Krivino pravo Evropske unije Opta izlaganja o krivinopravnom

Krivično pravo Evropske unije Opšta izlaganja o krivičnopravnom redu EU. Razvoj evropskih institucija Datum on-line nastave 13. 03. 20.

Početna literatura (dostupna on-line) • Sijerčić-Čolić, H. (2012). Izazovi evropskog krivičnog prava – obaveze države u oblasti krivičnog zakonodavstva. Godišnjak Pravnog fakulteta u Sarajevu. Sarajevo, LV, str. 345– 365. • Đurđević, Z. (2008). Lisabonski ugovor: prekretnica u razvoju kaznenog prava u Europi. Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, vol. 15, br. 2, str. 1077 - 1128. • Satzger, Helmut (2003). Utjecaji prava Europske zajednice / Europske unije na nacionalno kazneno pravo država članica. Hrvatski ljetopis za kazneno pravo i praksu, br. 1, str. 165 -179.

Krivično pravo EU – nastanak i razvoj • 1951 – 1992: “community of law without criminal law”! Za ovakvo kreiranje pravnog reda i institucija tadašnje Evropske zajednice u literaturi se isticalo da je to: neodgovorno, opasno i nerealno! • Od 1992. slijedi specifičan razvoj krivičnopravnih odredbi u okviru pravnog reda EU.

Ugovor iz Maastrichta (Ugovor o EU) 1992 • Prvi dokument koji je ovu materiju uredio na sistemski način • Njime je uspostavljena EU kao nadnacionalna tvorevina, čija se arhitektura temelji na tri stuba, na način da su već postojećoj EZ dodana još dva stuba. • Treći stub bio je posvećen policijskoj i pravosudnoj saradnji u krivičnim stvarima (novi institucionalni i pravni okvir za sudjelovanje na području pravosuđa i unutrašnjih poslova). • Razvijanje tijesne saradnje u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova, kao jedan od ciljeva Evropske unije. • Treći stub je bio specifičan po tome što na njega nisu bile proširene supranacionalne nadležnosti EU.

Amsterdam • Razvoj odredbi o saradnji u oblasti pravosuđa i unutrašnjih poslova iz Ugovora o Evropskoj uniji iz 1992. godine potvrdio je Amsterdamski ugovor od 2. oktobra 1997. godine, koji je stupio na snagu 1. maja 1999. godine. • Nakon Amsterdamskog ugovora treći stub promijenio je oblik - broj krivičnopravnih mjera u trećem stubu porastao relativno brzo i mnoge od tih mjera su preduzete upravo iz razloga harmoniziranja krivičnopravnog segmenta (okvirne odluke nisu imale direktni uticaj na nacionalno pravo; „relativizirane direktive u smislu efikasnosti”).

Tampere Na zasjedanju u Tampereu (1999), u raspravama o „evropskom prostoru slobode, sigurnosti i pravde“ istaknuto je da „. . . kriminalci ne smiju naći put za iskorištavanje razlika u pravosudnim sistemima država članica; da presude i odluke moraju biti priznate i izvršne svuda na području Unije; da treba postiči veću kompatibilnost i približavanje među pravnim sistemima država članica”

Nica • Ugovor iz Nice (2000) - jačanje saradnje između sudskih i drugih nadležnih tijela država članica, uključujući saradnju preko Evropskog ureda za pravosudnu saradnju (Eurojust - European Judicial Cooperation Unit). • Ugovorom iz Nice izmijenjene su odredbe u okviru Naslova VI – Policijska i pravosudna saradnja u krivičnim stvarima – i time je otvoren put za kvalitetniju i jednostavniju saradnju nacionalnih tijela država članica u vođenju krivičnog postupka, izručenju među državama članicama i izvršenju odluka u okviru Evropske unije.

Posebno izdvojimo one tačke na pređenom putu koje su bitne u razvoju KP EU • Ugovorom iz Maastrihta otvoren je treći stub u koji je uvršteno područje pravosuđa i unutrašnjih poslova (temelj za djelovanje EU na ovom području). • Slijedi Ugovor iz Amsterdama koji je, uz prethodno opisane promjene i podsticaje radi pravnog usaglašavanja na području krivičnog (materijalnog i procesnog) prava, donio i dva nova pravna akta - okvirne odluke i odluke, koje će na području krivičnoprocesnog prava zauzeti važno mjesto. • Od presudne važnosti za razvoj trećeg stuba je sastanak u Tampereu jer nakon toga uslijedila je intenzivna zakonodavna djelatnost EU usmjerena na uspostavljanje pravnog okvira policijske i pravosudne saradnje država članica. • Kod mjera harmoniziranja na području trećeg stuba, sljedeći korak je Nica, uvodi se Europol i Eurojust. U Nici je potpisana i Povelja osnovnih prava EU. • Sastanak Evropskog vijeća u junu 2003. i nacrt Ustava za Evropu (promjene u trećem stubu). • Lisabonski ugovor

Zaključno o tim tačkama • Poslije 1992: evropska perspektiva i nacionalno krivično pravo: nova krivična djela i sankcije za zaštitu interesa EU; efikasnost krivičnog postupka; konstrukcija krivičnog postupka; zaštita prava i sloboda osumnjičenih i optuženih • Postlisabonsko vrijeme: krivično zakonodavstvo i krivično pravosuđe predmetom nebrojenih aktivnosti u Evropskoj uniji, čime se „podjela pravde u ime države“ transformiše u „podjelu pravde u ime institucija regionalnog okupljanja država“, a pitanje kažnjavanja prerasta granice „nacionalnog vitalnog interesa“

Ugovor iz Lisabona o izmjeni Ugovora o EU i Ugovora o osnivanju EZ (SL C 306, 17. 12. 2007. ) stupio je na snagu 1. 12. 2009. Lisabonski ugovor - institucionalna reforma, podizanje svijesti o značaju supranacionalnog krivičnog prava i ujedinjene borbe protiv organizovanog kriminaliteta i terorizma; - prepreka uspješnijoj saradnji i povezivanju država članica u borbi protiv kriminaliteta ogleda se u nepostizanju konsenzusa u donošenju odluka u okviru policijske i pravosudne saradnje i nespremnost država da nakon donošenja propisa u okviru trećeg stuba Unije vrše promjene u nacionalnom zakonodavstvu

Lisabon Ugovorom iz Lisabona na Uniju se ne prenosi nijedna dodatna isključiva nadležnost, njime se mijenja način na koji Unija provodi postojeće nadležnosti te neke nove (podijeljene) nadležnosti jačanjem sudjelovanja i zaštite građana, stvaranjem nove institucionalne strukture te promjenom postupka donošenja odluka radi veće efikasnosti i transparentnosti, čime se osigurava viši nivo parlamentarnog nadzora i demokratske odgovornosti

Ugovorom iz Lisabona prvi se put pojašnjavaju nadležnosti Unije. U njemu se razlikuju tri vrste nadležnosti: 1. isključiva nadležnost, kad jedino Unija može donositi pravne akte, a države članice samo provoditi zakonodavstvo EU; 2. podijeljena nadležnost, kad države članice mogu donositi pravno obvezujuće mjere ako to nije učinila Unija; 3. pomoćna nadležnost, kad EU usvaja mjere za podupiranje ili dopunjavanje politika država članica.

Ugovorom iz Lisabona završava se uvrštavanje preostalih aspekata trećeg stuba koji se odnose na područje slobode, sigurnosti i pravde, odnosno na policijsku i pravosudnu suradnju u krivičnim stvarima, u prvi stub! Nekadašnja međuvladina struktura više ne postoji jer se o aktima usvojenim na ovom području sad odlučuje u redovnom zakonodavnom postupku (kvalificiranom većinom i saodlučivanjem) te se, ako nije drugačije određeno, primjenjuju pravni instrumenti EU (uredbe, direktive i odluke)