Natuurlijk gedrag kippen Gedrag en welzijn Domesticatie ijstijd

Natuurlijk gedrag kippen - Gedrag en welzijn -

Domesticatie Ø ijstijd: voorouders van de huidige kip Ø 2. 000 v Chr. : wilde kip • • India Pakistan Ø Jaartelling • • Drentse Hoender Friese Hoender Ø Doorgefokt op: • • • Vitaliteit Smakelijk vlees Hoge eiproductie Het gedrag Bestand tegen het klimaat Uiterlijk schoon

Onderhoudsgedrag Eten en drinken: Ø Omnivoren Ø Kippen eten in “bouts” afgewisseld met andere gedragingen (10 min tot een uur) Ø Scharrelt bijna de hele dag (geestelijk noodzaak) Ø Grote variatie aan voedsel scharrelt de kip bij elkaar Ø Kleine hoeveelheden per keer

Onderhoudsgedrag Bewegen: Ø Kip scharrelt bijna de hele dag en is de hele dag in de weer Ø Gewoontedier Ø Het scharrelen heeft een vast patroon Ø Honkvast als er voldoende voer is: Ø 50 tot 75 meter Ø Echter studies van 32 kilometer

Onderhoudsgedrag Lichaamsverzorging: Ø Stofbad of zandbad (ontdoen van parasieten) Ø Poetsen van het verenkleed met vet (isolatie) Ø Vleugelslaan, veren opzetten, vleugelstrekken

Onderhoudsgedrag Mesten en urineren: Ø Cloaca (riool) zowel mest als urine wordt hieruit afgescheiden Ø Normale kippenmest is stevig, droog, meestal bruin van kleur met daarop een grijswitte punt.

Onderhoudsgedrag Rusten en slapen: Ø Ø Gezamenlijk Op stok, als de zon ondergaat Van stok, als de zon opkomt De hoogste in rangorde het eerst en het hoogst

Onderhoudsgedrag Thermoregulatie: Ø Ideaal: 12 tot 25°C Ø Jonge kuikens (tot ± 3 weken) op temperatuur houden door broeden Ø Bij kou: • • Kunnen ze goed tegen, echter dieren met grote kam Dicht bij elkaar op stok of tegen elkaar aan Ø Bij hitte: • • Inactief Houden de vleugels op afstand van het lijf Ademen met de snavel Stofbaden

Sociaal gedrag Sociale rangorde/structuur: Ø Paartjes, groepjes van ± 5 met 1 haan, 4 – 30 kippen die een boom delen Ø Pikorde Ø De hoogste in pikorde mag het eerste eten, slapen etc. Ø De haan is de baas (“chefhaan”), maar…… Ø In feite één van de oudere hennen Ø De hoogste in rangorde zit ook op de hoogste stok Ø Rangorde binnen hennen uiterst stabiel ondanks …. . Ø Er kunnen meerdere hanen in een groep zitten (staan buiten de pikorde) Ø Vriendschapsbanden …. ? (verminderde stress)

Sociaal gedrag Agressie/competitie: Ø De “chefhaan” moet continue op zijn hoede zijn Ø Bij ziekte of zwakte kan zijn “baan” overgenomen => hanengevechten Ø De “oude chef” wordt niet meer geaccepteerd en scharrelt vaak alleen Ø De haan (hanen) beschermen de groep. Hennen worden daar rustig van. Ø Zwakke kippen worden weggepikt

Sociaal gedrag Versterking groepsbinding: Ø Dominantierelatie Ø Vriendschapsbanden m. n. bij hennen Ø Synchronisatie van gedrag

Sociaal gedrag Vluchten/schuilen: Ø Kippen zijn vluchtdieren Ø Ook de haan (grote mond, klein hartje) Ø Hennen met kuikens verdedigen hun kroost tot ze erbij neer vallen Ø Kippen helpen elkaar niet bij aanvallen (de groep is belangrijker dan het individu)

Sociaal gedrag Communicatie: Ø Kunnen slecht zien Ø Kunnen kleuren zien. Door de kleur rood worden kippen aangetrokken Ø Paringsdrift Ø Kannibalisme Ø Goed horen Ø Herkennen geluiden

Sociaal gedrag Synchronisatie: Ø Groepsdier: Een minimale groep van vijf Ø Doen bijna alles gezamenlijk: • • • Scharrelen Verzorgen Slapen

Voortplantingsgedrag Seksueel gedrag: Ø Ø Ø Polygamie: 1 haan op 5 hennen Baltsgedrag (aandacht trekken) In 15 seconde klaar!! De dominantste dieren zorgen voor het nageslacht De rui: in het najaar ontdoen de kippen zich van het verenkleed en maken een nieuw verenkleed aan: is dan vaak van de leg

Voortplantingsgedrag Gedrag rond het leggen: Ø Nestbouwgedrag (8 tot 10 eieren) Ø Tijdens het broeden 1 keer per dag van het nest om te foerageren, te drinken, te poesten en te stofbaden Ø Eieren komen vaak gezamenlijk uit door communicatie onderling Ø Daarna nog broeden

Voortplantingsgedrag Moederzorg gedrag: Ø Nestvlieders Ø Imprinting op het eerste object Ø Broeden

Exploratie en spelen Exploratiegedrag: Ø Scharrelen (geestelijke noodzaak voor een kip). Ø Direct na de geboorte doen ze dat al. Ø Voedsel eten voedsel zoeken; in de natuur 75 90% van de tijd gedurende de dag Ø Studie: verwilderde kippen => 10 -70 keer pikken naar voedsel wanneer ze foerageren

Exploratie en spelen Spelen: Ø Na de broed, spelenderwijs leren van: • • • Zoeken van voedsel Op stok gaan Stofbaden Bedreigingen Gewenst gedrag uitvoeren Ø Echter minder dan bij zoogdieren

Ziekte gerelateerd gedrag Afzonderen: Ø Shock na aanval: afzonderen Ø Een “gevallen haan” zondert zich ook af en valt vaak buiten de groep Ø Een zwakke hen wordt ook verstoten (gevaar)

Ziekte gerelateerd gedrag Microklimaat aanpassen: Ø Broeden van kuikens (tot 2 à 3 weken leeftijd) Ø Op stok vlak naast elkaar (Hudling)