RIMINALISTIKA PREDAVANJA Prof dr Milutin Ateljevi email mateljevicsinergija

КRIMINALISTIKA - PREDAVANJA - Prof. dr Milutin Ateljević e-mail: mateljevic@sinergija. edu. ba 1

10. NEDELJA NASTAVE OSNOVI KRIMINALISTIKE • Kriminalističke evidencije • Korišćenje specijalno obučenih pasa • Kriminalistička odorologija • Lična dokazna sredstva • Prepoznavanje • Saslušanje okrivljenog/osumnjičenog / • Ispitivanje svjedoka, alibi, suočenje, simuliranje okrivljenog ili svjedoka 2

KRIMINALISTIČKE EVIDENCIJE • Kriminalističke evidencije - pomoćno sredstvo policije Vrste kriminalističkih evidencija: • Osnovna azbučna kartoteka • Evidencija krivičnih djela sa nepoznatim učiniocima • Album fotografija kriminalaca • Evidencija nadimaka • Evidencije osobnih znakova • Evidencija kradenih i nestalih stvari • Evidencija nepoznatih leševa i nestalih stvari 3

KORIŠĆENJE POSEBNO DRESIRANIH PASA • Psi tragači /istražni psi /za suzbijanje kriminaliteta, sledi određeni trag i indetifikuje lice čiji je trag, ukažu i otkriju pravac bjekstva lica za kojim se traga, da pronađu skrivene i odbačene predmete. . . / • Zaštitni psi/psi branioci / dresiraju se da olakšaju lišavanje slobode opasnih osoba, štite patrolu i pojedinca. . . / • Psi čuvari /pomoć u obezbjeđivanju određenih objekata, predmeta i lica/ • Sanitetski psi /nije adekvatan naziv a služe za pronalaženje lica zatrpanih lavinom , zalutalih i nemoćnih lica u planinama i bespućima i sl. / 4

KRIMINALISTIČKA ODOROLOGIJA • Novi dio kriminalistike u poslednjih desetak godina • Latinska riječ odor - miris i grčke riječi logos – nauka • U kriminalistici se mirisi često posmatraju kao specifični tragovi • Tragovi izvora mirisa čovjeka / čvrste i tečne materije koje čovjek odaje od sebe /kosa, znoj, krv, sperma. . /predmeti koji su se nalazili u stalnom kontaktu sa tijelom čovjeka/odjeća, obuća. . . /predmeti koji su privremeno u kontaktu sa tijelom čovjeka/oruđe zločina, instrumenti za rad. . . / • Tragovi –izvori sopstvenog mirisa su predmeti i objekti organskog i neorganskog porjekla koji imaju sopstveni miris /aromatične materije, narkotici, insekti, biljke. . . / 5

INDETIFIKACIJA LICA NA OSNOVU GENETSKOG KODA /DNK/ • Prvi primijenio profesor Alex Jeffreys na Britanskom univerzitetu u Leiceseru • Revolucionarno otkriće • Svaki čovjek posjeduje svoj sopstveni genetski kod/šifru/ koja se naziva genom koji je zabilježen u jezgru svake ćelije organizma, bez obzira o kom tkivu se radi. • Kod je sastavljen od 46 hromozoma, koji su pretežno komponovani od dezoksiribonukleinske kiseline/DNK/ • DNK je sastavljena od četiri baze koji grupisanjem u dugi niz obrazuju hromozom • Duž DNK molekula osnovni nizovi nukleotida A - adenin, G - guanin, C – citozin i T - timin 6

ELEKTRONSKI SISTEMI OBRADE KRIMINALISTIČKI RELEVANTNIH INFORMACIJA • Elektronske baze podataka • Tzv. profajling predstavlja stvaranje slike mogućeg vjerovatnog učinioca određenog krivičnog djela, na osnovu svih informacija. • Kompjuterizovano vođenje zbirki određenih tragova omogućava brzu identifikaciju nepoznatih učinilaca ili stvaranje kruga osumljičenih. • Identifikaciju prema otiscima prstiju • Registraciju i vještačenje tragova obuće • Komparaciju i vještačenje tragova vatrenog oružja • U MUP R Srbije se koristi tzv. JIS kao i mnoge op pretrage u organizacionim jedinicama UKP i Službi operativne analitike. 7

INDICIJE U KRIMINALISTICI • Indicije/osnovi sumnje, osnovi podozrenja/ su utvrđene činjenice koje ukazuju da postoji, odnosno da ne postoji krivično djelo ili koje ukazuju na bližu, odnosno dalju vezu između tog djela i nekog lica. • Ispoljavanje volje za izvršenje krivičnog djela • Priprema za izvršenje krivičnog djela • Uživanje materijalne koristi stečene izvršenjem krivičnog djela • Psihičko dejstvo krivičnog djela na izvršioca • Prisutnost na mjestu izvršenja krivičnog djela • Poznavanje okolnosti koje drugima nijesu poznati • Učestvovanje u izvršenju krivičnog djela • Način izvršenja krivičnog djela 8

PREPOZNAVANJE • Složen psihički proces i, u stvari, predstavlja emotivnu pojavu koja počiva na utisku prisnom, već poznatom. • ZKP govori samo o prepoznavanju stvari kada je u pitanju okrivljeni, a kada je u pitanju svjedok onda govori o prepoznavanju i lica i predmeta. • Neophodno utvrditi sposobnost percepcije svjedoka ili lica koje vrši prepoznavanje. • Prepoznavanje nije dobro vršiti javno već se koriste transparentna ogledala • Prepoznavanje leševa je veoma otežano zbog promjena koje nastaju posle smti • Prepoznavanje stvari • Prepoznavanje mjesta događaja, fotografija, crteža i sl. l 9

SASLUŠANJE OKRIVLJENOG • Radnja u krivičnom postupku koja služi kao izvor saznanja o činjenicama relevantnim za postupak. • Složena radnja u taktičkom i psihološkom pogledu i predstavlja krivičnoprocesnim zakonom regulisani odnos ispitivača prema okrivljenom , kako bi ga naveo na davanje istinitog priznanja ili pak na saradnju u pogledu prikupljanja dokaza koji idu u prilog njegove nevinosti. • Saslušanje je potrebno voditi neutralno • Ukoliko okrivljeni laže treba ga pustiti da se što više uplete u sopstvene laži. • Neophodno je prije saslušanja detaljno izučiti predmet i sve prikupljene dokaze. 10

ISPITIVANJE SVJEDOKA • Predstavlja istražnu radnju koja se sastoji od uzimanja iskaza od osobe za koju se na nivou osnovane sumnje smatra da je mogući učinilac krivičnog djela koje se istražuje i da je opažala njegovo izvršenje , ili da su joj poznate druge okolnosti. • Neophodno je poznavanje psihologije lica koja treba saslušati. • Neophodno je nastojati uspostaviti odnos povjerenja sa licem. • Postavljanje dozvoljenih i nedozvoljenih pitanja. • Značajna su i direktno sugestivna i alternativna pitanja. 11

ALIBI • Latinska riječ u slobodnom prevodu , , negdje na drugom mjestu” • Pod nečijim alibijem se podrazumijeva da je lice u toku izvršenja nekog krivičnog djela boravilo na nekoj drugoj lokaciji, a ne na mjestu izvršenja krivičnog djela. • U praksi davanje odmah detaljnog alibija potkrepljuje sumnju. • Nevin čovjek uvijek teže dokazuje svoj alibi, jer se po pravilu ne sjeća svih detalja, kao što to čini krivac koji planira svoj alibi. • Saslušanje svjedoka alibija treba da bude detaljno i iscrpno. 12

SUOČENJE • Sredstvo za razjašnjavanje sumnjivih ili protivrečnih podataka okrivljenika ili svjedoka. • Postoje tri osnovna tipa suočavanja : – Suočenje svjedoka sa svjedokom – Suočenje između okrivljenih – Suočenje između svjedoka i okrivljenih • Mjesto gdje se vrši suočavanje igra veoma važnu ulogu • Suočenje može da da sledeće rezultate: – Razjašnjenje suprotnosti i nejasnoća – Bez rezultata – Djelimično razjašnjenje suprotnosti i nejasnoća 13

SIMULIRANJE OKRIVLJENOG ILI SVJEDOKA • Moguće je da se određene mane ili bolesti namjerno prouzrokuju. • Bolest ili mane mogu zaista da postoje, ali se prezentuju kao teže nego što zaista jesu. • Lice koje simulira uopšte nije bolesno , niti ima neku relevantnu manu, ali sebe predstavlja takvim. • Najčešće se simulira bolesti, mane i stanja : epilepsija, nesvestica, nagluvost, gluvonemost, slepilo, neinteligencija, amnezija, razne duševne bolesti, ukočenosti, razdražljivosti, simuliranje psihogenog nemira, simuliranje fizioloških potreba, simuliranje učestalih potreba za mokrenjem ili defekacijom. . 14

HVALA NA PAŽNJI ! Prof. dr Milutin Ateljević 15