Podstawy prawa UE dr Izabela SkomerskaMuchowska Katedra Europejskiego

Podstawy prawa UE dr Izabela Skomerska-Muchowska Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego

Ewolucja integracji europejskiej

Wizje jednoczenia Europy po II wojnie ü ü Konfederalizm (Europa ojczyzn) federalizm ükonstytucjonalizm üfunkcjonalizm ü ü ü neofunkcjonalizm realizm polityczny wielopoziomowe zarządzanie (multilevel goverance)

Początki procesu integracji w Europie po II wojnie światowej: 1946 r. wystąpienie W Churchila „Stany Zjednoczone Europy” 1947 r. „Plan Marshalla” – utworzenie OEEC 1948 r. Kongres Haski – 5 maja 1949 r. podpisanie statutu Rady Europy

„Poczucie solidarności narodów przewyższy pokonane odtąd nacjonalizmy, których zasługi polegały na wyposażeniu państw w tradycję i solidną wewnętrzną strukturę. Na tych danych państwowych podstawach trzeba wznieść nowy ponadnarodowy poziom. Nie nastąpi w żaden sposób wyparcie się chwalebnej przeszłości, lecz nowy rozwój narodowych sił dzięki ich wprzęgnięciu w służbę ponadnarodowej wspólnoty. ” R. Schuman, Dla Europy, Kraków 2003, s. 17

Plan Schumana 9 maja 1950 r. Pokój na świecie nie mógłby być zachowany bez twórczych wysiłków na miarę grożących mu niebezpieczeństw. Wkład, jaki zorganizowana i żyjąca Europa może wnieść w cywilizację, jest niezbędny dla utrzymania pokojowych stosunków. Głównym celem Francji, będącej od ponad dwudziestu lat liderem jednoczenia Europy, była zawsze służba pokojowi. Nie było Europy, mieliśmy wojnę. Europa nie powstanie od razu ani w całości: będzie powstawała przez konkretne realizacje, tworząc najpierw rzeczywistą solidarność.

Plan Schumana 9 maja 1950 r. Cele planu: § § § połączenie produkcji węgla i stali jako strategicznych sektorów gospodarki pojednanie francusko-niemieckie budowa solidarności między narodami poprawa warunków pracy i życia zatrudnionych w sektorze węgla i stali szersza wizja dalszej i bardziej pogłębionej współpracy w ramach wspólnoty narodów

Powstanie EWWIS • 18 kwietnia 1951 roku w Paryżu Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podpisały Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. • Struktura instytucjonalna EWWi. S Ø Ø Rada Ministrów, Wysoka Władza, Zgromadzenie Parlamentarne Trybunał Sprawiedliwości

• Europejska Wspólnota Obronna – traktat podpisany 27 maja 1952 r. - odrzucony przez francuskie Zgromadzenie Parlamentarne • Europejska Wspólnota Polityczna – projekt przygotowany przez Zgromadzenie Parlamentarne EWWi. S

25 marca 1957 - Francja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy Traktat ustanawiający EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ GOSPODARCZĄ i Traktat ustanawiający EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ ENERGII ATOMOWEJ Traktaty rzymskie weszły w życie 1 stycznia 1958 roku. EWG i EUROATOM wyposażone w instytucje analogiczne do EWWi. S: EUROATOM Ø Rada Ministrów, Ø Komisja Ø Zgromadzenie i Trybunał Sprawiedliwości (wspólne dla wszystkich Wspólnot)

Cele EWG Art. 2 T EWG: • „Zadaniem Wspólnoty jest dążenie, przez utworzenie wspólnego rynku oraz stopniowe ujednolicanie polityki gospodarczej państw będących członkami Wspólnoty, do harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej w ramach całej Wspólnoty, ciągłej i równomiernej ekspansji, większej stabilizacji, szybszego wzrostu stopy życiowej i ściślejszych stosunków między państwami, które ona jednoczy. ”

Wspólne instytucje WE: • 1957 r. Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach WE, • 1965 r. Traktat o fuzji organów.

Kryzys integracji w latach 60 -tych Odmienna wizja integracji reprezentowana przez Francję - kryzys i trudności w rozwoju integracji gospodarczej, tworzeniu wspólnego rynku. Przyczyny kryzysu: § problemy z ustanowieniem wspólnego rynku rolnego i finansowania wspólnej polityki rolnej; § propozycja przyjęcia reguły podejmowania decyzji we Wspólnotach większością głosów (obok stosowanej do tej pory zasady jednomyślności). Francuska "polityka pustego krzesła" Kryzys zażegnano w 1966 roku na spotkaniu ministrów spraw zagranicznych w Luksemburgu – Kompromis luksemburski

Propozycje dalszej integracji gospodarczej Szczyt w Hadze w grudniu 1969 roku przedstawił propozycje dalszej integracji w ramach Wspólnot poprzez: § realizację projektu Wspólnego Rynku od 1 stycznia 1970 roku § “pogłębianie” integracji - idea utworzenia unii ekonomicznej i monetarnej § “rozszerzenie” Wspólnoty - zniesienia i otwarcie negocjacji o akcesję nowych członków veta Francji

REFORMS BUDŻETU WE • 1970 Pierwszy Traktat Budżetowy – budżet oparty na systemie zasobów własnych: – cła – opłaty nakładane na import artykułów rolnych – część podatku VAT – wpłaty państw członkowskich • 1975 Drugi Traktat Budżetowy – Trybunał Obrachunkowy

Pierwsze rozszerzenie - styczeń 1973: Przystąpienie: § § § Wielkiej Brytanii Danii Irlandii (Norwegia po raz pierwszy w referendum odrzuciła członkostwo)

DEMOKRATYZACJA UE • 1976 r. - Akty w sprawie bezpośrednich wyborów do Parlamentu Europejskiego • 1979 r. - pierwsze bezpośrednie wybory

Drugie rozszerzenie - styczeń 1981: Przystąpienie Grecji

Lata 80 -te – kryzys integracji okres “europesymizmu”, “eurosceptycyzmu” Projekt Genschera i Colombo - podstawa opracowania Jednolitego Aktu Europejskiego oraz podpisania Uroczystej Deklaracji definiującej cele przyszłej Unii Europejskiej: § wzmocnienia i rozwoju Wspólnot poprzez pogłębianie już istniejących polityk § wzmocnienia współpracy politycznej oraz współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa § rozwoju współpracy kulturalnej § usprawnienia procedur podejmowania decyzji

Jednolity Akt Europejski - odpowiedzią na kryzys integracji 18 lutego 1986 – podpisanie 1 lipca 1987 - wejście w życie

Podstawowe zmiany: • utworzenie rynku wewnętrznego jako „obszaru bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony wolny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu. ” do 31. 12. 1992 r. • głosowanie QMV – dla realizacji rynku wew. ; • wzmocnienie funkcji kontrolnej Komisji; • nowe dziedziny kompetencji: spójność ekonomiczna i społeczna (EFRR), badania i technologia, ochrona środowiska; • podstawa prawna dla utworzenia Sądu Pierwszej Instancji • procedura współpracy • EWP • odniesienie do UGi. W.

Traktat o Unii Europejskiej/Traktat z Maastricht 7 lutego 1992 w Maastricht - podpisanie 1 listopada 1993 – wejście w życie

UNIA EUROPEJSKA Art. A TUE: „Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiające się Strony ustanawiają pomiędzy sobą Unię Europejską, zwaną dalej „Unią”. Niniejszy Traktat stanowi nowy etap w procesie tworzenia coraz ściślejszego związku pomiędzy narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są na szczeblu najbliższym obywatelowi. Unia będzie tworzona w oparciu o Wspólnoty Europejskie, uzupełnione kierunkami działania i formami współpracy ustanowionymi niniejszym Traktatem. Jej zadaniem jest organizacja w sposób spójny i solidarny, stosunków pomiędzy Państwami Członkowskimi i ich narodami. ”

CELE UNII Art. B • popieranie zrównoważonego i trwałego postępu gospodarczo-społecznego, w szczególności poprzez stworzenie obszaru pozbawionego wewnętrznych granic, wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej i ustanowienie unii gospodarczo -walutowej, docelowo z jedną walutą, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu; • potwierdzanie swojej tożsamości na arenie międzynarodowej, w szczególności poprzez realizacje wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włącznie z docelowym sformułowaniem polityki obronnej, która mogłaby prowadzić z czasem do wspólnej obrony; • wzmacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii; • rozwijanie bliskiej współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych; • pełne zachowanie i wzmacnianie acquis communautaire. . .

Traktat o Unii Europejskiej: • stworzenie Unii Europejskiej jako „struktury filarowej”; • utworzenie Unii Ekonomicznej wprowadzenie wspólnej waluty; i Monetarnej oraz • tworzenie podstaw współpracy w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; • pogłębianie wspólnych działań w dziedzinie wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości; • zasada pomocniczości/subsydiarności • wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej. spraw

Zmiany instytucjonalne • wprowadzenie procedury współdecydowania przez Radę i PE, • rozszerzenie procedury zgody, • PE zatwierdza skład Komisji, • Komitet Regionów, • Rada Europejska organem UE.

Unia Europejska Filar I Wspólnoty Europejskie Wspólnota Europejska EWWi. S do 2002 r. EURATOM Filar II Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Filar III Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne

Metoda wspólnotowa I filar • inicjatywa prawodawcza należy do Komisji; • Rada działa QMV; • procedura współdecydowania – PE jako współprawodawca; • bezpośredni skutek; • kontrola sądowa.

Metoda międzyrządowa II i III filar • inicjatywa prawodawcza należy do Komisji i państw czł. ; • Rada - jednomyślność, wyjątkowo QMV; • PE pełni jedynie rolę doradczą; • wyraźne wyłączenia skutku bezpośredniego decyzji i decyzji ramowych w III filarze • kontrola sądowa tylko w III filarze – art. 35 TUE

Traktat Amsterdamski Marzec 1996 w Turynie – rozpoczęcie Konferencji Międzyrządowej, której głównym celem było opracowanie koniecznych reform instytucjonalnych UE. 2 października 1997 podpisanie Traktatu Amsterdamskiego, który wszedł w życie 1 maja 1999 r.

Traktat Amsterdamski: • zmiana numeracji artykułów Traktatów; • rozszerzenie obszarów podejmowania decyzji QMV (procedura współdecydowania); • • nowy tytuł IIIa - wizy, azyl, imigracja i inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób reforma III filaru – część Obszaru Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości • przeniesienie spraw z filaru III do TWE • włączenie do porządku prawnego UE Schengen • nowe instrumenty prawne - decyzje ramowe • rozszerzenie jurysdykcji ETS • ściślejsza współpraca • wzmocnienie ochrony praw podstawowych

Zmiany instytucjonalne: • uproszczenie procedury współpracy, • zwiększenie roli PE przy powoływaniu Komisji, • zwiększenie roli Przewodniczącego Komisji, • rozszerzenie jurysdykcji ETS.

Traktat Nicejski - wynegocjowany Konferencji Międzyrządowej w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000 r. (konferencja poprzedzona pracami Konferencji Międzyrządowej od 14 lutego 2000) Wejście w życie – 1 lutego 2003 r.

Traktat Nicejski Reformy: § instytucjonalne – związane z przyszłym rozszerzeniem; § reforma ETS; § uproszczenie i rozszerzenie zakresu działania mechanizmu wzmocnionej współpracy.

• KARTA PRAW PODSTAWOWYCH (KPP) Nicea, 7. 12. 2000 – dokument polityczny uroczyście proklamowany przez instytucje UE

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy Konwent ds. Przyszłości Europy – rozpoczęcie prac 28 lutego 2002 Konferencja Międzyrządowa – rozpoczęcie prac w październiku 2003 Szczyt Rady Europejskiej w Brukseli – czerwiec 2004 29 października 2004 – Rzym – podpisanie Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy

Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy Reformy: § § Uproszczenie traktatów i instrumentów prawnych Zniesienie struktury filarowej Nowa definicja kompetencji UE i państw członkowskich Reformy instytucjonalne