NTE 8 DNEN VARLIKLAR r Gr Ahmet GN

ÜNİTE: 8 DÖNEN VARLIKLAR Öğr. Gör. Ahmet GÜN 1

Konu Başlıkları 1. Dönen Varlıklar 10 Hazır Değerler 100 Kasa Hesabı 101 Alının Çekler Hesabı 102 Bankalar Hesabı 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-) 108 Diğer Hazır Değerler 2

Dönen Varlıklar Varlık Hesapları, işletmenin sahip olduğu, bilançonun aktifinde yer alan ve para ile ifade edilebilen değerlerin izlendiği hesaplara varlık hesapları denir. Varlık hesapları dönen varlıklar ve duran varlıklar olmak üzere ikiye ayrılır. 1. Dönen Varlıklar: İşletmenin faaliyeti dönemi içinde yer alan ve sağladığı yarar o dönem içinde sona eren varlıklardır. Dönen varlıklar grubunda bir yıl veya daha kısa süre içinde paraya çevrilebilecek değerler yer alır. Dönen varlıklar grubundaki hesap kodlarının hepsi 1 ile başlamaktadır. 3

Dönen Varlıklar Dönen varlıklar aşağıdaki hesap gruplarına ayrılmıştır: 10 -Hazır Değerler 11 -Menkul Kıymetler 12 -Ticari Alacaklar 13 -Diğer Alacaklar 15 -Stoklar 17 -Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri 18 -Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 19 -Diğer Dönen Varlıklar 4

Dönen Varlıklar 10 -Hazır Değerler: İşletmenin kasasında veya bankada bulunan paralar ile likiditesi (paraya çevrilme kolaylığı) yüksek olan değerler bu grupta yer alır. Hazır Değerler hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 100 Kasa Hesabı 101 Alınan Çekler Hesabı 102 Bankalar Hesabı 103 Verilen Çekler Ve Ödeme Emirleri Hesabı (-) 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı Hazır değerler hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. 5

100 KASA HESABI 100 Kasa Hesabı: Bu hesap, işletmelerin elinde bulundurduğu ulusal ve yabancı paraların TL karşılıklarının giriş ve çıkışlarının izlenmesi için kullandıkları hesaptır. Kasa hesabından çıkış olabilmesi için mutlaka kasada para bulunması gerekir. Kasada ne kadar nakit varsa en fazla o kadar nakit çıkışı olabilir. 100 Kasa Hesabının İşleyişi: İşletmelerin nakit girişleri kasa hesabının borcuna, nakit çıkışları ise kasa hesabının alacağına kaydedilir. Kasa hesabının borç bakiyesi o andaki kasa mevcudunu gösterir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya hiç bakiye vermez. Hiçbir şekilde kasa hesabı alacak bakiyesi vermez. 6

100 KASA HESABI BORÇ 100 KASA HESABI ARTIŞLAR (+) ALACAK AZALIŞLAR (-) 7

100 KASA HESABI Örnek: İşletme 3. 500 TL nakit bankaya yatırmıştır. Mad. AÇIKLAMA BORÇ No. . . . . Tarih. . . . 102 Bankalar Hesabı ALACAK 3. 500 100 Kasa Hesabı 3. 500 Bankaya para yatırılması 8

100 KASA HESABI Örnek: İşletme 7. 000 TL alacak senedini peşin tahsil etmiştir. Mad. AÇIKLAMA BORÇ No. . . . . Tarih. . . . 100 Kasa Hesabı ALACAK 7. 000 121 Alacak Senetleri Hesabı 7. 000 Alacak senedinin tahsili 9

100 KASA HESABI Önemli Bilgi: Her türlü teslim ( mal teslimi, hizmet teslimi vb) KDV ‘ye tabidir. Mal alındığında ya da gider yapıldığında KDV Sol tarafa 191 İNDİRİLECEK KDV HS. adıyla yazılır. Mal satışı durumunda sağ tarafa yazılır ve adı 391 HESAPLANAN KDV HS. ‘dır. 10

100 KASA HESABI Örnek: İşletme 5. 000 tl + %8 Kdv tutarında tamamı peşin mal almıştır. Md. AÇIKLAMA No. . . Tarih. . . . . 153 Ticari Mallar Hesabı BORÇ ALACAK 5. 000 191 İndirilecek KDV Hesabı 400 5. 400 100 Kasa Hesabı 1454 nolu fatura ile mal alış. 11

100 KASA HESABI Örnek: İşletme 4. 000 tl + %8 Kdv tutarında tamamı peşin mal satmıştır. Mad. AÇIKLAMA No. . . . . Tarih. . . . . 100 Kasa Hesabı BORÇ ALACAK 4. 320 600 Yurtiçi Satışlar Hesabı 4. 000 391 Hesaplanan KDV Hesabı 320 540 nolu fatura ile mal satış. 12

100 KASA HESABIYLA İLGİ ÖRNEKLER: 1. İşletme sahibi Bay B, 5. 1. 20. . tarihinde sermaye olarak 50 000 tl. kasaya teslim etti. 2. İşletme 6. 1. 20. . tarihinde bankaya 20 000 tl. yatırdı. 3. İşletme, 10. 1. 20. . tarihinde peşin 4 000 + 720 KDV. Mal aldı. 4. İşletme, 15. 1. 20. . tarihinde peşin 4 000 + 720 KDV. Mal sattı. 5. İşletme, 18. 1. 20. . tarihinde 5 000 + 900 KDV. Tutarlı demirbaş aldı, karşılığında borç senedi imzaladı. 13

101 ALINAN ÇEKLER HESABI 101 Alınan Çekler Hesabı: Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlendiği hesaptır. İşletme çeki alıyorsa burada alınan çekler hesabı kullanılır. Çekte ibraz süresi ne kadardır? �Çek düzenlendiği yerde ödenecekse “ 10 gün” �Çek düzenlendiği yerden başka bir yerde fakat aynı kıtada ödenecekse ibraz süresi “ 1 ay” �Ayrı kıtalarda çekilip ödenecek olan çeklerde ibraz süresi “ 3 ay” 14

101 ALINAN ÇEKLER HESABI 101 Alınan Çekler Hesabının İşleyişi: Alınan çeklerin üzerindeki yazılı değerleri ile borçlu tarafa kayıt edilir, bankadan tahsil veya ciro edildiğinde alacak tarafa kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya hiç bakiye vermez. Hiçbir şekilde alınan çekler hesabı alacak bakiyesi vermez. BORÇ 101 ALINAN ÇEKLER HS. ARTIŞLAR (+) ALACAK AZALIŞLAR (-) 15

101 ALINAN ÇEKLER HESABI Örnek: İşletme 2. 000 +%8 KDV TL malı satmıştır, karşılığında çek almıştır. Md. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK . . . Tarih. . . . . 101 Alınan Çekler Hesabı 2. 160 600 yurt İçi Satışlar Hesabı 2. 000 391 Hesaplanan KDV Hesabı 160 Çek karşılığı mal satımı 16

101 ALINAN ÇEKLER HESABI Örnek: İşletme 2. 000 TL çekini bankadan peşin olarak tahsil etmiştir. Mad. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK . . . Tarih. . . . . 100 Kasa Hesabı 2. 000 101 Alınan Çekler Hesabı 2. 000 Çekin tahsili 17

101 ALINAN ÇEKLER HESABIYLA İLGİ ÖRNEKLER: 1. İşletme 5. 1. 20. . tarihinde 3. 000+240 KDV tutarında mal satıyor. Karşılığında çek alıyor. 2. İşletme 6. 1. 20. . tarihinde alıcı Bay A’dan 4. 000 tl’lik borcuna karşılık çek alıyor. 3. İşletme, 10. 1. 20. . tarihinde daha önceden aldığı 4. 000 tl’lik çek borcuna karşılık ciro ediliyor. 4. İşletme, 15. 1. 20. . tarihinde daha önce alınan 3. 240 tl’lik çek tahsil edilmek üzere bankaya ciro ediliyor. 5. İşletme, 18. 1. 20. . tarihinde daha önce ciro edilen çekin tahsil edilerek banka hesabına yattığı anlaşılıyor. 18

102 BANKALAR HESABI 102 Bankalar Hesabı: Bu hesap, işletmelerin yurt içi ve yurt dışında banka ve benzeri finans kurumlarında açtırılan hesaplarına yatırılan ve hesaptan çekilen paraların izlendiği hesaptır. 102 Bankalar Hesabının İşleyişi: Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç tarafına, bankadan çekilen tutarlar ile üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri için ödenen tutarlar bankalar hesabının alacak tarafına kaydedilir. 19

102 BANKALAR HESABI BORÇ 102 BANKALAR HESABI ARTIŞLAR (+) ALACAK AZALIŞLAR (-) 20

102 BANKALAR HESABI Örnek: İşletme 10. 000 TL nakit bankaya yatırmıştır. Mad. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK . . . . Tarih. . . . . 102 Bankalar Hesabı 10. 000 100 Kasa Hesabı 10. 000 Bankaya para yatırılması 21

102 BANKALAR HESABI Örnek: İşletme 4. 000 +%18 kdv TL lik demirbaşı almış, tutarını banka hesabından ödemiştir. Mad. No AÇIKLAMA. . . Tarih. . . . . BORÇ 255 Demirbaşlar Hesabı 4. 000 191 İndirilecek KDV Hesabı 102 Bankalar Hesabı ALACAK 720 4. 720 Demirbaşın bankadan ödenerek alımı 22

102 BANKALAR HESABIYLA İLGİ ÖRNEKLER: 1. İşletme kasasında bulunan 1. 000 TL' yi 25. 01. 20. . tarihinde A Bankasında cari hesabına yatırmıştır. 2. İşletme daha önce müşterisinden aldığı 10. 01. 20. . tarihli 5 000 tl. tutarlı çeki A Bankasına vermiş, banka tarafından tahsil etmiştir. Bu çek tutarı olan 5. 000 TL' nin tahsil edildiğine dair yukarıda adı geçen bankadan 03215 nolu dekont alınmıştır. 3. İşletme 15. 1. 20. . tarihinde A Bankasındaki cari hesabından 3. 000 TL çekmiştir. 4. İşletme 20. 1. 20. . tarihinde A Bankasından B bankasına 1. 000 tl para aktarmıştır. 23

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı (-): İşletmelerin üçüncü kişilere bankalardan çek ile veya ödeme emri ile yapacağı ödemeleri izlediği hesaptır. Verilen çekler hesabı pasif karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına rağmen işleyişi kaynak hesapları şeklindedir. Yani artışlar alacağa, azalışlar borca kaydedilir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu anlama gelmektedir. 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabının İşleyişi: İşletmeler çek verdiklerinde bu hesap kullanılır. Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesabın alacak tarafına, çek ve ödeme emirlerinin bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında verilen çekler hesabının borcuna kaydedilir. 24

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) Örnek: İşletme 5. 000 TL lik malı almış, karşılığında çek vermiştir. Mad. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK . . . . Tarih. . . . . 153 Ticari Mallar Hesabı 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs 5. 000 Çek ile mal alımı 25

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ HESABI (-) Örnek: İşletme 1. 500 TL tutarındaki çekini bankadan ödemiştir. Mad. No BORÇ ALACAK . . . . Tarih. . . . . 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs 102 Bankalar Hesabı 1. 500 Çekin ödenmesi 26

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı: Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan kredi kart çekimleri, pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka ve posta havaleleri gibi değerleri kapsar. 108 Diğer Hazır Değerler Hesabının İşleyişi: Hazır değerler elde edildiğinde hesabın borç tarafına, elden çıkarıldığında da hesabın alacak tarafına kaydedilir. 27

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI Örnek: İşletme kullanılmak üzere 300 TL tutarında posta pulunu peşin alınmıştır. Mad. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK . . . . Tarih. . . . . 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 100 Kasa Hesabı 300 Posta pulunun peşin alımı 28

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI Örnek: İşletme 800 TL tutarında posta havalesini nakit olarak almıştır. Mad. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK . . . Tarih. . . . . 100 Kasa Hesabı 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 800 Posta havalesinin alınması 29