AHMET HAM 1885 1933 n n n Ahmet

◊ AHMET HAŞİM (1885 -1933) n n n Ahmet Haşim’in Hayatı Ahmet Haşim’in Kişiliği Ahmet Haşim’in Edebiyat Yaşamı Ahmet Haşim’in Şiiri ve Şiir Hakkındaki Görüşleri Ahmet Haşim’in “Merdiven” Şiiri ve Tahlili

◊ AHMET HAŞİM’İN HAYATI (1) n n n 1887: Bağdat’da doğdu. (Babası Bağdat’lı Alüsizadelerden Arif Hikmet Bey, Annesi Kahyazadelerden Sara Hanım) Düzensiz İlköğretim hayatı görmüştür. 1895: İstanbul’a gitmiştir. 1896: Numune-i Terakki Mektebi’nde çok iyi olmayan Türkçesini geliştirdi. 1897: Galatasaray Lisesi’ne yatılı olarak girdi ve 10 yıl sonra mezun oldu. Mezuniyet sonrası Reji İdaresi’ne girdi. Aynı zamanda Hukuk Mektebi’ne devam ediyordu.

◊ AHMET HAŞİM’İN HAYATI (2) n n n n 1910 -1914: İzmir Sultanisi’nde Fransızca ve Edebiyat Öğretmenliğine tayin edildi. Yedek Subay olarak Birinci Dünya Savaşı’na katıldı. 1918 -1919: İaşe Nezaretinde Memurluk Yaptı. 1922 -1924: Düyun-u Umumiye’de çalıştı. Güzel Sanatlar Akademisi’nde “Estetik” ve “Mitoloji” dersleri verdi. 1924: Yaz sezonunu Paris’te geçirdi. Hayatının geri kalanı Mülkiye Mektebi ve Harp Akademisi’nde Fransızca öğretmenliği yaparak geçirdi. 1933: Kadıköyde’ki evinde öldü.

AHMET HAŞİM’İN KİŞİLİĞİ (1) “Ürkerim kendi hayalatımdan Sanki kandır şakağımdan akıyor Bir kızıl çehrede ateş gözler Bana güya ki içimden bakıyor” n Haşim’in kişiliği yaşamına, sanatı da kişiliğine bağlıdır. n Çocukluk günlerini hasta bir anneyle sert bir baba arasında geçirir. n

AHMET HAŞİM’İN KİŞİLİĞİ (2) n n 8 yaşındayken annesinin ölümü Haşim’i derinden sarsar. İstanbul’a gittiğinde girdiği ve kendisini yadırgatan okul çevresi Haşim’i tamamen yabancılık ve yalnızlık duygusuna iter. Yalnızlığını arttıran ve Haşim’i kıskançlığa, kötümserliğe götüren sebeblerden biri de çirkinliğidir. Sonuçta, Haşim’in tüm tezat ve komplekslerin toplandığı, hastalıklı ve hiddetli bir kişiliği vardır.

AHMET HAŞİM’İN EDEBİYAT YAŞAMI (1) n Haşim’in edebiyat yaşamı 3 evrede gelişme göstermiştir: n 1900 -1908: Gençlik Dönemi: n İlk şiiri “Hayal-i Aşkım”ı 1901’de Mecmua-ı Edebiyye’de yayınlandı. En çok beğendiği şairler: Şeyh Galip, Abdulhak Hamit, Muallim Naci, Tevfik Fikret ve Cenap Şehabettin’dir. n Fransız şiiriyle de temasa geçmiştir. Bu dönem, Servet-i Fünun etkisindedir. n Şiirinin temaları: akşam, güneş, kış ve bahar gibi doğaya ilişkin temaların yanısıra yaşanmamış aşkların ve gerçek olmayan sevgililerin şiirlerini yazar. Dili ağırdır. n

AHMET HAŞİM’İN EDEBİYAT YAŞAMI (2) n 25 yaşından sonra başlayan evre: Fransız şiirinin tesiri altındadır. n Mallarme, Henri de Regnier, Baudelaire, Verlaine ve Rimbaud Haşimin en çok beğendiği şairlerdir. n “Göl Saatleri” adlı şiir kitabı bu evrenin ürünüdür. n Haşim bu dönemde bir ressam ruhu taşır, şiirlerinde çizgiden çok renk hakimdir. n Dili gençlik şiirlerine oranla sadedir. n Bu dönemdeki şiirleri Fecr-i Atici olarak yazmıştır. Fakat, Servet-i Fünun nazım tekniğini uygulamıştır. n Şiirinin başlıca temaları: gerçeğin dışına çıkma arzusu, varlığın dışında ideal, ulvi ve hayali bir aleme karşı duyulan özlem. n

AHMET HAŞİM’İN EDEBİYAT YAŞAMI (3) n n n Olgunluk Çağı: 27 şiirinin toplandığı “Piyale” adlı şiir kitabı bu evrenin ürünüdür. Şiirlerinin hemen hepsi lirik, sembolik ve daha çok empresyonist (izlenimci) dir. Saf, öz şiire yönelmiştir. Dili önceki şiirlerine göre oldukça sadedir. Haşim, artık sanatının hakiki edasına, Haşimane edasına kavuşmuştur. . .

AHMET HAŞİM’İN ŞİİRİ VE ŞİİR HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ “Seyreyledim eşkal-i hayatı Ben havz-ı hayalin sularında Bir aks-i mülevvendir onun’çün Arzın bana ahcâr ü nebâtı” Haşim, şiirinin ana özelliklerini “Şiirde Mana” adlı makalesinde şöyle açıklar: n Şiir duyulmak içindir. n Şiirin dili, musiki ile söz arasında ve sözden ziyade musikiye yakındır. n Şiir dili, açıklama vasıtası olmaktan çok, bir telkin vasıtasıdır. n Şiirde musiki anlamdan önce gelir. n Şiirin anlam bakımından açık olması zaruri değildir. n Şiir terennümdür. n Şiirin doğduğu yer bilinç altıdır, konu ise sadece terennüm için bir vesiledir. n n

AHMET HAŞİM’İN ŞİİRİ VE ŞİİR HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ n n n n n Haşim’in şiir anlayışıyla sembolizmin şiir anlayışı arasında yakınlıklar vardır; ancak sembolist şiirin esas unsuru olan sembol Haşim’in şiirinde yoktur. Haşim’in şiirine en uygun anlayış tarzı empresyonizm (izlenimcilik) dir. Haşim’e göre, şiir ne kadar ölçülemeze, belli ölçülere girmeyene yaklaşırsa o kadar şiir olur. Şiirine Hakim Olan Temalar: Çocukluk anıları, aşk ve tabiattır. Gerçekten uzak, hayali bir aleme sığınma isteği bir çok şiirinde vardır. Akşam, gece saatlerindeki izleniler, göller, ağaçlar, ırmaklar ve kuşlar Haşim’in şiirinde yaşatılmak istenen başlıca öğelerdir. “Melali anlamayan nesle aşina değiliz” diyen Ahmet Haşim, tam bir hüzün şairidir. Haşim’in Şiirinin Kelime Kadrosu: Akşam, gül, su, ağaç, güneş, ateş, gam, alev, yakut, kızıl, sözcükleri şiirinde hemen seçilir. Haşim kelime kadrosunu melal atmosferi yaratabilecek tarzda seçmiştir.

Ahmet Haşim’in “Merdiven” Şiiri ve Tahlili (1) MERDİVEN n Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak, Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak. . . n Sular sarardı. . . yüzün perde solmakta, Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta. . . n Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller; Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller, Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? n n Bu bir lisân-ı hafîdir ki ruha dolmakta, Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta. . . Kelimeler: Sema: Gökyüzü Arz: Yer, Toprak Muttasıl: Aralıksız, Sürekli Lisan: Dil. Hafi: Gizli

Ahmet Haşim’in “Merdiven” Şiiri ve Tahlili (2) n n Şiirde yaşamının büyük bir bölümünü tüketen veya sevgi, aşk gibi duyguları peşinden koşan bir kişinin güzel anlarını geride bıraktığı, adım ölüme yaklaştığı yada mutsuzluğa gark olduğu anlatılmaktadır. Şiirde çizilen bir tablo vardır ve bu tablo içerisinde sözcüklerinin her birinin temsil ettiği bir anlam vardır. Merdiven, yaşamı; Sema, ölümü yada öteki dünyayı; Yaprak yığınları, anıları; akşam, hayatın son demlerini ifade ediyor olabilir ya da sema özlemi çekilen hayali bir beldeye, merdiven oraya giden yola, ağlama oraya ulaşılamamasına karşılık geliyor olabilir. Bir akşam üstü, güneş bütün bir şiir boyunca batmaktadır. Şiire hakim olan renkler sarı ve kırmızıdır.

Ahmet Haşim’in “Merdiven” Şiiri ve Tahlili (3) n n Güzel günlerin geride kalmasıyla umutları tükenen, moral gücü kaybolan, yavaş sona yaklaştığını hisseden bir kişinin hüznü şiire hakimdir. Şiirde doğa ile kişi arasında bir iletişim söz konusudur. Haşim, doğa ile insan ruhun birleştirerek kendi iç dünyasını görünür hale getirmekte, acı çeken, kanayan benliğine uygun bir dünya kurmaktadır. Yeryüzüne eğilmiş, sürekli kanayan güller, acıların, hüznün, mutsuzlukların, geröek dünyadan kaynaklandığını ifade ediyor. Şiirde çizilen tablo, insanın ruhuna dolan gizli bir dildir ki, kişinin iç dünyasını ifade eder. Akşam vakti güneş batımında doğaya bir hüzün hakimdir. Doğanın bu hüzünlü hali hayatının son demlerinde olan bir kişinin ruh haliyle örtüşmektedir.

Ahmet Haşim’in “Merdiven” Şiiri ve Tahlili (4) Şekil Özellikleri: n Merdiven şiiri üç dizelik 2 bölüm ve 2 beyitlik 2 bölüm olmak üzere dört bölümden oluşmuştur. n Ahenk Unsurları: n Şiir aruz vezninin “mefailün feilatün mefailün fa’lün (feilün)” kalıbıyla yazılmıştır. Kafiye düzeni: n Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden, Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak, Ve bir zaman bakacaksın semâya ağlayarak. . . ¦> Zengin Kafiye }a }b }b n Sular sarardı. . . yüzün perde solmakta, Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta. . . ¦> Zengin Kafiye }c }c n Eğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller; ¦> Tam Kafiye Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller, Sular mı yandı? Neden tunca benziyor mermer? }d }d }e Bu bir lisân-ı hafîdir ki ruha dolmakta, Kızıl havâları seyret ki akşam olmakta. . . }c }c n n ¦> Zengin Kafiye

Ahmet Haşim’in “Merdiven” Şiiri ve Tahlili (5) Dil ve Üslup n Haşim’in üslubu doğanın, eşyanın dışına çıkma isteğini yansıtmaktadır. Bu yüzden, duygu ve düşüncelerini sembollerle ifade eder. n Haşim, merdiven adlı şiirde de akşam vaktini anlatmış, ve onu anlatmak için bazı renklerden, sembollerden yararlanmıştır. n Merdiven şiirii Haşim’in olgunluk çağında sembolist anlayış ile yazmış olduğu bir şiirdir. “Piyale” adlı eserin içerisinde yer alır. n

AHMET HAŞİM’İN ESERLERİ “Göl Saatleri” Şiirler, 1921. n “Piyale” Şiirler, 1926. n n “Gureba-hane-i Laklakan” Nesirler, 1928. “Bize Göre” Nesirler, 1928. “Frankfurt Seyahatnamesi” Gezi Notları, 1933.