REHBERLK NEDR REHBERLKTE TEMEL KAVRAMLAR Eitimin Amac l

REHBERLİK NEDİR?

REHBERLİKTE TEMEL KAVRAMLAR

Eğitimin Amacı l Bedence ve ruhsal yönden sağlıklı topluma etkili bir şekilde uyabilen insanlar yetiştirmektir. l Edilgen Uyum * Etken Uyum

Özetle Eğitimin Amacı Bireyi Kendisi için yetiştirmek -İyi bir meslek sahibi Yapmak -Toplumsal uyumunu Sağlamak -kendisini geliştirebilmesi İçin fırsatlar sunmak Bireyi toplum için yetiştirmek -Toplumun düzenini sağlayacak iyi bir insan ve vatandaş olarak yetiştirmek -Nitelikli insan gücü - iş yaşamında esnek, gelişmeye açık, yaratıcı ve verimli olabilecek davranışlar kazandırmak

Çağdaş Okul Yapısı Geleneksel Eğitim Anlayışı Çağdaş Eğitim Anlayışı l Öğretim ve l Yönetim l Öğretim l Yönetim l Öğrenci Kişilik Hizmetleri

ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK l Çağdaş örgün eğitimin bölünmez bir parçası, l öğretim ve yönetim faaliyetlerinden ayrı l ancak l onlara paralel olarak işlev gösteren hizmetler grubudur.

-Sağlıkla ilgili önlemler Almak -Psikolojik danışma Sağlık eğitimi verme - oryantasyon Hizmetleri Sağlık kontrolleri ve -Bireyi tanıma -Bilgi toplama ve yayma Taramalar - Tedavi hizmetleri -burs, kredi - yöneltme yerleştirme Sosyal iş Ek görev, -İzleme. Rehberlik değerlendirme Yardım -Barınma hizmetleri -Müşavirlik Hizmetleri - beslenme hizmetleri Hizmetleri -Araştırma geliştirme Öğ. Kiş. -Ulaşım hizmetleri Hiz. -boş zaman eğitimi Özel Eğitim ve Sosyo-Yetiştirme çalışmaları -İlgilere göre çeşitli etkinlikler - özel yetenekleri geliştirme Yetiştirme kültürel -Planlama -Kaynaştırma eğitimi Hizmetler - geziler -Müze eğitimi

rehberlik l Bireyin en verimli şekilde gelişmesini ve doyum verici uyumlar sağlamasında gerekli olan tercihlerini, yorumları planları yapmasına ve kararları vermesine yarayacak bilgi ve becerileri kazanması ve bu tercih ve kararları yürütmesi için bireye yapılan sistemli ve profesyonel bir yardımdır (Tan, 1992). l Bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması, ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir (Kuzgun, 1992) l Kendini anlaması, problemlerini çözmesi gerçekçi kararlar alması kapasitesini geliştirmesi çevresine dengeli ve sağlıklı bir uyum yapması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzaman kişilerce yapılan psikolojik yardımlardır (Koğlu, 1994)

REHBERLİK TANIMINDAKİ ORTAK ÖĞELER q. Reh. Hiz. Öğrencinin gelişmesini ve uyumunu sağlamaya yöneliktir. q. Bu yardım sistemli olarak ve profesyonel düzeyde sunulmalıdır q. Rehberlik bir süreçtir. Çeşitli aşamaları içerir ve süreklilik gösterir.

REHBERLİĞİN AMACI v Rehberliğin en temel amacı bireyin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olmaktır. v Bu amaca ulaşabilmek için ise; v Bireyin kendini tanımasına (ben kimim? Özelliklerim nelerdir? Güçlü ve zayıf yanlarım? İlgi ve eğilimlerim? İhtiyaç ve problemlerim neler) v Kendini anlaması ve kabul etmesi v Bulunduğu çevreyi ve ortamı tanıma v Ben ne yapabilirim? Ne yapmalıyım? v KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME

Hümanist yaklaşıma göre insanlar gelişimlerini olumlu yönde sürdürmeye güdülenmişlerdir. İnsan kendi başına kaldığında hayatın yükü altında ezilmezse kendini tatmin eden bir varoluş noktasına doğru ilerler. l Kendini Gerçekleştirme l Maslow l Potansiyelini tam olarak kullanma l Carl Rogers

ABRAHAM MASLOW (1908 – 1970) l Maslow sağlıklı bir kişiliğin gelişebilmesi için gerekli olan ihtiyaçlardan oluşan bir ihtiyaçlar hiyerarşisi ortaya koymuştur. l İnsan davranışlarına yön veren ve güdüleyen insanların ihtiyaçlarıdır. l Bazı istisnalar dışında alt kademelerde bulunan ihtiyaçlar giderilmeden üst kademelerdeki ihtiyaçların kişiyi davranışa sevk etmediği , tatmin edilen bir ihtiyacın motive edici unsur olmaktan çıktığı ve yerini tatmin edilmemiş daha üst seviyedeki ihtiyaca bıraktığı kabul edilmektedir.

MASLOW, Güdülenme ve Gereksinimler Hiyerarşisi Yetersizlik Güdüsü Büyüme gereksinimi Gerek duyulan bir nesnenin eksikliğinden kaynaklanır. Açlık, susuzluk vb Karşılık beklemeden sevmek, kişinin kendini gerçekleştirmesi Gerek duyulan nesne elde edildiğinde yetersizlik güdüleri edildiğinde tatmin olmaz, doyuma ulaşır. Gereksinim artarak devam eder.

(Maslow’un Gereksinimler Hiyerarşisi) Kendini Gerçekleştirme Saygı Ait olma Sevgi Güvenlik Fizyolojik Gereksinimler

Yaşamak için yeteri kadar yemek ve su bulmak akranlarının saygısını kazanmanın önüne geçer.

Özellikle geleceği kestiremediğimizde ya da politik ve toplumsal istikrar tehdit altında olduğunda bu gereksinim daha belirgin hale gelir.

Kpss 2009 lb

İnsanların işi,

KPSS 2006 l Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin en genel amacı bireyin kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir. Kendini gerçekleştirme ise bireyin tüm gizil gücünü kullanabilmesi verimli ve mutlu olması anlamına gelmektedir. l Kendini gerçekleştirmede başarılı olmuş bireyde, I. Giriştiği tüm işlerde başarılı olma II. İnsanlarla ve çevreyle ilgili olma III. Daima mutlu olma IV. Zamanı iyi kullanma V. Geçmişten çok geleceğe dönük olma Özelliklerinden hangisinin bulunması beklenir? a. I, IV b. b. I, IV, V c. c. II, III, V d. II, IV, V e. III, IV, V

Rehberliğin İlkeleri l Birey seçme özgürlüğüne sahiptir. l İnsan saygıya değer bir varlıktır l Gönüllülük esasına dayanır. l Öğrenciyi merkez alan bir eğitim sistemi öngörür. l İşbirliği esastır l Öğrenciyi her yönü ile tanımak gerekir. l Süreklilik esastır l Gizlilik esastır l Tüm öğrencilere yönelik bir hizmettir. l Okulun amaç ve ihtiyaçları belirleyicidir. l Rehberlik hizmetleri, planlı programlı, örgütlenmiş ve profesyonel düzeyde sunulur. l Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri hem bireye hem topluma karşı sorumludur.

PDR HİZMETLERİNİN DAYANDIĞI TEMELLER l Psikolojik Temeller ¡ Bireysel farklılıklar ¡ Bireyin duygusal yönüne verilen önemin artması ¡ Kişilik gelişimine verilen önemin artması l Sosyolojik Temeller ¡ Kültür boşluğu ¡ Yabancılaşma ¡ Kuşak çatışması ¡ Meslek yapısında ve iş yaşamındaki dğeişiklikler l Felsefi Temeller (Bireyci ve Toplumcu görüşler)

REHBERLİK İLE İLİŞKİLİ ALANLAR Sosyal Psikoloji Ekonomi Eğitim Bilimleri Sosyoloji Antropoloji

REHBERLİK ile ÖĞRETİM ARASINDAKİ FARKLAR l 1. Öğretim Gruplara akademik alanla ilgili bilgi ve beceri kazandırma l 1. 2. Ölçme değerlendirme vardır 2. 3. 4. 5. Disiplin vardır Bireyin dış dünyasına yönelik Toplumsal değerler 3. 4. 5. 6. 7. 8. Zorunluluk Gizlilik yoktur Öğretmenler tarafından tek başına sınıfta yapılabilir 6. 7. 8. Rehberlik Bireylerin sosyal ve duygusal gelişimlerine destek olma, ayrıca gruplara yönelik çalışma Bireyin kendini anlaması ve değerlendirmesi vardır. Öz disiplin Bireyin iç dünyasına yönelik Yargılama yerine algılama esastır Gönüllülük Gizlilik vardır İşbirliği gerekir

PDR ile ilgili yanlış anlayışların DOĞRUSU l Her türlü problemin hemen çözülmesi mümkün değildir. l PDR tek yönlü bir süreç değildir. l Bireye acıma, bireyi kayırmak bireyin sorunlarını onun yerine çözmek yoktur l Bireylerin sadece duygusal yanı ile ilgilenmez l PDR bir ders değildir. l PDR hizmetleri okuldaki disiplin uygulamalarının bir uzantısı değildir. l PDR’de kullanılan teknikler bir amaç değil araçtır. l Akıl ve öğüt verilmez, bireyin kendini tanıması ve gerçekleştirmesi hedeflenir.

Rehberliğin BAŞLANGICI l 1908 yılında Frank Parsons mesleki rehberlik bürolarını kuruyor.

Rehberliğin gelişmesini etkileyen etmenler - Meslek seçiminin zorlaşması - Bireysel farklılıkların eğitimde dikkate alınmasının zorunluluğu - Çağdaş eğitim anlayışının benimsenmesi (öğrenci merkezli yaklaşım, öğrenciyle çok yönlü ilgilenme) - Demokratik toplumlarda bireye tanınan seçme özgürlüğü - Demokratik yaşamın karar verme gücüne sahip bireylere gereksinim duyması - Eğitimde bireyin duygusal yönüne verilen önemin artması

Rehberliğin Tarihsel Gelişimi

Tarihçe l. Jesse B. Davis - “mesleki ve ahlaki rehberlik” le ilgili uygulamaya İngilizce dersi müfredatının içerisinde yer verdi. lİlk kez devlet okullarında sistematik rehberlik programı yer almış oldu.

Tarihçe l. Frank Parsons – l. Mesleki rehberlik’in gelişimi üzerinde önemli katkıları oldu. l 1909 - Bir Meslek Seçmek “Choosing a Vocation” kitabında kişilik özellikleri ile mesleğin gerektirdiklerinin eşleştirilmesi gerekliliğinden bahsetti.

Tarihçe l Jesse Davis, Eli Weaver, and Frank Parsons ve diğerlerinin çalışmaları okul psikolojik danışmanlığının profesyonel bir meslek olarak gelişiminde önemli bir rol oynamıştır. l 1920 -1940’lı yıllar arasında bu alanda uzmanlaşmayı sağlayacak pek çok gelişme yaşandı.

Tarihçe l 1. dünya savaşı. Bireylerin test edilmesi ile ilgili önemli bir olay l‘Psikolojik danışman” terimi depresyon adı duyulmayan önce çok az kullanılıyordu. Ancak şimdi bütün eğitimcilerin sözlüğünde yer alıyor / alması gerekiyor. l. Bu döneme kadar “rehberlik” kavramı sıklıkla kullanılırdı.

Tarihçe l 2. Dünya savaşı: Hükümet psikolojik danışmanlardan orduya seçilecek kişilerin taranmasını ve değerlendirilmesini istedi. lÖzel statüdeki okullara öğrenci seçiminde psikolojik danışmanlara başvurulmaya başlandı.

TArihçe l 1930’lı yıllarda rehberlik ile ilgili ilk teori olan Trait- Faktör yaklaşımı E. G. Williamson tarafından ortaya kondu. l. Bu yaklaşım danışman merkezli ve yönlendirici bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir.

Tarihçe l 1946 - George Barden’in girişimleriyle okullarda ve diğer kurumlarda rehberlik ve psikolojik danışma aktivitelerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi için fon sağlanmasına ilişkin yasa çıkarıldı. l Böylelikle psikolojik danışmanlar hükümet tarafından destek almış oldu.

TArihçe l 1960’lı yıllarda psikolojik danışmanlar rollerini sorgularlar. Psikometri tartışmaya açılır l Psikolojik Danışma da tavsiye/öğüt vermenin yerine yani danışanı dışarıdan keşfetmek ve değerlendirme yerine danışanın kendini keşfetmesine değerlendirmesine ve geliştirmesine yardım eden destek elmanı olma rolü benimsenmiştir.

l 1997’de Amerikada Okul Psikolojik danışmanlarının yetiştirilmesi ile ilgili olarak ulusal standartlar yayınlandı

Türkiye’de PDR Hizmetleri

Geçmişten günümüze l İlk çalışmalar 1950’li yıllarda başlamakla birlikte 1970’li yıllarda önem kazanmıştır.

1950 -1956 yılları – Başlangıç yılları l Talim terbiye dairesinde Test ve Araştırma Bürosu kuruldu (1953) l Ankara Demirbahçe ilköğretim okulunda “Psikolojik servis Merkezi” adında RAM açıldı (1955) l Gazi eğitim ensti. Pedagoji ve Özel eğitim Bölümlerinde “Rehberlik ve Rehberlik Teknikleri” dersleri okutulmaya başlandı (1953)

1957 -1969 yılları – Hareketsiz Yıllar l Ankara Ün. eğ. Fak. Eğitim Psikolojisi ve Rehberlik Bölümü açıldı (1965) l Hacettepe Ün Eğt Fak. PDR lisansüstü programı açıldı (1967).

1970 -1981 yılları l Okullarda PDR servisleri örgütlendi l PDR hizmetleri Bakanlık tşkilatı içerisnde yapılanmaya başladı (1970) l 1973 yılında çıkarılan 1739 sayılı Mille eğitim Temel Kanununda yöneltme kapsamında PDR bir yasa maddesi olarak yer aldı. l 1970 -71 öğretim yılında 24 ortaöğretim kurumunda PDR çalışmaları başlatıldı. l 1974 -75 öğretim yılında tüm öğretim kurumlarında rehberlik etkinlikleri için rehberlik saati adında haftad a 2 satlik zaamn ayrıldı. l

1982 -1995 Yılları l PDR lisans programları oluşturuldu l 1982 yılında yürürlüğe giren 2547 YÖK kanunu ile üniversitelerde PDR alanında personel yetiştirmek üzere EPH ABD altında PDR programları başlatıldı. Ardından YLve Doktora programları açıldı l Hali hazırda l Yine YÖK kanunca her üniversitenin kendi bünyesinde PDR merkezi kurması yasal bir zorunluluk haline geldi (03. 02. 1984). l 1983 yılında MEB içerisinde Özel eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü kuruldu ve illerdeki RAM’lar bu merkeze bağlandı. l 1989 yılında PDR derneği kuruldu.

1996 ve sonrası l 1995 yılında Akkoyun tarafından PDR programlarının standartlaştırılması ile ilgili ilk çalışmalar başlatıldı. l Psikolojik danışmanlar okullara atanmaya başladı. l Psikolojik danışma hizmetleri ilköğretim okullarında da yaygınlaşmaya başladı.