ETMDE TOPLUMSAL CNSYET ETL Temel Kavramlar ve Genel

EĞİTİMDE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ Temel Kavramlar ve Genel Çerçeve Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Okul Standartlarının Yaygınlaştırılması

ÇOCUK KORUMA YAKLAŞIMI; • Kız ve erkek çocukların şiddetten ve istismardan uzak olduğu, • Geçerli sebep olmaksızın aileden ayrılmaların önlendiği, • Yasalar, hizmetler ve uygulamalar sayesinde çocukların korunmasızlığının en aza indiği, • Bilinen risk faktörlerinin ortadan kalktığı ve • Çocukların zorluklar karşısında güçlendirildiği koruyucu bir çevre oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu yaklaşım, çocuk haklarını temel almakta, özellikle engelli, suça sürüklenmiş, şiddet mağduru, mülteci, ailesinden ayrı düşmüş, çocuk işçiliğine yönlendirilmiş ve benzeri sebeplerle korunma ihtiyacı olan çocukların özel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmaktadır. Çocuk Hakları Sözleşmesi Madde 2: Hiçbir çocuk cinsiyetinden dolayı haklarından mahrum bırakılamaz. s 2

İÇ HUKUKU BAĞLAR NİTELİKTE ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER - BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi - Çocuk Haklarına Dair Sözleşme - Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi - BM Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi - CEDAW (Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılması Sözleşmesi) - İstanbul Sözleşmesi (Kadına Karşı Şiddetin ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi) s 3

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE KALKINMA BM 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Hedef 4: Herkesi kapsayan ve eşit derecede kaliteli eğitim sağlamak ve herkese yaşam boyu eğitim imkânı tanımak Hedef 5: Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak kadınları ve kız çocuklarını güçlendirmek s 4

YASAL ÇERÇEVE Anayasa-10. Madde 10 – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. (Ek fıkra: 7/5/2004 -5170/1 md. ) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 7/5/2010 -5982/1 md. ) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. s 5

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ NEDİR? NE DEĞİLDİR? S 6

(BİYOLOJİK) CİNSİYET Kadın ve erkeklerin doğuştan sahip oldukları biyolojik özellikler; ·Doğuştan gelir, ·Evrenseldir, ·Kültüre göre farklılık göstermez, ·Ekonomik ya da sosyal etmenlerden etkilenmez, , ·Sabittir ve zaman içerisinde değişmez. TOPLUMSAL CİNSİYET Kadınlara ve erkeklere atfedilen ve sosyal olarak tanımlanan roller ve sorumluluklar; ·Zaman içerisinde değişebilir, ·Kültüre göre farklılık gösterebilir, ·Eğitim, gelir düzeyi, yaş, sosyal sınıf, din ve diğer etmenlerden etkilenir, ·Öğrenilir ve değişime karşı dirençlidir.

Toplumsal Cinsiyet Eşitliği TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ KADIN İLE ERKEĞİN «AYNI» OLMASI DEMEK MİDİR?

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ NE DEĞİLDİR? ▪ ▪ ▪ Kadınların ve erkeklerin aynılaştırılması değildir. Bir cinsin diğerine göre daha üstün tutulması değildir. Cinsler arasındaki biyolojik, fizyolojik farklılıkların inkar edilmesi değildir.

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ NEDİR? Fırsatlara erişmede, Hakların kullanımında, Kaynakların ayrılması ve kullanımında, Hizmetlerden yararlanmada, bireyin cinsiyeti nedeniyle ayrımcılığa uğramamasıdır.

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİNİN SAĞLANMASI GEREKEN TEMEL ALANLAR • • Aile içi rol ve sorumlulukların dağılımı İş gücüne katılım, meslekler ve gelir dağılımı Siyasal temsil Eğitim ortamları

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ AÇISINDAN TÜRKİYE’DE MEVCUT DURUM • Kadın milletvekili oranı %14; bakanların 2’si kadındır. • Kadınların istihdam oranı erkeklerin istihdam oranının yarısı kadardır. 15 yaş ve üzerindeki tüm kadınların % 31. 5’i bir işte çalışıyor. (TÜİK, İstatistiklerle Kadın, 2017) • Türkiye’de her 10 kadından 4’ü eşinden veya birlikte yaşadığı kişiden fiziksel şiddet görüyor. (TÜİK, İstatistiklerle Kadın, 2015) • S 12

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ AÇISINDAN MEVCUT DURUM EĞİTİM ➢ Okuma yazma bilmeyen kadın nüfus oranı erkeklerden 5 kat fazladır. (25 ve yukarı yaş: Türkiye geneli %5, 4; erkeklerde %1, 8, kadınlarda %9) ➢ 2016 -2017 eğitim-öğretim yılında, ortaöğretim yaş grubu olan 14 -17 yaş için okullulaşma oranı %87, 43 iken, ortaöğretimde net okullulaşma oranı % 82, 54’dür. Ortaöğretimde kız çocukların okullulaşma oranı % 82, 38, erkek çocuklarının okullulaşma oranı % 82, 69’dur. Yüksekokul veya fakülteden mezun nüfus oranı erkekler için % 15, 1 iken, kadınlarda bu oran % 10, 7’dir. S 13 ➢

TOPLUMSAL CİNSİYET İLE İLGİLİ BAZI TEMEL KAVRAMLAR Toplumsal Cinsiyet Kalıp Yargısı: Bireylerin cinsiyetlerine bağlı olarak nasıl görünmeleri, düşünmeleri, hissetmeleri ve davranışta bulunmaları gerektiğine ilişkin kalıplaşmış yargılar ve beklentilerdir. Örnek ifadeler: • Kız öğrenciler daha sessiz ve uslu olmalılar. • Erkek öğrenciler spor faaliyetlerinde daha çok bulunmalılar. • Erkekler daha güçlü ve akılcıdırlar. • Kadınlar nazik, duygusal ve kırılgandırlar; dolayısıyla hakimlik, savcılık, müfettişlik gibi mesleklerde bulunmamalılar. • Erkek öğrenciler sayısal, kız öğrenciler ise sözel alanlarda başarılı olurlar S 16

TOPLUMSAL CİNSİYET İLE İLGİLİ BAZI TEMEL KAVRAMLAR Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı: Bireyin sosyal açıdan yapılandırılmış cinsiyet rolleri ve normlarına dayalı olarak insan haklarından yararlanmasını engelleyen herhangi bir ayrıma, dışlanma ya da kısıtlamaya maruz kalmasıdır. Örnekler; • Kaynaklara ve fırsatlara ulaşmada eşitsizlik • Kadına yönelik şiddet • Temel hizmetlerden yararlanmada yetersizlik • Çalışma yaşamı ve siyasette kadının sınırlı olarak yer alması

TOPLUMSAL CİNSİYET İLE İLGİLİ BAZI TEMEL KAVRAMLAR Toplumsal Cinsiyet Farkındalığı: Kadınların, erkeklerin, kız çocuklarının ve erkek çocuklarının kültürel ve sosyal yapı tarafından belirlenen, fırsatlara/kaynaklara erişmelerinde ve kullanımalarında farklılıklar yaratan rol ve sorumluluklarının olduğunun bilincinde olunmasıdır. Örnek; Bir öğretmenin, kız öğrencilerine matematik ve fen alanlarında yeterince destek verilmemesinin ve bu alanlardaki yeteneklerinin göz ardı edilmesinin arkasında yatan etmenleri fark edebilmesi

Teşekkürler!