Logopedia Kim jest logopeda i czym si zajmuje

Logopedia

Kim jest logopeda i czym się zajmuje?

Logopeda to specjalista, który zajmuje się: diagnozą; stymulacją rozwoju mowy; terapią zaburzeń (m. in. artykulacji, mowy, głosu, języka pisanego, karmienia, połykania a także zaburzeń powstałych na podłożu neurologicznym) oraz profilaktyką.

Uwaga!!! Logopeda zajmuje się nie tylko korekcją wad wymowy!!! Pracuje także z dziećmi z: dysleksją (bądź zagrożeniem dysleksji); opóźnionym bądź niedokończonym rozwojem mowy; różnymi problemami neurologicznymi; afazją; autyzmem; zespołem Aspergera; pomaga też dzieciom dwujęzycznym.

Zadania logopedy w przedszkolu wynikające z Rozporządzenia MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach: diagnozowanie logopedyczne, w tym prowadzenie badań przesiewowych w celu ustalenia stanu mowy uczniów; prowadzenie zajęć logopedycznych oraz porad i konsultacji dla uczniów i rodziców w zakresie stymulacji rozwoju mowy uczniów i eliminowania jej zaburzeń; podejmowanie działań profilaktycznych zapobiegających powstawaniu zaburzeń komunikacji językowej we współpracy z rodzicami uczniów; wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Zatem moimi głównymi zadaniami są: badania przesiewowe (obserwacja, wskazanie dzieci, które wymagają pomocy logopedy); właściwa diagnoza (rozpoznanie) oraz ustalenie indywidualnego programu terapii logopedycznej; terapia logopedyczna; udzielanie wskazówek rodzicom (do pracy w domu) i wychowawcom; zapobieganie wadom wymowy (profilaktyka).

Co to jest terapia logopedyczna?

Terapia logopedyczna (. . . ) obejmuje swoim zasięgiem całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań ukierunkowanych na usunięcie wszelkich zakłóceń porozumiewania się (. . . ). Oddziaływania te mają na celu: usuwanie zaburzeń mowy; przywracanie mowy w przypadku jej utraty; nauczanie mowy, która się nie wykształciła; wyrównanie opóźnienia rozwoju mowy; wypracowanie odpowiedniego poziomu sprawności językowej; likwidację przyczyn i skutków (. . . ) zaburzeń mowy. Terapią logopedyczną są zatem wszystkie czynności logopedy, rodziców i dzieci, które przyczyniają się do usunięcia zakłóceń komunikacyjnych. G. Jastrzębowska, O. Pelc-Pękala, Diagnoza i terapia logopedyczna zaburzeń komunikacji u dzieci [w: ] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole 2003, s. 326.

Najważniejsze zasady terapii logopedycznej: Zasada wczesnego rozpoczynania terapii; Zasada indywidualizacji; Zasadę wykorzystywania w procesie terapii wszelkich możliwości dziecka; Zasada kompleksowego oddziaływania; Zasada aktywnego i świadomego udziału; Zasada współpracy z najbliższym otoczeniem; Zasada systematyczności; Zasada stopniowania trudności.

Dlaczego tak ważna jest praca w domu?

Ćwiczenia w domu to jeden z najważniejszych elementów terapii logopedycznej. Dlaczego? Ponieważ tylko systematyczna, codzienna praca pozwoli utrwalić umiejętności kształtowane na zajęciach i prawidłowe nawyki, jednocześnie osłabiając wpływ tych złych. Bez regularnych ćwiczeń w domu nie będzie efektów terapii. Albo będą one dużo mniejsze, osiągnięte z większym trudem i wysiłkiem dzieci. Cały sens terapii logopedycznej opiera się właśnie na codziennym powtarzaniu, a dzięki temu utrwalaniu, właściwych wzorców. Wystarczy tylko wykonywać ćwiczenia i zadania z ostatnich zajęć wpisane lub wklejone do zeszytów Waszych dzieci. Raz w tygodniu warto powtórzyć cały dotychczasowy materiał.

Pamiętajcie! To tylko 10 -15 minut dziennie, a może zmienić bardzo wiele!

Jak powinien przebiegać rozwój mowy dziecka?

Idąc za Ewą Czaplewską przyjmuję, że rozwój mowy dziecka przebiega w następujący sposób: Niemowlę: posługuje się różnymi dźwiękami samogłoskowymi, przede wszystkim [a, e] oraz dźwiękami, które nie należą do systemu dźwiękowego języka polskiego. Występują głoski: [m, b, t, d]. Dziecko roczne i dwuletnie: Wymawia już wszystkie samogłoski ustne: [a, e, o, u, i, y] oraz spółgłoski: [p, b, t, d, k, g, m, n, ń]. Trzylatek: Prawidłowo realizuje także spółgłoski: [l, ł, ś, ź, ć, dź, f, w, ch]. Czterolatek: Poprawnie wymawia samogłoski nosowe [ę, ą] oraz spółgłoski [s, z, c, dz]. Pięciolatek: Realizuje także szereg szumiący: [sz, ż, cz, dż]. Sześciolatek: Powinien wymawiać głoskę [r]. E. Czaplewska, Diagnoza zaburzeń rozwoju artykulacji, [w: ] Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2012, s. 65 -120.

Opóźnienia w osiąganiu kolejnych stadiów rozwoju mowy nie powinny przekraczać 6 miesięcy. Dziecko rozpoczynające naukę w szkole powinno prawidłowo realizować wszystkie głoski.

Wady wymowy najczęściej występujące u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym to: SYGMATYZM - nieprawidłowa wymowa głosek: [s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź] lub ich brak. SYGMATYZM MIĘDZYZĘBOWY (seplenienie międzyzębowe) - podczas artykulacji głosek [s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź] czubek języka wsuwa się między zęby górne a dolne. ROTACYZM - nieprawidłowa wymowa głoski [r] lub jej brak. LAMBDACYZM - nieprawiłowa wymowa głoski [l] lub jej brak. KAPPACYZM I GAMMACYZM - trudności w wymowie głosek [k] i [g]. MOWA BEZDŹWIĘCZNA - trudności w realizowaniu głosek dźwięcznych (oprócz samogłosek oraz spółgłosek: l, r, ł, m, n, ń, j). Najczęściej dziecko zastępuje głoski dźwięczne ich bezdźwięcznymi odpowiednikami: [p-b, d-t, g-k, dz-c, dż-cz, dźć, w-f, z-s, ż-sz, ź-ś]. DEFORMACJE GŁOSEK [T, D, N] - mam tu na myśli realizację tych głosek z czubkiem języka wsuniętym między zęby górne a dolne. Na podstawie: E. Czaplewska, Diagnoza zaburzeń rozwoju artykulacji [w: ] Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2012, s. 65 -120.

Kiedy do logopedy?

Sygnały alarmowe dla rodziców i nauczycieli!!! Dziecko nie utrzymuje kontaktu wzrokowego, nie odpowiada uśmiechem na uśmiech, nie robi „papa”; Dziecko dwuletnie posługuje się prostymi zdaniami; Dziecko nie reaguje na polecenia; Dziecko przestało mówić w ogóle lub tylko w określonym środowisku; Dziecko jąka się lub zacina; Dziecko mówi niezrozumiale dla osób spoza rodziny; Dziecko wsuwa język między zęby podczas mówienia; Dziecko ma problemy ze słuchem; Dziecko mówi niewyraźnie, konsekwentnie zamienia dane głoski na inne, nie wymawia niektórych głosek; Dziecko ma już postawioną diagnozę: niedosłuchu, autyzmu, Zespołu Aspergera, Zespołu Retta, Zespołu Hellera, Zespołu Downa lub innego zespołu genetycznego, niepełnosprawności intelektualnej, opóźnionego rozwoju mowy (ORM), zaburzenia mowy o typie afazji, jąkania, mutyzmu.

Najczęstsze przyczyny powstawania wad wymowy

Co może wpływać na rozwój wad wymowy? Zaburzenia karmienia – Już w okresie niemowlęcym bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na wszelkie (nawet najmniejsze) zaburzenia karmienia u Maluszka. Jeśli dziecko ma problem ze ssaniem, chwytaniem piersi, to jest już pierwszym sygnałem, że coś trzeba z tym zrobić (a tym samym, że już z tak małym dzieckiem śmiało możecie maszerować do logopedy – powinien on podpowiedzieć Wam co zrobić, aby pomóc dziecku w nauce prawidłowego ssania i połykania). Zbyt długie używanie smoczka – najlepszy moment na odstawienie smoczka to ukończenie przez dziecko pierwszego roku życia. Zbyt długie korzystanie ze smoczka nie tylko powoduje wady zgryzu (zgryz staje się otwarty, a to z kolei może prowadzić do seplenienia międzyzębowego). Ponadto, wpływa to na utrwalenie się nieprawidłowego toru oddechowego!

Pożywienie – rodzaj jedzenia, które podajesz swojemu Maluchowi ma duży wpływ na rozwój jego narządów artykulacyjnych. Jeśli Twoje dziecko je tylko papki ze słoiczka, miksowane jabłuszka, budynie, kaszki manny i…. nic poza tym, to zastanów się – czy jego narządy artykulacyjne mają dobre warunki by pracować i ćwiczyć się? Niestety nie. Żeby mogły się one ćwiczyć, potrzebują wyzwań. Tak więc dawaj dziecku skórki od chleba do GRYZIENIA , jabłko krój na ćwiarteczki, zaproponuj do chrupania surową marchewkę. To nie jest “łatwe”, zmiksowane jedzenie. Ale to tak samo jak z chodzeniem – leżąc, dziecko nie nauczy się chodzić. Musi trenować! Zmiany w obrębie budowy narządów artykulacyjnych – na to już nie mamy wpływu. Czasem jest tak, że dziecko rodzi się ze zbyt krótkim wędzidełkiem podjęzykowym, rozszczepem podniebienia, wadami w budowie języka czy warg. Każda z takich zmian może skutkować wadą artykulacyjną. Najważniejsze to jak najszybciej zauważyć zmianę, skonsultować, podjąć leczenie i działać razem z logopedą.

Problemy z funkcjonowaniem słuchu (zarówno fizjologicznym jak i fonemowym) – Jeśli zauważysz, że Twoje dziecko ma problemy ze słuchem (nawet najmniejsze), skonsultuj się z laryngologiem, a następnie z logopedą. Jeśli Twoje dziecko nie mówi lub mówi bardzo niewyraźnie – zbadaj mu słuch. To tylko jedna wizyta konsultacyjna, a być może uda się odkryć źródło problemu bardzo szybko i szybko zadziałać! Nieprawidłowe wzorce artykulacyjne w otoczeniu – jeśli Twój Maluch ma w otoczeniu osobę, która ma wadę wymowy, może być to powodem jego wady wymowy. I nie chodzi tu tylko o sytuację, w której tata czy mama dziecka nie mówi prawidłowo głoski R. Wyobraź sobie (a może dobrze znasz ten obrazek) babcię/ciocię, które na widok Twojego dziecka zaczynają… mówić jak dziecko (a mozie babcia da tjosiećkie zupki jeście? ). Nie pozwalajcie na to! Dziecko nawet jeśli chciałoby rozwijać swoją mowę, będzie automatycznie “blokowane” przez otoczenie mówiące do niego w ten sposób!

Długotrwałe utrzymywanie się infekcji i niedrożności w obrębie jamy nosowej, związane z alergiami, przerostem trzeciego migdałka, co wpływa na kształtowanie się nieprawidłowego toru oddechowego, częste infekcje górnych dróg oddechowych. Niedostateczne poświęcanie dziecku uwagi, niesłuchanie, gdy zaczyna mówić, brak rozmów, czytania książek. Ssanie kciuka - Kciuk w buzi utrudnia prawidłową pionizację języka, zniekształca podniebienie i zgryz. Blokuje język i powoduje osłabienie napięcia warg, przez co trudna może być artykulacja wszystkich głosek. W skrajnych przypadkach wykrzywiają się przednie zęby na zewnątrz i powstaje tzw. zgryz otwarty, czyli dziura pomiędzy górnymi i dolnymi jedynkami.

Niedbanie o mleczne zęby - Niektórzy rodzice błędnie zakładają, że o mleczne zęby nie trzeba dbać, bo i tak wypadną. Tymczasem zęby mleczne odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu się całego narządu żucia. Jeśli dziecko zbyt wcześnie straci zęby mleczne na skutek próchnicy, nie ma czym żuć, w związku z czym tkanka kostna jego żuchwy i szczęki nie pracuje prawidłowo i przestaje wzrastać, przez co za kilka lat, kiedy zaczną wyrzynać się zęby stałe, nie będzie dla nich miejsca w zbyt słabo rozwiniętej szczęce i wyrosną krzywo. Powstanie wada zgryzu, która uniemożliwia poprawną artykulację. Kubki niekapki i butelka zamiast zwykłego kubka - Zbyt długie karmienie z butelki (powyżej 1 -go roku życia) powoduje utrzymywanie się niemowlęcego sposobu połykania, co w konsekwencji sprzyja seplenieniu międzyzębowemu, czyli wymawianiu głosek z językiem wsuniętym między zęby. Podobną złą „robotę” robi kubek niekapek, który należy jak najwcześniej zastąpić zwykłym kubkiem i używać go bardzo sporadycznie, na przykład podczas podróży.

Brak kontaktu z dziećmi i za dużo mediów - Z badań wynika, że połowa dzieci idących do pierwszej klasy, ma obecnie słabo rozwiniętą mowę i problemy z koncentracją, a kilkoro dzieci w grupie trzylatków w przedszkolu w ogóle nie mówi! Często winne są media, przy których dzieci spędzają coraz więcej czasu, a włączony non-stop telewizor permanentnie stymuluje ich mózgi, nawet, gdy w ogóle go nie oglądają. Dzieci często nie potrafią spojrzeć w oczy, nie słuchają i nie chcą nawiązać kontaktu. Nadużywanie urządzeń elektronicznych przez dzieci może zaburzyć u nich budowanie sieci neuronalnych, odpowiedzialnych między innymi za komunikację, empatię i koncentrację uwagi. Dziecko do ukończenia drugiego roku życia w ogóle nie powinno korzystać z telewizora, tabletu czy telefonu komórkowego, a przedszkolak jedynie pół godziny dziennie.

Jak postępować, aby rozwój mowy przebiegał prawidłowo?

Dostarczać prawidłowych wzorców językowych, Nie przeceniać możliwości dziecka, Nie wyręczać dziecka w mówieniu, Znajdować czas na rozmowy z dzieckiem, Mówić powoli, wyraźnie, nie spiesząc się, Zachęcać dziecko by patrzyło na nas kiedy mówimy, Cierpliwie odpowiadać na pytania pełnymi zdaniami, Dostarczać bodźców dźwiękowych, Inscenizować ruchem wierszyki i piosenki, W okresie kształtowania mowy nie należy dziecka leworęcznego zmuszać do pisania prawą ręką (zaburza to funkcjonowanie mechanizmu mowy, co może prowadzić m. in. do jąkania).

Dekalog logopedyczny dla rodziców

1. Zawsze mówimy do dziecka poprawnie. 2. Poprawiamy nieprawidłową mowę, jeżeli wiemy, że może ono powiedzieć dane słowo bezbłędnie. 3. Codziennie ćwiczymy z dzieckiem w domu, zgodnie z zaleceniami logopedy. 4. Ćwiczenia wykonujemy przed lustrem – ćwiczymy przynajmniej 10 – 15 minut dziennie. 5. Wykonujemy z dzieckiem tylko te ćwiczenia, które zostały mu zalecone. 6. Podczas ćwiczeń jesteśmy cierpliwi, nagradzamy i motywujemy. Nigdy nie krytykujemy. 7. Dużo czytamy naszym dzieciom lub motywujemy je do samodzielnego głośnego czytania (dzieci starsze). 8. Pozbywamy się smoczka, butelki ze smoczkiem. 9. Nie boimy się współpracy z laryngologiem czy ortodontą. 10. Często kontaktujemy się z logopedą.

Ćwiczenia praktyczne w załącznikach

Czas na pytania

Dziękuję za uwagę