Open mond gedrag invloeden op de groei en

Open mond gedrag - invloeden op de groei en ontwikkeling IQual 2018 Casus 1: 1, 5 uur

INLEIDING

Inleiding • Deze casus gaat over ‘open mond gedrag’. • Definitie: uit gewoonte door de mond ademen terwijl de neus doorgankelijk is Er is sprake van gewoontegedrag: er is geen noodzaak tot mondademen.

Wat zijn de gevolgen? • Maak samen een lijst van tenminste 10 negatieve gevolgen die je kent van open mond gedrag (denk aan anatomische veranderingen en functionele problemen). • 10 minuten

Gevolgen van open mond gedrag (1/3) Intra-orale veranderingen - Klasse II occlusie (vaak buccopositie van de cuspidaten); - Smalle tandboog in de bovenkaak (eventueel bilaterale kruisbeet); - Smalle en hoge palatum; - Anterieure open beet; - Droge mond (mondademhaling): verhoogd cariësrisico, gingivitis.

Gevolgen van open mond gedrag (2/3) Extra-orale veranderingen - Terugliggende onderkaak; - Smal gezicht, convex profiel; - Gummy smile; - Lipincompetentie; - Verlaagde tonus van de lipspieren, eversie onderlip (slappe lip); - Smalle neus (onvoldoende neusademhaling, met als gevolg onvoldoende groei van de neus in de breedte).

Gevolgen van open mond gedrag (3/3) Functieproblemen - Spraakproblemen (slissen); - Speekselstase (verminderd slikken, slappe lippen); - Verkoudheidsklachten (verstopte neus door verminderde neusbeluchting, ontstoken adenoïden/keelamandelen); - Slecht gehoor (minder slikken, verminderde beluchting van de buis van Eustachius, grotere kans op middenoorontsteking, vermindering gehoor); - Vertraagde taalontwikkeling (vanwege spraak- en gehoorproblemen); - Verminderde reuk (verstopte neus, verminderde beluchting van de neus); - Verhoogde ademhalingsfrequentie en ondiepe ademhaling (vanwege mondademhaling); - Kriebelhoest en eventueel keelpijn (uitdroging van de bovenste luchtweg door de suboptimale bevochtiging van binnenkomende lucht); - Slaapstoornissen (door snurken of slaapapneu, met als gevolg vermoeidheid en matige schoolprestatie/leerprestatie).

CASUS LAURA

Inleiding Casus • Laura (15 jaar) komt uw praktijk binnen. • Schrijf tenminste drie zaken op die u opvallen aan haar gezicht. • (Laura staat op de volgende slide)

Casus Laura: schrijf op wat u opvalt aan haar gezicht.

Gezichtskenmerken bij Laura Lang gezicht (long-face) Smal gezicht Lipincompetentie Verminderde tonus lipspieren Terugliggende kin Mental straining (aanspannen van de kinspieren) Vlakke zygoma’s / verminderde wangprojectie Gummy smile Verstoorde verhouding onderste 1/3 deel van het gezicht (van subnasale tot menton) • Voorwaartse kanteling van de nek • Smalle neus • • •

De vorm van het gezicht • Patienten met open mond gedrag hebben vaak een lang en smal gezicht. • Waarom is dat? • Maak een lijstje van mogelijke oorzaken

De vorm van het gezicht • De groei van de dentitie, de kaken en het gezicht wordt beïnvloed door de manier van ademen. Achtergrondinformatie: • https: //www. youtube. com/watch? v=c 6 Rao 9 TWGTU

Tongdruk • Maak een schatting van de kracht van de tong tegen de incisieven, bij: (1) slikken en (2) in rust. (1 Newton ≈ 10 kg) • Iedereen noemt even zijn/haar schatting.

1. Bij slikken: 0, 34 Newton 2. In rust: 0, 08 Newton

Samengevat • https: //www. youtube. com/watch? v=pjt. Z 5 Ldw-g 4

De vorm van het gezicht bij neusademen

De vorm van het gezicht bij mondademen

Antwoord: waarom heeft Laura een lang en smal gezicht • Onderontwikkeling van de neusholte/neusbijholte: smalle neus • Verminderde druk van de tong tegen palatum → verminderde transversale groei van palatum en verhoging van palatum → meer verticale groei van de maxilla → de afstand van nasion tot palatum neemt toe • Tongpersen → anterieur open beet → premature contacten bij de molaren → autorotatie van de mandibula (clockwise rotatie van de onderkaak) → steilstand van de mandibula onderrand & vergroting van de kaakhoek (gonial angle) → verlenging van de afstand tussen nasion en menton (verlenging van de anterieure gelaatshoogte & terugliggende kin)

Antwoord: waarom heeft Laura een lang en smal gezicht Vergrote gonial angle Hoek tussen het opstijgende tak van de mandibuila en de mandibula onderrand Steile mandibula onderrand Habituele positie van de tong Ruimte tussen de tong en palatum Clockwise rotatie van de mandibula Mandibula draait naar caudaal en naar posterieur → terugliggende kin

Uitvragen patient • Maak een lijst van de punten die je nog wilt uitvragen bij Laura (denk aan de functionele aspecten, eventuele oorzaken van mondademen).

Antwoord Je vraagt naar functionele beperkingen, zodat je weet met welke disciplines er kan worden samengewerkt aan een verbetering. Je vraagt naar de wensen van de patient om het beleid te bepalen. Voorbeelden van vragen naar functionele beperkingen zijn: • • Duim je? Hou je je kaken op elkaar in rust? Hoe adem je? Snurk je? Heb je vaak last van een verstopte neus? Heb je problemen met slikken? Heb je problemen met praten en articulatie?

Lachlijn beoordelen: positionering • De reden dat Laura bij u is, is dat ze haar lach niet mooi vindt. • Hoe positioneert u Laura om haar lach te beoordelen?

Lachlijn antwoord • De reden dat Laura bij u is, is dat ze haar lach niet mooi vindt. • Hoe positioneert u Laura om haar lach te beoordelen? • Met hoofd in ‘natural head position’ (NHP) - Definitie: fysiologische positie van het hoofd waarin een individu zijn hoofd op zijn romp draagt, met ontspannen spieren, kijkend naar de horizon. - De NHP is de meest reproduceerbare positie van het hoofd (SD 1, 4°– 2, 0°); Frankfurt vlak (5, 6°), Sella-nasion lijn (4. 5°) • Zowel in rust (ontspannen lippen) als bij lachen (spontane lach)

Lachlijn vraag 2 In rust Hoe zou u haar lachlijn omschrijven? Bij lachen

Lachlijn beschrijving • Smal (buccal corridors aanwezig, door de smalle bovenkaak) • Vlak (de curve van de lachlijn loopt niet parallel met de onderlip en is een vlakke lijn van cuspidaat tot cuspidaat) • De breedte-verhoudingen van centrale incisieven in relatie tot de laterale incisieven, en die op zijn buurt in relatie tot de cuspidaten is suboptimaal. • Aanwezigheid van een centrale diasteem • Overmatige dental show (2 -3 mm te veel) en gingiva show (3 mm te veel)

Casus Laura: intra-oraal onderzoek • We gaan nu kijken naar de foto’s van de elementen. 1. Wat voor afwijkende tandstand en occlusie ziet u? 2. Wat zijn de (mogelijke) oorzaken daarvan?

Casus Laura: intra-oraal onderzoek

Casus Laura: intra-oraal onderzoek

Antwoorden Anterieur open beet Crowding in de boven- en onderkaak Labioversie van het bovenfront Palatoversie/linguoversie van de premolaren en molaren • Onderontwikkeling van processus alveolaris • •

Casus Laura: beeldvormend onderzoek We gaan nu kijken naar de (3 D) röntgenbeelden. 1. Wat ziet u aan de kaken? 2. Hoe is de luchtweg?

luchtweg tongpositie

Antwoorden bij 3 D en röntgen (1/2) • Geen evident vernauwing van de bovenste luchtweg • Habituele tongpositie horend bij open mond gedrag: caudale tongpositie, geen contact tussen de tong en palatum

Antwoorden bij 3 D en röntgen (2/2) Skeletale afwijkingen: • Sagittaal: terugliggende mandibula, steile mandibula onderrand, vergrote gonial angle, vlakke kin en middengezicht, divergente groeipatroon van de kaken • Verticaal: vergrote anterieure gelaatshoogte (verticale afstand van nasion tot menton), verkleinde posterieure gelaatshoogte (verticale afstand van sella tot gonion), • Transversaal: smalle maxilla Conclusie: transversale maxillaire hypoplasie en mandibulaire hypoplasie

Antwoorden bij 3 D en röntgen (2/2) Verkleinde posterieure gelaatshoogte Vergrote anterieure gelaatshoogte

Casus Laura: beeldvormend onderzoek Waarom is de transversale dimensie van de bovenkaak beperkt, maar die van de onderkaak niet?

Casus Laura: beeldvormend onderzoek Antwoord: Door de habituele causale tongpositie. Er is een disbalans in de bovenkaak tussen de druk van de tong (uitwaarts) en de druk van de wang (inwaarts), met een netto inwaartse druk die de transversale groei beperkt. In de onderkaak is deze disbalans niet aanwezig.

Samenvatting van de casus Een 15 -jarig meisje met open mond gedrag en wens tot esthetische correctie van haar lachlijn. -Crowding in de boven- en onderkaak -Anterieur open beet -Gummy smile (verticale maxillaire hyperplasie) -Smalle maxilla (transversale maxillaire hypoplasie) -Mandibulaire hypoplasie

Plan • Maak een plan: – Wat gaat u doen? – Welke keuzes legt u de patient voor? – Wat zijn de gevolgen als de patient niets doet?

Antwoord • Doorverwijs mogelijkheden zijn: – Logopedie, voor het behandelen van het open mond gedrag. – Huisarts, bij habituele verstopte neus. – Orthodontist, voor optimalisatie van de occlusie en tandstand (in samenwerking met de kaakchirurg). Liefst aan het eind of na de 2 e wisselfase. – Kaakchirurg, vanwege verbreding en impactie van de maxilla, advancement van de mandibula/kin.

Antwoord • Als men niets doet: – Waarschijnlijk verergering van de open beet; – Extra slijtage aan de molaren; – Alleen dentale verfraaiing van de lachlijn (veneers/indirecte restauraties) zal de occlusie niet verbeteren. Zonder frontcontacten is het resultaat instabiel op de lange termijn.

Einde casus Wissel met elkaar uit of u iets nieuws hebt geleerd.

Van casus naar praktijk. • Nu we dit weten, wat kunnen we doen in de praktijk?

OPEN MONDGEDRAG BIJ KLEUTERS

Een belangrijk punt • Let op mondademhaling bij kleuters!

Open mond gedrag bij kleuters • Bij jonge kinderen is het heel belangrijk om het open mond gedrag tijdig te herkennen, hem/haar hierop aan te spreken en de patiënt door te verwijzen naar de desbetreffende zorgverleners. • Een gedragsverandering op jonge leeftijd kan de groei en functie gunstig beïnvloeden. • Op deze manier kan men de dentale, skeletale en functionele gevolgen van open mond gedrag (zoals bij Laura) beperken.

Open mond gedrag bij kleuters Benoem een aantal oorzaken van open mond gedrag bij kinderen.

Open mond gedrag bij kleuters Oorzaken van open mond gedrag bij kinderen • duimen (parafuncties); • neusobstructie; • adenoïdhypertrofie.

Screening van open mond gedrag bij kleuters 1. Waar zit je tong in rust? - Tegen de verhemelte aan: lage risicogroep - Tegen de voortanden: hoge risicogroep 2. Duim je? Duimen is geassocieerd met het ontstaan en onderhouden van open mond gedrag. 3. Slaapt uw kind met een open mond? Droge mond na het slapen? 4. Aan de hand van gezichtskenmerken

Open mond gedrag bij kleuters Verschillen tussen neusademen en mondademen. Costa et al. , Clinical recognition of mouth breathers by orthodontists: a preliminary study, Am J Orthod Dentofacial Orthop 2017; 152: 646 -53.

CASUÏSTIEK OPEN MONDGEDRAG BIJ KLEUTERS

Is er sprake van open mond gedrag? • Plenair: – We kijken nu naar de foto’s van 4 patiënten. Bij iedere patiënt bepaalt u of er sprake is van open mond gedrag.

Is er sprake van open mond gedrag?

Is er sprake van open mond gedrag? Ja, lipincompetentie, slappe lippen, buccal corridors, veel dental show bij een long-face. Terugliggende onderkaak.

Is er sprake van open mond gedrag?

Is er sprake van open mond gedrag? Ja: het lijkt alsof dat ze haar lippen op elkaar kan krijgen maar in feite is dat niet zo. Als ze ontspannen is raken de lippen elkaar niet. En ze moet echt haar mentalisspieren zo aanspannen om de lippen in deze stand te houden. Ook fors terugliggende onderkaak en long-face, passend bij open mond gedrag.

Is er sprake van open mond gedrag?

Is er sprake van open mond gedrag? Nee. Ze kan vrij makkelijk de lippen sluiten zonder het overmatig aanspannen van de mentalisspieren. Ze heeft weliswaar een long-face en iets terugliggende kin, maar geen verslapping van peri-orale spieren en hangende kin. Dus geen open mond gedrag.

Is er sprake van open mond gedrag?

Is er sprake van open mond gedrag? Ja. Ook forse lipincompetentie in combinatie met overmatige dental show, slappe lippen, long-face, terugliggende onderkaak en steile mandibula onderrand.

Behandelopties bij kinderen • adenotectomie (KNO-arts): het verwijderen van de adenoïden kan de luchtweg verruimen en neusademen bevorderen • oromyofunctionele therapie (logopedie): het herstellen van een gestoord evenwicht in het functioneren van de peri-orale spieren. (zie bijgevoegd artikel) • het afleren van duimen/speenzuigen

Afspraak • Kunt u dit punt op de agenda voor volgende keer zetten? Agendapunt IQual komende bijeenkomst: Open mondgedrag Iedereen vertelt of hij/zij op open mondgedrag heeft gelet en hoe vaak het ongeveer voorkwam in de afgelopen weken.

Einde van het onderdeel ‘open mond gedrag’