato, hoxe convertido en museo activo. Unha mostra da recuperación de construcións e actividades tradicionais ligadas ao río Arnoia que fixo o concello de Allariz.

Museo do Coiro, en Allariz. Este museo está integrado nunha rede de instalacións relacionados co aproveitamento do río Arnoia recuperadas como elementos culturais.

Ecoespazo do Rexo en Requeixo de Valverde (Allariz). Acolle unha intervención pictórica e escultórica do artista Agustín Ibarrola, sobre un espazo natural acondicionado. É un lugar de ocio que integra na mesma contorna unha intervención artística, unha minihidraúlica, unha explotación piloto de ovino de leite e unha queixaría.

O Arnoia na área recreativa de Baños de Molgas.

DATOS HISTÓRICOS As beiras do Arnoia foron poboadas desde tempos moi antigos. Por Baños de Molgas pasaba unha vía romana. Ao longo do curso consérvase un rico patrimonio artístico e etnográfico: pontes, muíños, curtidurías, igrexas. . . Baños de Molgas

Ponte romana do Freixo (entre Celanova e Cartelle). Declarada monumento histórico-artístico. Por ela pasaba un dos ramais secundarios da Vía romana XVIII do Itinerario Antonino.

Pontes e pontellas Arnuíde Allariz

Ponte de Calvelo (Arnuíde)

O Arnoia en Xunqueira de Ambía.

TRADICIÓNS-LENDAS Lenda da troita raíña: no pozo "Isabel" en Grixó, no río Arnoia hai unha troita raíña. As troitas e os salmóns eran considerados en Galiza animais máxicos, peixes de sabedoría e sagros, pois vivian nas augas limpas, coñecían os ciclos e percorridos ríos, remontando fervenzas, salvando remuiños e correntes.

PROBLEMAS Contaminación por resíduos urbáns, industriais e agrícolas. Alteración do curso e dos ecosistemas por centrais eléctricas. Presenza de especies exóticas. Escalas para os peicxes nunha central eléctrica.

MONTAXE E FOTOS: Adela Leiro, Mon Daporta