Paraja dhe Financat Kuptimi i Financave www valmirnuredini

Paraja dhe Financat Kuptimi i Financave www. valmirnuredini. tk

Kuptimi i financave �Shprejha financa rrjedh prej fjales “finis” qe do te thot kufi, fund, mbarim. �Prandaj ajo eshte ngusht e lidhur me parate, sepse pa para nuk ka financa. � �Nocioni financa perfshine �Mardheniet monetare �Aktet dhe veprimet me te cilat krijohen maredheniet e pronesise juridike te shprehura na para. www. valmirnuredini. tk

Kuptimi i financave �Individet respektivisht familja per cdo dite fiton para, te ardhura nga puna, nga prona, nga transaksionet tregtare. �Bisneset gjithashtu parate I perdorin per blerjen e faktoreve te prodhimit, makinave-paisjeve, lendet e para, fuqine punetore etj. �Qeveria mbledh parate, mjetet financiare, permes instrumeteve shteterore financiare, sic jane: tatimet, taksat, kontributet, doganat, huat publike etj. www. valmirnuredini. tk

Definicioni i financave: �Financat jane disipline shkencore e cila studion dukurite, mardheniet dhe institucionet e lidhur me 1. Krijimin. . 2. Grumbullimin. . 3. Shperndarjen. . 4. Rishperdnarjen. . 5. Shpenzimin dhe udheheqjen me mjete monetare. E gjithe kjo behet me qellim te plotesimit te nevojave te pergjithshme dhe te procesit te riprodhimit shoqeror. www. valmirnuredini. tk

Format e parase: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Parate primare Parate metalike dhe prerja e tyre (monedha) Bankenota Paraja leter Paraja depozitare (bankare) Paraja kuazi www. valmirnuredini. tk

Parate primare �Parate kan lindur spontanisht ne kohet e ndryshme te popujt e ndryshem, prandaj edhe format e saj ishin te kushtezuara me kushtet natyrore, ekonomike, kulturore te popujve te ndryshem. �Ne fillim ne rolin e mjetit te kembimit eshte perdorur ndonje mall I cili eshte ber ekuivalent I pergjithshem I te gjitha mallrave. www. valmirnuredini. tk

Parate metalike �Me zhvillimin e metutjeshem te shoqerise si dhe rritjes se kembimit te mallrava ne vend te parave primitive ne forme te mallrave jane perdorur metale te ndryshme si paraja. �Ne fillim per kete qellim jan perdorur: 1. Bankri 2. Hekuri 3. Bronzi 4. Argjendi 5. Ari • Per gjdo kembim duhet te mateshin pesha e cdo cope metali. www. valmirnuredini. tk

Parate metalike dhe prerja e tyre (monedha) �Per te tejkaluar problemin me parat metalike, fillohej qe te shenohet vlera me vule, ne copat e metalit nga ana e bankiereve dhe e tregtareve te njohur dhe te besueshem. �Me vone prerja e monedhave eshte ber vetem prej arit dhe argjendit. �Ky sistem eshte quajtur edhe si sistemi I numerimit , kur pagesat jane ber me ane te numerimit te thjesht te parave. www. valmirnuredini. tk

Bankenota �Gjate zhvillimit te sistemit monetar bankenota apo paraja-leter eshte forma e parase e cila gradualisht rezulton nga njohurite se vlera nominale. �Si surrogat I pareve metalike eshte certifikata. �Certifikata ishin vertetime me shkrim te argjentareve, te cilet jan mbeshtetur ne emrin e personit I cili ka deponuar arin ose sendet e tjera me vlere. www. valmirnuredini. tk

Paraja leter �Me shkeputjen e konvertibilitetit ne ari, bankenotat behen para leter si surrogat jokonvertibil I parave metalike. �Para-leter eshte bankenot e cila ka kursin e detyrueshem( sepse nuk mund te shnderrohet ne monedha ari) si mjet ligjor I pagimit per cdokend si para definitive. �Me paraqitjen e parave-leter shteterore mbaron evolucioni I formave te parave metalike, kalohet ne sistemin e parave leter. www. valmirnuredini. tk

Paraja depozitare (bankare) �Nga funksioni i parase si mjet pagimi rezulton �paraja depozitare - paraja bankare - paraja kredie ( krijohen me lejimin e kredive) - paraja llogarie • Paraja depozitare ndahet ne: - depozitat ne llogarine rrjedhese - depozitat afatshkurter - depozitat afatmesem - depozitat afatgjat www. valmirnuredini. tk

Paraja kuazi �Paraja kuazi eshte nje termin, qe paraqet mjetet monetare te cilat nuk e kryejne funksionin e mjetit te qarkullimit. �Mirepo, ne cdo kohe mund te shnderrohen ne mjet qarkullimi. �Keto jane mjete monetare likuide te cilat nuk perfshihen ne sasine (masen) monetare. �Parate kuazi gjinden ne forme te depozitave te kursimit, depozitave te gatshme pa afat dhe depozitave te afatizuar deri ne nje vit. www. valmirnuredini. tk

Funksionet e parase 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Paraja si matese e vlerave. Paraja si mjet qarkullimi (ne kembimin e mallrave) Paraja si mjet pagimi Paraja si thesar (ruajtese e vleres) Paraja si para-boterore (zevendeson arin) Paraja si rezerve Paraja si shprehje e aftesise se pagimit dhe likuiditetit www. valmirnuredini. tk

Sistemi monetare �Sistemi monetar (valutor) gjate zhvillimit historik ka pasur transformim dhe zhvillim shume te hovshem dhe te pabarte ne periudha te ndryshme. �Sistemi monetar bashkekohor paraqet rregullimiin monetar me dispozita juridike me te cilat caktohet se cka eshte: 1. Njesia monetare ne nje shtet si dhe 2. Rregullon te gjitha qeshtjet (problemet) qe kan te bejne me parate ne ate shtet. www. valmirnuredini. tk

Kuptimi i sistemit monetare �Shteti nepermes sistemin monetare e percakton : 1. Njesine monetare e cila cilesohet si para ne kufujt shteterore 2. Cakton dispozitat me te cilat pjesetaret e qarkullimit monetare detyrohen qe ato njesi monetare ti perdorin - ne raportin e brendshem te kembimit - ne raportin e jashtem te kembimit ndaj parave te shteteve tjera www. valmirnuredini. tk

Qarkullimi i parase dhe masa (sasia) monetare �Ecurite ekonomike varen shume prej qarkullimit te parave dhe prej kryerjes se drejt te funksionit te saj. �Per kete arsye studimi i qarkullimit te parave eshte nje ceshtje me me rendesi e teorise monetare dhe kreditore. �Qeshtja e furnizimit te ekonomise me para, eshte qeshtje kryesore e politikes manetare-kreditore. www. valmirnuredini. tk

Qarkullimi i parase dhe masa (sasia) monetare �Sasia monetare eshte elementi kryesore I likuiditetit te ekonomise perkatese te procesit te riprodhimit te zgjeruar. �Prandaj, po qe se shkalla e rritjes se sasise se parave rritet me ngadal sesa eshte rritja e shkalles se produktit vendor, atehere ajo eshte shenje e politikes monetare me ndikim deflacionist ne proceset ekonomike, si dhe anasjelltas. www. valmirnuredini. tk

Instrumetet Financiare �Banka Qendrore i shfrytezon instrumentet e ndryshem financiar percaktimin e politikave monetare-kreditore. �Instrumentet financiare jan te ndryshem, por me rendesi kryesisht jane: 1. 2. 3. 4. 5. Paraja e gatshme Depozitat ne te pare Depozitat e kursimit Depozitat investive dhe Kredite www. valmirnuredini. tk