Europejski Kongres Gospodarczy 2011 Sesja Drewno w gospodarce

Europejski Kongres Gospodarczy 2011 Sesja: Drewno w gospodarce UE i Polski Andrzej Fojutowski, Instytut Technologii Drewna, Poznań Rola nauki w sektorze leśno - drzewnym Katowice 17. 05. 2011 r.

Wydziały Leśne i Technologii Drewna, IBL, ID PAN, ITD. , IW Celem jest wspieranie polskiego leśnictwa i przemysłu drzewnego w utrzymaniu jego dotychczasowej pozycji na rynkach europejskich i światowych, oraz zwiększenia konkurencyjności poprzez działania związane z wykorzystywaniem nowych możliwości rynkowych dla produktów i usług Dydaktyka (100 absolwentów/rok/Wydział TD), Badania, Transfer wiedzy do przedsiębiorstw, Szkolenia dla przedsiębiorców, Kursy, Kontrola Jakości Krajowy rejestr firm spełniających warunki produkcji wyrobów z drewna w aspekcie wymagań fitosanitarnych – IPPC, CARB –California Environment Protection Agency Air Resources Board Rodzaje: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego , NCN, NCBi. R: programy własne, promotorskie, rozwojowe, celowe Programy Operacyjne: Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki środki zagraniczne Programy Ramowe na Rzecz Badań i Rozwoju (5. , 6. , 7. PR UE), COST, Fundusze Szwajcarskie, Fundusze Norweskie, Interreg, sieć Innova. Wood, Woodwisdom, itp. Współpraca IUFRO i EFI. Uniwersytety europejskie i instytuty badawcze, w których prowadzone są badania leśno-drzewna (m. in. Freiburg, Getynga, Drezno, Monachium, Kopenhaga, Wageningen, Zurych, Helsinki, Uppsala) -wzrost partnerzy ze wschodu -zlecenia Lasów Państwowych oraz badania na zlecenie przemysłu i innych podmiotów gospodarczych

Strategiczny Program Badawczy dla Polskiego Sektora Leśno-Drzewnego Elementy Sektora Leśno-Drzewnego Cele strategiczne Leśnictwo 1. 1 1. Nowe, wielofunkcyjne materiały i produkty 1. 3 1. 4 1. 5 2. 1 2. Inteligentne i elastyczne procesy 2. 2 3. Integralne i optymalne zarządzanie lasami 4. Społeczne i środowiskowe aspekty lasu Produkty drzewne 1. 1 Nowe konstrukcyjne wyroby budowlane oparte na drewnie 1. 2 Aplikacje nowych klejów do połączeń drewno-drewno oraz drewnomateriały niedrzewne Drewno modyfikowane metodami fizycznymi 1. 3 Drewno modyfikowane metodami fizycznymi Nowoczesne, ekologiczne, wielofunkcyjne środki ochrony drewna 1. 4 Rozwój technologii i aplikacji drewna inżynierskiego Optymalizacja przerobu drewna zsynchronizowana z podażą drewna „na zamówienie” 1. 1 Nowe konstrukcyjne wyroby budowlane oparte na drewnie 1. 2 Aplikacje nowych klejów do połączeń drewno-drewno oraz drewnomateriały niedrzewne Nowoczesne, ekologiczne, wielofunkcyjne środki ochrony drewna 1. 4 Nowoczesne, ekologiczne, wielofunkcyjne środki ochrony drewna 1. 5 Rozwój technologii i aplikacji drewna inżynierskiego 1. 6 Opakowania wielokrotnego stosowania 1. 7 Nowoczesne półfabrykaty dla stolarki budowlanej 2. 1 Optymalizacja przerobu drewna zsynchronizowana z podażą drewna „na zamówienie” 2. 2 Przerób drewna z upraw plantacyjnych 2. 3 Nowoczesne maszyny i urządzenia do optymalnego przerobu surowca drzewnego 2. 4 Nowoczesne procesy produkcji wyrobów stolarki budowlanej w tym oparte na zastosowaniach nanotechnologii 3. 1 Redukcja przyczyn hamujących proinnowacyjną aktywność przemysłu drzewnego 4. 1 Wypracowanie mechanizmów zachęcania społeczeństwa do nabywania wyrobów drzewnych 4. 2 Zasady tworzenia i współpracy grup producenckich Przerób drewna z upraw plantacyjnych 3. 1 Redukcja przyczyn hamujących proinnowacyjną aktywność przemysłu drzewnego 4. 1 Wypracowanie mechanizmów zachęcania społeczeństwa do nabywania wyrobów drzewnych 4. 3 Zarządzanie środowiskiem z zastosowaniem technik LCA w leśnictwie i w drzewnictwie Produkty chemiczne dla drzewnictwa 4. 3 Zarządzanie środowiskiem z zastosowaniem technik LCA w leśnictwie i w drzewnictwie - 4. 3 Zarządzanie środowiskiem z zastosowaniem technik LCA w leśnictwie i w drzewnictwie

Strategiczna Agenda Badawcza Sektora Leśno – Drzewnego – elementy składowe - Strategia rozwoju przemysłu papierniczego w Polsce do 2013 r. , opracowane przez Stowarzyszenie Papierników Polskich, aport do PPTSL-D Strategia rozwoju przemysłu płyt drewnopochodnych w Polsce do 2013 r. , opracowane przez SITLi. D, aport do PPTSL-D Elementy Strategicznego programu Badawczego Polskiego Sektora Leśno. Drzewnego w zakresie płyt drewnopochodnych, opracowanie eksperckie dla BPK Las-Drewno, PPTSL-D Elementy Strategicznego programu Badawczego Polskiego Sektora Leśno. Drzewnego w zakresie przemysłu tartacznego, opracowanie eksperckie dla BPK Las-Drewno, PPTSL-D Krajowy Program Ramowy: 3. 4 Technologie Leśno – Drzewne (33 problemy badawcze, opracowanie eksperckie dla BPK Las-Drewno, jako współdziałanie PPTSL-D i Instytutu Technologii Drewna

Badania leśne Wydziały Leśne: SGGW w Warszawie, Uniwersytet Przyrodniczego w Poznaniu Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Dendrologii Polskiej Akademii Nauk Tematy: - Przyrodnicze podstawy leśnictwa (fizjologia roślin, fitosocjologia, biologia molekularna, …) - nowe technologie produkcji leśnej (szczególnie w zakresie hodowli lasu i pozyskiwania drewna), - tworzeniem nowych metod inwentaryzacji lasu, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technik teledetekcyjnych, - szacowaniem pochłaniania dwutlenku węgla przez różne ekosystemy leśne, wykorzystaniem biomasy na cele energetyczne, - wpływ ochrony przyrody, w tym sieci Natura 2000, na gospodarkę leśną, monitoring i ochrona ekosystemów leśnych przed czynnikami biotycznymi, abiotycznymi i antropogenicznymi - gospodarka łowiecka, - współpracą z przemysłem drzewnym w ramach łańcucha leśno-drzewnego, - związkami leśnictwa z rozwojem regionalnym, - zmianami w szkolnictwie leśnym.

Badania - środki – współpraca zagraniczna - Opracowanie transgranicznego systemu wspomagania procesów decyzyjnych dla zdalnej i modelowej oceny biomasy drzewnej w lasach obszaru wsparcia POMERANIA - Scenariusze dla europejskiej hodowli lasu w kontekście spodziewanych zmian klimatycznych - Efektywność procesów pozyskiwania, przetwarzania i dostaw biomasy leśnej do celów energetycznych - Użytkowanie zasobów drzewnych na świecie w świetle zmian klimatycznych oraz analiza bilansu energetycznego i CO 2 przy pozyskiwaniu biomasy leśnej do celów energetycznych, oparta na przykładzie polskiego leśnictwa

Badania – drzewnictwo Najnowsze aktualne zagadnienia z zakresu drzewnictwa Rozwój nowoczesnych technologii wykorzystania drewna, gwarantujących zrównoważony rozwój drzewnictwa. Wspieranie rozwoju polskich przedsiębiorstw przemysłu drzewnego poprzez wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań, zwiększających ich nowoczesność. Patenty i Wzory użytkowe dla i wspólnie z przemysłem, które są bezpośrednio wprowadzane do produkcji. Głównie: opracowanie technologii pozwalających na otrzymywanie innowacyjnych wyrobów, ograniczania zapotrzebowania na energię do wytworzenia produktów, odzyskiwanie surowca i efektywnych sposobów utylizacji odpadów drzewnych.

Mechaniczna technologia drewna : • nauka o drewnie w aspekcie poszerzenia bazy surowcowej drzewnictwa, • struktura i właściwości drewna w zależności od uwarunkowań genetycznych, ekologicznych i hodowlanych, • techniczna i technologiczna waloryzacja drewna i jego kompozytów, • technologiczna optymalizacja mechanicznego przerobu drewna i produkcji półfabrykatów, • technologia klejenia drewna i tworzyw drzewnych, w tym wpływ aktywacji powierzchni na sklejalność drewna, • uszlachetnianie powierzchni drewna i tworzyw drzewnych, • właściwości sorpcyjne drewna i materiałów drewnopochodnych względem formaldehydu, • emisja gazowych substancji toksycznych w tym formaldehydu z tworzyw drewnopochodnych, • technologia tworzyw drzewnych w szczególności wytwarzanie tworzyw przy użyciu nowych środków wiążących, • reakcje polikondensacji, zwłaszcza żywic mocznikowo-formaldehydowych stosowanych w przemyśle tworzyw drzewnych, • reologię i mechanikę zniszczenia drewna i konstrukcji drewnianych, • procesy suszenia i obróbki hydrotermicznej drewna w tym optymalizacja procesów ze względu na zużycie energii, • badania nad nowymi typami konstrukcji z drewna i materiałów drewnopochodnych oraz tworzenie nowych kompozytów materiałowych, • projektowanie i optymalizacja konstrukcji oraz technologii wytwarzania mebli, • konstrukcja i eksploatacja obrabiarek, narzędzi i oprzyrządowań dla przemysłu drzewnego, • automatyzacja i robotyzacja procesów produkcyjnych przemysłu drzewnego, • technika pomiarowa i kontrola międzyoperacyjna w przemyśle tworzyw drzewnych, • systemy i urządzenia do odpylania, wentylacji i transportu pneumatycznego w p. drzew. , • ekologiczne aspekty energetycznej utylizacji odpadów drzewnych, • ergonomia i ochrona pracy w przemyśle drzewnym.

Chemiczna technologia drewna: • fizykochemiczne i chemiczne właściwości różnych gatunków drewna i innych surowców lignocelulozowych, • zmianach struktury i składu chemicznego drewna na skutek działania wybranych czynników degradacyjnych, • mykolityczna delignifikacji drewna, • zastosowanie procesów biotechnicznych w otrzymywaniu mas celulozowych, • wysokotemperaturowa obróbka surowców lignocelulozowych, • badania substancji i związków chemicznych do ochrony materiałów lignocelulozowych przed korozją biologiczną, • właściwości ekstraktów wodnych z wybranych gatunków drewna i ich wykorzystanie w preparatyce klejów, • zabezpieczanie surowca drzewnego przed deprecjacją,

Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach związanych z przetwarzaniem surowców lignocelulozowych Numer projektu: POIG. 01. 03. 01 -30 -074/08 Termin realizacji: 01. 04. 2009 - 31. 03. 2012 2 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011

Wykonawcy projektu Politechnika Poznańska Instytut Technologii Drewna Politechnika Śląska 3 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Politechnika Łódzka

Matryca logiczna projektu • Cel ogólny • Cele szczegółowe Opracowanie nowych cieczy jonowych do wykorzystania w procesie przetwarzania surowców lignocelulozowych • Działania 4 Synteza cieczy jonowych – Badania aktywności biobójczej cieczy jonowych –Aplikacja cieczy jonowych do oczyszczania i ochrony drewna zabytkowego – Aplikacja cieczy jonowych do rozpuszczania celulozy Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 1. Opracowanie innowacyjnych technologii zabezpieczania drewna i tworzyw drzewnych cieczami jonowymi 2. Opracowanie metody rozpuszczania celulozy dla jej wyodrębnienia z suroców lignocelulozowych -Drewno, płyty wiórowe i sklejki o zwiększonej odporności na działanie czynników biotycznych - Celuloza otrzymana z surowca drzewnego - Opracowanie parametrów technologicznych zwiększenia trwałości drewna i tworzyw drzewnych -Uzyskanie stopnia doktora wykonawcy projektu • Rezultaty

Zadania badawcze projektu Zadanie 1. Synteza cieczy jonowych o nowych właściwościach użytkowych dla zastosowania w drzewnictwie 1. 1. Synteza bioaktywnych cieczy jonowych, pochodnych struktury wiodącej, dobór podstawników i innych grup funkcyjnych soli dla uzyskania zdefiniowanej aktywności biobójczej oraz właściwości użytkowych, dobór optymalnych modyfikacji struktur cieczy jonowych, właściwości fizykochemiczne 5 1. 2. Synteza cieczy jonowych - rozpuszczalników celulozy dla wyodrębnienia jej z surowców i półproduktów papierniczych, dobór optymalnych struktur związków, właściwości fizyko -chemiczne Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 1. 3. Synteza cieczy jonowych w ilościach wielkolaboratoryjnych

Zadania badawcze projektu Zadanie 2. Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna 2. 1. Badania selekcyjne aktywności biobójczej cieczy jonowych wobec grzybów niszczących drewno, określenie progów toksycznych – pożywkowa metoda screningowa 6 2. 2. Wyznaczenie wartości grzybobójczych opracowanych cieczy jonowych na drewnie iglastym i liściastym wobec grzybów rozkładu brunatnego, białego i szarego, skuteczność działania na grzyby wywołujące siniznę i pleśnienie drewna, weryfikacja struktur cieczy jonowych Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 2. 3. Oddziaływanie cieczy jonowych na drewno: penetracja w drewno, wiązanie z drewnem – analizy spektralne, hydrofobizacja drewna, wpływ na właściwości mechaniczne drewna, wpływ na zapalność drewna, barwienie drewna pigmentami rozpuszczonymi w cieczy jonowej – uzyskanie drewna o zwiększonej odporności na działanie czynników biotycznych i abiotycznych 2. 4. Badania drewna archeologicznego i zabytkowego w kontakcie z cieczą jonową, oczyszczanie drewna, określenie skuteczności zabezpieczenia przed działaniem mikroorganizmów, uzyskanie hydrofobizacji drewna, stabilności wymiarowej drewna

Zadania badawcze projektu Zadanie 3. Wykorzystanie cieczy jonowych w technologiach zabezpieczania płyt drewnopochodnych i sklejek 3. 1. Wpływ cieczy jonowych i sposobu ich stosowania na przebieg procesu technologicznego uzyskiwania płyt drewnopochodnych i sklejek, na ich właściwości standardowe oraz odporność na czynniki biotyczne, 3. 2. Wpływ zabezpieczenia materiałów lignocelulozowych cieczami jonowymi na emisję z nich lotnych związków organicznych ( w tym formaldehydu) zastosowanie cieczy jonowych jako utwardzaczy klejowych żywic aminowych 7 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 3. 3. Opracowanie założeń technologicznych zwiększenia trwałości drewna i tworzyw drzewnych z wykorzystaniem nowatorskich cieczy jonowych

Zadania badawcze projektu Zadanie 4. Ciecze jonowe jako bezpieczne dla środowiska rozpuszczalniki celulozy dla wyodrębnienia jej z surowców drzewnych 4. 1. Badania rozpuszczania celuloz w cieczach jonowych bez i z udziałem enzymów, w celu ich ekstrakcji z surowców drzewnych, charakterystyka właściwości i budowy chemicznej uzyskanej celulozy, opracowanie parametrów procesu wyodrębniania celulozy z surowców i półproduktów papierniczych 8 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 4. 2. Badania środowiskowe cieczy jonowych- ocena oddziaływania na środowisko wodne, toksyczność w stosunku do mikrooranizmów wodnych, biodegradacja w środowisku, określenie sorpcji do gleb w kontakcie zabezpieczonego drewna w aplikacjach z gruntem

Właściwości cieczy jonowych Działanie antybakteryjne Niska prężność par Działanie przeciwgrzybowe Ciecz jonowa Stabilność termiczna Rozpuszczanie związków organicznych i nieorganicznych 10 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Biodegradowalność w środowisku Właściwości antyelektrostatyczne

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii i Inżynierii Chemicznej Politechniki Poznańskiej Zadanie 1. Synteza cieczy jonowych o nowych właściwościach użytkowych dla zastosowania w drzewnictwie 1. 1 Synteza 45 struktur bioaktywnych cieczy jonowych: Ø Ø Ø modyfikacja struktury kationu amoniowych azotanów(V) i azotanów(III) ciecze jonowe z organicznym anionem herbicydowym, kationem [DDA], [BA] ciecze jonowe z kationem pochodzenia naturalnego z produktów roślinnych i zwierzęcych 1. 2 Synteza cieczy jonowych hydrofobizujących drewno 1. 3 Synteza 22 struktur cieczy jonowych przeznaczonych do Struktura cieczy jonowych utwardzania klejowych żywic aminowych 1. 4 Synteza morfoliniowych cieczy jonowych – nowych struktur rozpuszczalników celulozy Identyfikacja : NMR, analiza elementarna, analizy TLC, TG, DSC Liczba kombinacji kation-anion oceniana jest obecnie na 10 18 11 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii Drewna Zadanie 2. Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna 1. Badania wartości grzybobójczych herbicydowych i azotanowych cieczy jonowych wobec grzyba: Ø rozkładu brunatnego Coniophora puteana L. (sosna Pinus sylvestris L. ) [Arq C 35][NO 3] 2, 7 - 4, 3 kg/m 3 [Arq 1230][NO 3] Ø 12 2, 9 - 4, 4 kg/m 3 [DDA][herbidyd] 4, 8 – 7, 7 kg/m 3 [Rok][1] 4, 2 – 6, 7 kg/m 3 [BA][Cl] 4, 5 – 6, 4 kg/m 3 rozkładu białego Trametes versicolor L. [Arq C 35][NO 3] 6, 6 – 10, 5 kg/m 3 [Arq 1230][NO 3] 6, 6 – 10, 4 kg/m 3 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Coniophora puteana - owocnik na rozłożonym drewnie (fot. A. Krajewski, P. Witomski 2003)

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii Drewna Zadanie 2. Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna 2. Badania aktywności cieczy jonowych wobec grzybów pleśniowych: • Zestaw I : Aspergillus niger, Penicilium • funiculosum, Alternaria alternata, Paecylomyces varioti, Trichoderma viride Zestaw II: Chaetomium globosum [DDA][herbicyd], [BA][herbicyd], [Rok][1]-15 g/m 2 [DDA][NO 2], [Arq C 35][NO 2][Arq 1230][NO 2]-15 g/m 2 [Arq C 35][NO 3][Arq 1230][NO 3] – 25 g/m 2 skuteczne zabezpieczenie drewna sosny Pinus sylvestris L. przed grzybami pleśniowymi Aspergillus niger 13 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii Drewna Zadanie 2. Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna 3. Badania aktywności cieczy jonowych wobec grzybów wywołujących siniznę drewna: Aureobasidium pullulans, Sclerophoma pithyophila, Ceratocistis penicillata, Cladosporium herbarum Stopień zasinienia sosny Pinus sylvestris L. części zabezpieczonej : [Arq C 35][NO 3] – 0, 25 [Arq 1230][NO 3] – 0, 6 części niezabezpieczonej – 4, 0 wg NWPC-Standard 1. 4. 1. 3/79 14 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii Drewna Zadanie 2. Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna 4. Badania nasiąkliwości drewna sosny Pinus sylvestris L. (biel) nasyconej cieczami jonowymi Zmniejszenie nasiąkliwości drewna sosny Pinus sylvestris L. zabezpieczonej: [Arq C 35][NO 3] – 32, 6% [Arq 1230][NO 3] – 31, 4% [DDA][herbicyd] - 39, 8% [DDA][ABS] – 34% 15 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Zadanie 2. Ciecze jonowe w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna 5. Badania kątów zwilżania drewna sosny Pinus sylvestris L. (biel) zabezpieczonego powierzchniowo cieczami jonowymi Ciecz jonowa [Arq. C 35][NO 3] 16 Instytut Technologii Drewna Średnie kąty zwilżania wyznaczone na przekroju promieniowym sosny Próbka kontrolna po 10 [s] 42. 42° Próbka kontrolna po 20 [s] 27. 91° Próbka kontrolna po 39 [s] 5. 52° [DDA][ABS] po 10 [s] 59. 16° [DDA][ABS] po 20 [s] 57. 83° [DDA][ABS] po 120 [s] 53. 78° [Arq. C 35][NO 3] po 10 [s] 38. 75° [Arq. C 35][NO 3] po 20 [s] 34. 11° [Arq. C 35][NO 3] po 120 [s] 19. 80° [DDA[herbicyd] po 0 [s] 21. 27° [DDA][herbicyd] po 1 [s] 4. 42° [DDA][herbicyd] po 2 [s] 0° Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii Drewna Zadanie 3. Wykorzystanie cieczy jonowych w technologiach zabezpieczania płyt drewnopochodnych i sklejek 1. Wpływ cieczy jonowych i sposobu ich stosowania na przebieg procesu wytwarzania płyt wiórowych Dozowanie cieczy jonowej [DTMA][NO 3] - 9, 0 kg/m 3 Uzyskanie płyt zgodnych z wymaganiami PN-EN 312: 2005 17 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Instytut Technologii Drewna Zadanie 3. Wykorzystanie cieczy jonowych w technologiach zabezpieczania płyt drewnopochodnych i sklejek 2. Aplikacja cieczy jonowych jako utwardzaczy klejowych żywic aminowych Ciecze jonowe: • protonowe alkilobenzosulfoniany amoniowe z kationem dialkilometyloamoniowym i diarylometyloamoniowym • protonowe nieorganiczne kwasy tlenowe z kationem trietanoloamoniowym • amoniowe ciecze jonowe z łańcuchem dodecylowym Żywice klejowe: • mocznikowo-formaldehydowe • melaminowo-mocznikowo-formaldehydowe Zastosowane ciecze jonowe stanowią pełnowartościowe utwardzacze żywic aminowych. Wytrzymałość spoin klejowych na ścinanie przez rozciąganie próbek dwuciętych z 3 -warstwowych sklejek bukowych, spełnia wymagania EN 314 -02 18 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Zaawansowanie badań w I roku realizacji projektu Zadanie 4. Ciecze jonowe jako Instytut Papiernictwa i Poligrafii Politechniki Łódzkiej bezpieczne dla środowiska rozpuszczalniki celulozy dla wyodrębnienia z surowca drzewnego 1. Badania rozpuszczania celuloz wzorcowych i półproduktów papierniczych w cieczach jonowych bez udziału i z udziałem enzymów: Ø chlorek 1 -butylo-3 -metyloimidazoliowy Ø aplikacja nowych morfoliniowych cieczy jonowych 2. Badania morfologii struktury celuloz wytrąconych z cieczy jonowych (SEM), widma FTIR, właściwości termiczne celuloz: TG , DTG, DSC ( różnicowa kalorymetria dynamiczna) 3. Przygotowanie surowców drzewnych do traktowania cieczami jonowymi polegające na rozwinięciu dostępności chemicznych składników drewna 19 Proces rozpuszczania celulozy wiskozowej (C). Obserwacje w mikroskopie optycznym (pow. ~ 60 x) Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Co w przyszłości? • • 20 Synteza i aplikacja barwnych cieczy jonowych do ochrony drewna przed działaniem promieniowania widzialnego i ultrafioletowego Opracowanie cieczy jonowych do czyszczenia i zabezpieczania drewna zabytkowego Uzyskanie płyt wiórowych i sklejek odpornych na rozkład mikrobiologiczny Wpływ zabezpieczania materiałów lignocelulozowych cieczami jonowymi na emisję z nich lotnych związków organicznych Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Oczyszczanie i zabezpieczenie drewna zabytkowego azotanem(V) didecylodimetyloamoniowym Polish J. Chem. 2008: 2227 -2230 Dziekanowice/Lednica, 14. 09. 2010

Ciecze jonowe w konserwacji drewna zabytkowego Zalety [DDA][NO 3] w konserwacji drewna zabytkowego: § Czyszczenie powierzchni z osadów mineralnych § Odsłanianie oryginalnych kolorów § Uwypuklenie rysunku bez usuwania warstwy polichromii § Zabezpieczenie przeciwko grzybom rozkładającym drewno oczyszczone nie czyszczone Zabytkowe drewno sosny z kościoła pw. Św. Michała w Gąsawie (1640 r. ) oczyszczone (po lewej) i nie czyszczone (po prawej) azotanem(V) didecylodimetyloamoniowym The Use of Ionic Liquids in Strategies for Saving and Preserving Cultural Artifacts by J. Pernak 1*, N. Jankowska 1*, F. Walkiewicz 1* and A. Jankowska 2 1 Poznan University of Technology, Faculty of Chemical Technology, 60 -965 Poznań, pl. Skłodowskiej-Curie 2 2 Renovation of works of art “AJ” Polish J. Chem. , 82, 2227– 2230 (2008) 21 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2011 Czyszczona powierzchnia drewna po upływie roku

Ciecze jonowe w konserwacji drewna zabytkowego 22 Instytut Technologii Drewna Katowice, 17. 05. 2

Kluczowy zespół wykonawczy Lp Imię i nazwisko Zadanie badawcze Lp Imię i nazwisko 1 Prof. dr hab. inż. JULIUSZ PERNAK Zadanie 1. Synteza cieczy 13 Dr inż. IWONA FRĄCKOWIAK Zadanie 3. Wykorzystanie Instytut Technologii Drewna w Poznaniu cieczy jonowych w Dr inż. MARIUSZ JÓŻWIAK technologiach zabezpieczania Instytut Technologii Drewna w Poznaniu płyt drewnopochodnych i Dr ALEKSANDRA DZIEWANOWSKA-PUDLISZAK sklejek 2 3 Politechnika Poznańska jonowych o nowych Instytut Technologii Drewna w Poznaniu właściwościach użytkowych Dr ANDRZEJ SKRZYPCZAK dla zastosowania w Politechnika Poznańska drzewnictwie Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 16 nadzw. Instytut Technologii Drewna w Poznaniu innowacyjnych technologiach Dr hab. inż. ANDRZEJ FOJUTOWSKI, prof. nadzw. zwiększania trwałości drewna Instytut Technologii Drewna w Poznaniu Doc. dr HANNA WRÓBLEWSKA Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 7 17 8 18 9 Mgr inż. MAGDALENA CZAJKA Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 19 Mgr inż. CEZARY ANDRZEJCZAK Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 20 Mgr ALEKSANDRA KROPACZ Instytut Technologii Drewna w Poznaniu Mgr inż. DOROTA FUCZEK Instytut Technologii Drewna w Poznaniu Dr inż. WOJCIECH CICHY Instytut Technologii Drewna w Poznaniu Mgr inż. ANDRZEJ NOSKOWIAK Instytut Technologii Drewna w Poznaniu Dr hab. inż. JADWIGA ZABIELSKA-MATEJUK, prof. Zadanie 2. Ciecze jonowe w 5 6 15 Mgr inż. MARIUSZ KOT Politechnika Poznańska 4 14 Zadanie badawcze Dr hab. ELŻBIETA GRABIŃSKA-SOTA, prof. Zadanie 4. Ciecze jonowe jako nadzw. Politechnika Śląska bezpieczne dla środowiska ekstrahenty celulozy z surowca 21 Mgr inż. ANNA STANGIERSKA Dr hab. BARBARA SURMA-ŚLUSARSKA, prof. lignocelulozowego nadzw. Politechnika Łódzka Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 10 Mgr inż. WERONIKA PRZYBYLSKA Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 11 22 Dr Dariusz DANIELEWICZ Politechnika Łódzka JOLANTA HOROWSKA Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 12 URSZULA MATELSKA Instytut Technologii Drewna w Poznaniu 23 Instytut Technologii Drewna Dziekanowice/Lednica, Katowice, 14. 09. 2010 17. 05. 2

Kierownik Projektu dr hab. inż. Jadwiga Zabielska-Matejuk, prof. nadzw. j_matejuk@itd. poznan. pl Opracowanie i synteza cieczy jonowych Politechnika Poznańska - Prof. dr hab. Juliusz Pernak juliusz. pernak@put. poznan. pl 24 Instytut Technologii Drewna Dziekanowice/Lednica, Katowice, 14. 09. 2010 17. 05. 2

Dziękuję za uwagę 24 Instytut Technologii Drewna Katowice, Dziekanowice/Lednica, 17. 05. 2011 14. 09. 2010