EKOLOJIK DNCE TARIHESI ANA TEMALAR DOA SIYASET AKIMLAR

EKOLOJIK DÜŞÜNCE TARIHÇESI ANA TEMALAR DOĞA- SIYASET- AKIMLAR

TARIHÇESI • EKOLOJI KAVRAMI- 1866, ALMAN ZOOLOG ERNST HAECKEL’E AIT; KÖKENI YUNANCA EV VEYA HABITAT/BIRLIKTE YAŞAMA ANLAMINDAKI OIKAS SÖZCÜĞÜ; «HAYVANIN HEM ORGANIK HEM INORGANIK ÇEVRESIYLE TOPLAM ILIŞKISININ ARAŞTIRILMASI» • 20. YY. YAŞAYAN ORGANIZMALAR VE ÇEVRELERI ARASINDAKI ILIŞKIYI ANLATAN BIYOLOJI ALT DALI • 1960 LARDA BILIM OLARAK ILK DEFA ABD’DE ORTAYA ÇIKTI (1900 LERIN BAŞINDA ABD’DE INSAN EKOLOJISI BÖLÜMLERININ KURULMASI VE ÇEVRE BILINCININ OLUŞMASINA ETKISI). • 1960 LARDA WISCONSIN EYALETINDE TARIM ILAÇLARININ VE DDT GIBI KIMYASALLARIN KULLANIMININ CANLILARA ETKISININ ORTAYA ÇIKMASI EKOBILINÇ AÇISINDAN DÖNÜM NOKTASIDIR. • EKOLOJIK DÜŞÜNCENIN 1960‟LI YILLARDAN SONRA GELIŞMESINDE AYDINLARIN ÖNEMLI ROLÜ OLMUŞTUR. BIR GELECEK BILIMCI OLAN BORTRAD DE JOUVENEL ILE IKTISATÇI OLAN JOHN K. GALBRAITH, BU KONUDA ÖNDE GELEN KIŞILERDIR. AYRICA MEADOWS‟UN YAYINLADIĞI ROMA KULÜBÜ RAPORU‟NDAKI “SIFIR BÜYÜME”, AYNI KULÜBÜN ÜYESI MESAROVIÇ TARAFINDAN YAYINLANAN “MAVI KOPYA” ADLI RAPORLAR ILE E. F. SCHUMACHER‟IN “KÜÇÜK GÜZELDIR” ADLI ESERI, DÜNYANIN IÇINDE BULUNDUĞU SORUNLARI ORTAYA KOYAN ÖNEMLI ESERLERDIR.

TARIHÇESI • ROMA KULÜBÜ: DR. DENNIS L. MEADOWS BAŞKANLIĞINDA, “İNSANLIĞI TEHDIT EDEN SORUNLAR PROJESI” ÇERÇEVESINDE HAZIRLANAN RAPOR, “BÜYÜMENIN SINIRLARI (LIMITS TO GROWTH)” ADINI TAŞIYORDU. 1972 YILINDA AÇIKLANAN BU RAPOR, IKTISADI GELIŞMEYI BELIRLEYEN VE ETKILEYEN NÜFUS, TARIMSAL ÜRETIM, DOĞAL KAYNAKLAR, ENDÜSTRI ÜRETIMI VE ÇEVRE KIRLENMESI ILE BOZULMASI UNSURLARI INCELEMEKTEDIR. GELECEĞE DAIR KARAMSAR BIR TABLO ÇIZEN RAPORA GÖRE YAŞADIĞIMIZ ÇEVRE, NÜFUS ARTIŞINDA, SANAYILEŞME VE ÇEVRE KIRLENMESINDE, GIDA ÜRETIMINDE, DOĞAL KAYNAKLARIN KULLANIMINDA HALIHAZIRDAKI BÜYÜME SÜRERSE, 150 YILA VARMADAN YAŞANABILIRLIĞINI YITIRECEKTIR. BUNUN IÇIN BÜYÜME EĞILIMINI DEĞIŞTIRMEK VE UZUN SÜRE DEVAM EDECEK BIR EKONOMIK VE EKOLOJIK DENGE KURMAK GEREKLILIĞI VARDIR. RAPOR, BU AMAÇLA “SIFIR BÜYÜME (ZERO GROWTH)” TEZINI ÖNE SÜRMÜŞTÜR

BRUNDTLAND RAPORU (ORTAK GELECEĞIMIZ) • ÇEVREYI KONU ALAN ULUSLAR ARASI DÜZEYDEKI FAALIYETLERDEN BIRI DE NORVEÇ BAŞBAKANI GRO HARLEM BRUNDLAND BAŞKANLIĞINDA TOPLANAN VE ARALARINDA ITALYA, SUUDI ARABISTAN, ZIMBABVE, FEDERAL ALMANYA, ÇIN, HINDISTAN, INGILTERE, SSCB, KANADA GIBI ÜLKELERIN DE BULUNDUĞU TOPLAM 19 ÜLKE TEMSILCILERINDEN BIR GRUBUN HAZIRLADIĞI RAPOR. TARIHÇE SI • “ORTAK GELECEĞIMIZ” ADIYLA YAYINLANAN RAPOR, GIDEREK ARTAN ÇEVRE SORUNLARININ, GELIŞMIŞ YA DA AZ GELIŞMIŞ BÜTÜN ÜLKELERI, BÜTÜN DÜNYAYI TEHDIT ETTIĞINI, ÇEVRE SORUNLARININ DIĞER SORUNLARDAN AYIRT EDILEMEYECEĞINI (YOKSULLUK GIBI) BELIRTMIŞTIR. RAPOR, “KALKINMADA VE ÇEVREYI YÖNETMEDE”KI BAŞARISIZLIKLAR NEDENIYLE DÜNYA ÜZERINDEKI KAZANIMLARIN UZUN SÜRE DAYANMAYACAĞINI ORTAYA KOYMUŞTUR. BU AMAÇLA “SÜRDÜRÜLEBILIR KALKINMA” ÖNERILMIŞTIR.

TARIHÇESI • 1960’LARDAN BUGÜNE- YEŞIL HAREKETIN KULLANIMIYLA SIYASAL BIR KAVRAMA DÖNÜŞME- AYNI DÖNEM EKOLOJIK MUHALEFETIN GELIŞMESI. ROMA KULÜBÜNÜN GELIŞMENIN SINIRLARI RAPORUNUN 1970 SONRASI DÖNEMDE POPÜLERLEŞMESI • «YEŞIL» , «YEŞILCILIK» ÇEVRE KONULARI IÇIN 1950’LERDEN BERI KULLANILIR- EKOLOJIK KRIZLERE KARŞI REFORMIST VE ILIMLI YAKLAŞIMI TEMSIL EDER- GELENEKSEL GÖRÜŞLERI SORGULAMAZ • EKOLOJIK DÜŞÜNCE- GELENEKSEL SIYASETTEN AYRIŞIR: RADIKAL SOSYOPOLITIK DEĞIŞIM VE INSAN-DOĞAL DÜNYA ILIŞKISI SUNAR

KÖKENI • 1. GÖRÜŞ---EKOLOJICILIĞIN TEMELI ESKI PAGAN, HINDUIZM, BUDIZM, TAOIZM • 2. GÖRÜŞ---SANAYILEŞME SÜRECINE TEPKI (IDEAL KIRSAL YAŞAM NOSTALJISI) • 20. YY. SONU---YOĞUN SANAYILEŞME VE KENTLEŞME ILE EŞ ZAMANLI BIR GELIŞIM- ÇEVRE ENDIŞESI- EKONOMIK BÜYÜMENIN HEM INSAN SOYU HEM DE YAŞANILAN GEZEGENIN DEVAMLILIĞINA TEHDIT OLUŞTURMASI • GELENEKSEL SAĞ-SOL YELPAZESINE OTURMAMA- GELENEKSEL IDEOLOJILERIN INSAN MERKEZLI OLUŞU/INSANIN VARLIĞIN MERKEZINE YERLEŞTIRILMESI ELEŞTIRISI (DAVID EHRENFELD (1978), BUNU HÜMANIZM KIBIRLILIĞI OLARAK GÖRÜR). EKOLOJISTLER INSANIN MERKEZILIĞI INSAN VE DOĞAL ÇEVRE ILIŞKISINE ZARAR VERIR. DÜNYAYI VE TÜRLERI KORUMAK VE SAYGI GÖSTERMEK YERINE INSANLAR «DOĞANIN HAKIMLERI VE SAHIPLERI» OLMAYA ÇALIŞMIŞTIR. DOĞA FETHEDILMELI, «KARŞI SAVAŞILMALI» «GALIP GELINMELIDIR» .

ANA TEMALAR • YENI BIR SIYASET TARZINI TEMSIL EDER EKOLOJIK DÜŞÜNCE: INSANLIK VE INSAN IHTIYACINDAN YOLA ÇIKMAZ. DOĞAYI INSAN TÜRÜ DE DAHIL YAŞAYAN TÜRLER VE DOĞAL ÇEVRE ARASINDAKI KIRILGAN ILIŞKILERDEN OLUŞAN BIR AĞ OLARAK GÖRÜR. İNSAN DOĞANIN AYRILMAZ PARÇASIDIR. • EKOLOJI • BÜTÜNCÜLLÜK • SÜRDÜRÜLEBILIRLIK • ÇEVRE AHLAKI • KENDINI GERÇEKLEŞTIRME

EKOLOJI • YEŞIL DÜŞÜNCENIN ANA ILKESI EKOLOJIDIR: ORGANIZMALARIN KENDI DOĞAL YAŞAM ALANLARI IÇINDE INCELENMESI ANLAMINA GELIR. • EKOSISTEM: KENDINI DÜZENLEYEN DOĞAL SISTEMLER (TARLA, GÖL, ORMAN VB. ). UYUM VE DENGEYE MEYILLIDIR. HER EKOSISTEM DIĞERI ILE KARŞILIKLI ETKILEŞIM IÇINDEDIR. GÖL AKARSU ARACILIĞIYLA TEMIZ SUYLA BESLENMEYE IHTIYAÇ DUYAR, GÖL KIYISINDA YAŞAYAN TÜRLERE SU VE GIDA SAĞLAR. DOĞAL DÜNYA EKOSISTEMLERDEN OLUŞUR: EN BÜYÜĞÜ EKOSFER VEYA BIYOSFER • BILIMSEL EKOLOJININ GELIŞIMI DOĞAL VE DÜNYA VE INSAN HAKKINDAKI GÖRÜŞÜ DE ETKILEDI. EKOLOJI, INSANIN DOĞANIN SAHIBI OLDUĞU FIKRI ILE ÇATIŞIR. İNSAN DOĞANIN SAHIBI DEĞILDIR, HASSAS BIR KARŞILIKLI ILIŞKI VARDIR. MADDI ZENGINLIK HIRSI ILE DOĞANIN DENGESINI BOZMA INSAN TÜRÜNÜN YAŞAMINI OLANAKLI KILAN EKOSISTEMLERI TEHDIT ETMESIYLE INSANOĞLU ÇEVRE FELAKETI ILE KARŞIYA KALABILIR

EKOLOJIK FELAKETIN ÇEŞITLI YOLLARLA GEÇRKLEŞMESI: • NÜFUSUN AŞIRI ARTIŞI • KÖMÜR, PETROL, DOĞALGAZ GIBI SINIRLI VE YERI DOLDURULAMAZ YAKIT KAYNAKLARININ TÜKETILMESI • İKLIMI DÜZENLEYEN VE HAVAYI TEMIZLEYEN TROPIK YAĞMUR ORMANLARININ YOK EDILMESI • BESINDE KIMYASAL, HORMONAL KATKI MADDESI KULLANIMI • BAZI TÜRLERIN YOK OLMASI ILE BIYO-ÇEŞITLILIĞIN TEHDIT ALTINDA OLMASI

EKOLOJI • EKOLOJIK DÜŞÜNCE INSAN VE DOĞA KONUSUNDA FARKLI BIR GÖRÜŞ SUNAR. BU İNSAN MERKEZLI DEĞIL DOĞAÇEVRE MERKEZLI BAKIŞTIR. İNSANI MERKEZDEN ÇIKARAN BIR BAKIŞ AÇISIDIR. • ÇEVRECI HAREKET FARKLI YÖNTEMLER UYGULAR VE HAREKET IÇINDEKI EN ÖNEMLI AYRIM ARNE NAESS (NORVEÇLI FILOZOF, 1973) TARAFINDAN GELIŞTIRILEN SIĞ VE DERIN EKOLOJI YAKLAŞIMIDIR. • SIĞ EKOLOJI----DERIN EKOLOJI (ARNE NAESS, 1973): • SIĞ EKOLOJI/ EKOLOJI DERSLERINDEN INSAN IHTIYACI IÇIN FAYDALANIR (DOĞAL DÜNYAYI KORURSAK VE SEVERSEK DOĞANIN DA INSAN HAYATINI SÜRDÜRECEĞI IDDIASI)/POLITIKALAR: NÜFUS ARTIŞINI DENETLEME, SINIRLI YENILENEMEYEN KAYNAKLARIN KISITLANMASI, KIRLILIĞI AZALTMA • DERIN EKOLOJI ELEŞTIRISI: SIĞ EKOLOJI GIZLI ŞEKILDE INSAN MERKEZLIDIR VE ESAS AMACI GELIŞMIŞ ÜLKELERDEKI INSANLARIN REFAH VE ZENGINLIĞINI KORUMAKTIR. İNSANIN DOĞADAN ÜSTÜN OLDUĞUNUN REDDI/INSAN HAYATININ AMACI DOĞAYI DESTEKLEMEKTIR. NAESS’IN «ÇEVRECI FELSEFE» ADINI VERDIĞI ŞEY TAMAMEN YENI BIR AHLAK VIZYONU VE FELSEFI EKOLOJIYE DAYALI YENI BIR DÜNYA GÖRÜŞÜNÜ TEMSIL EDER. SIĞ EKOLOJISTLER DERIN EKOLOJISTLERI MSTIK VE MANTIKSIZ DOKTRINLERI KABUL ETMESI, INSAN TOPLULUKLARINA HITAP ETMEYEN GERÇEK DIŞI ÇÖZÜMLER ÖNERMESI NEDENIYLE ELEŞTIRIRLER.

SIĞ/DERIN EKOLOJIZM SIĞ EKOLOJIZM ÇEVRECILIK ÇEVRE MERKEZCILIK «HAFIF» INSAN MERKEZCILIĞI MISTISIZM BILIM DOĞA INSANLIK RADIKAL BÜTÜNCÜLÜK GÖNÜLSÜZ BÜTÜNCÜLÜK CANLI-MERKEZLI EŞITLIK BEŞERI OLMAYAN DOĞAYI KORUMAK BÜYÜME KARŞITI SÜRDÜRÜLEBILIR BÜYÜME EKOLOJIK BILINÇ KIŞISEL GELIŞIM

DOĞAYA BAKIŞ • LIBERALLER: INSAN IHTIYAÇLARININ KARŞILANDIĞI KAYNAK, NADIREN INSANIN DOĞA ÜZERINDEKI HAKIMIYETINI SORGULAMA, KENDILIĞINDEN BIR DEĞER TAŞIMAYAN DOĞA, ANCAK INSAN EMEĞIYLE DÖNÜŞTÜRÜLEREK VE INSANI AMAÇLARA YÖNLENDIRILEREK DEĞER KAZANDIRILABILECEĞI • MUHAFAZAKARLAR: INSAN VAROLUŞ HALKASININ IÇINDE OLAN DOĞANIN PARÇASI OLABILIR, INSANIN ÜSTÜNLÜĞÜ ONA DOĞANIN KORUYUCUSU OLARAK BIR STATÜ BAHŞEDER • ANARŞISTLER: DÜZENLENMEMIŞ AHENGE VE BÜYÜMEYE VURGU YAPAN DOĞA GÖRÜŞÜNÜ BENIMSEME • EKOLOJISTLER: INSANLARI VE INSAN OLMAYANLARI KAPSAYAN DOĞAYI BIRBIRINE BAĞLI BIR BÜTÜN OLARAK GÖRÜR. DOĞA BAZEN BILGELIĞIN, DOĞRU YAŞAMIN KAYNAĞIDIR, INSAN MUTLULUĞU DOĞAYA EGEMEN OLMAKLA DEĞIL ONA YAKIN OLMAK VE SAYGI DUYMAKLA MÜMKÜN • FEMINISTLER: DOĞANIN YARATICI VE YUMUŞAK HUYLU OLDUĞU; ERKEKLER DOĞAYLA UYUM IÇINDE DEĞILKEN YA DA ÇATIŞMA HALINDEYKEN KADINLAR DOĞURGANLIKLARINA VE EĞITME YETENEKLERINE DAYANARAK GENELDE DOĞAYA YAKIN VE DOĞAL GÜÇLERLE

HOLIZM • GELENEKSEL IDEOLOJILER INSAN-DOĞA ILIŞKISIYLE CIDDI ŞEKILDE ILGILENMEMIŞLERDIR. İNSANI DOĞANIN HAKIMI OLARAK VARSAYMIŞLAR VE DOĞAYA EKONOMIK KAYNAK GÖZÜYLE BAKMIŞLARDIR. BU NEDENLE ÇÖZÜMÜN DEĞIL SORUNUN BIR PARÇASIDIRLAR. • FRITJOF CAPRA (THE TURNING POINT, 1982)-BU TÜR FIKIRLERIN KÖKENININ DESCARTES VE NEWTON’A DAYANDIĞINI SÖYLER. DÜNYA DAHA ÖNCE ORGANIK OLARAK GÖRÜLÜYORDU ANCAK 17. YY. BILIM ADAMI FILOZOFLARI ONU BIR MAKINE GIBI ELE ALMIŞLARDIR. ONUN PARÇALARI TEKRAR EDILEBILEN DENEYLERLE GERÇEKLERE KARŞI HIPOTEZLERI TEST ETME YÖNTEMI ILE INCELENEBILIR VE ANLAŞILABILIRDI. BILIM INSAN BILGISINDE ÖNEMLI ILERLEMELER SAĞLAMIŞTI VE SANAYI VE TEKNOLOJIYE TEMEL OLUŞTURMUŞTU. BILIMIN MEYVELERI O KADAR ETKILEYICIYDIKI MODERN DÜNYADA ENTELEKTÜEL YAŞAM BILIMIN HAKIMIYETI ALTINA GIRMIŞTI. BILIMSEL YÖNTEM GERÇEĞI OLUŞTURMANIN TEK GÜVENILIR ARACIDIR. ANCAK CAPRA’YA GÖRE BATI KÜLTÜRÜNÜN VE BILIMIN “KARTEZYENNEWTONCU” BIR PARADIGMANIN EGEMENLIĞINDE OLMASI BUGÜN YAŞANAN

HOLIZM • ORTODOKS BILIM DOĞAYI MAKINE GIBI GÖRÜR; HERHANGI BIR MAKINE GIBI KURCALANABILIR, ONARILABILIR, GELIŞTIRILEBILIR. CAPRA’YA GÖRE INSANLAR DOĞANIN HÜKÜMDARI DEĞIL DE BIR PARÇASI OLDUKLARINI ÖĞRENECEKLERSE BU NEWTONCU KARTEZYEN FELSEFE YIKILMALIDIR. • GÜNÜMÜZ EKOLOJIK KRIZININ NEDENI- MEKANIK DÜNYA ANLAYIŞI- BILIM-ILERLEME FIKRINE BAĞLILIK VE BILIMIN DOĞAYI MAKINE GIBI GÖRMESI. ENTELEKTÜELLIĞIN BILIMSELLIĞIN HAKIMIYETINE GIRMESI-. CAPRA, BATI KÜLTÜRÜNDE, AKILCILIĞIN AŞIRI VURGULANMASINI SORGULAR ÇÜNKÜ, BU BILGIYE ULAŞMANIN YEG NE KABUL EDILEBILIR YOLU OLARAK BILIMSEL YÖNTEMDE ISRAR, SONUÇTA “BILIMCILIĞE” YOLAÇMIŞTIR. BÖYLECE, RASYONEL DÜŞÜNCENIN DOĞRUSAL VE ANALITIK NITELIĞINE KARŞI OLAN EKOLOJIK BILINCIN GELIŞIMI ENGELLENMIŞTIR. BU “AKILCILIK SAPLANTISI”, EKOLOJIK KRIZIN BAŞLICA NEDENLERINDEN BIRISIDIR.

HOLİZM • BU YENI PARADIGMA IÇINDE ÇEVRECI DÜŞÜNÜRLER, MODERN BILIM VE ESKI MIT VE DINLERDEN ETIKILENEN ÇEŞITLI TEORI VE FIKIRLER ORTAYA ATMIŞLARDIR. BUNLAR ARASINDA EN BIRLEŞTIRICI OLAN HOLIZM FIKRIDIR. HOLIZM (DÜNYANIN BÜTÜNLÜĞÜ) FKAVRAMI 1926’DA GÜNEY AFRIKA’NIN IKI KEZ BAŞBAKANLIĞINI YAPMIŞ JAN SMUTS TARAFINDAN BULUNMUŞTUR. BU KAVRAMI DOĞAL DÜNYANIN BIR BÜTÜN OLARAK ANLAŞILABILECEĞI FIKRINI ANLATMAK IÇIN KULLANMIŞTIR. SMUTS BILIMIN INDIRGEMECI OLDUĞUNU SÖYLER. BILIM ÇALIŞMAK IÇIN HERŞEYI PARÇALARINA AYIRIR VE HER PARÇAYI KENDI IÇINDE ANLAMAYA ÇALIŞIR. HOLIZM ISE BÜTÜNÜN PARÇALARDAN DAHA ÖNEMLI OLDUĞUN INANCINA DAYANIR, PARÇALARIN DIĞER PARÇALARLA BIRLIKTE VE BÜTÜNLÜK IÇINDE ANLAM KAZANDIĞI IDDIASINDADIR.

HOLIZM • YENI PARADIGMA: CAPRA’NIN ÖNERDİĞİ YENİ PARADİGMA MODERN BILIM VE ESKI MIT VE DINLERDEN ETKILENMİŞTİR (TAOİZMDEN)- YİNG VE YANG FİKRİ). CAPRA, YANG’IN KARAKTERISTIKLERINI ŞÖYLE SIRALAR: ERIL, DIŞA DÖNÜK, TALEPK R, SALDIRGAN, REKABETÇI, AKILCI, ANALIZCI, IDDIACIDIR, VE BU HALIYLE DIŞI, IÇEDÖNÜK, SORUMLU, IŞBIRLIĞINE YATKIN, SEZGILERI GÜÇLÜ, SENTEZCI, BÜTÜNLEMECI (INTEGRATIVE) YIN’IN TAM KARŞISINDADIR. KÜLTÜREL DENGESIZLIK YANG’IN SISTEM ÜZERINDE YIN’IN KARŞISINDA BASKIN OLUŞUNUN BIR SONUCUDUR. • BILIM HAKKINDA 2 GÖRÜŞ: MODERN BILIM DOĞANIN NASIL YAĞMALANACAĞINI GÖSTERDİĞİNDEN SUÇLUDUR. ANCAK MODERN BILIM YENI PARADIGMA SUNABILIR. • 20. YY. FIZIKTEKI GELIŞMELERLE NEWTON’UN MEKANISTIK VE INDIRGEMECI FIKIRLERI AŞILDI. GELENEKSEL ZAMAN VE MEKAN ANLAYIŞINA MEYDAN OKUYAN IZAFIYET TEORISI 20. YY. BAŞINDA GERÇEKLEŞTI, HEISENBERG’IN KUANTUM TEORISI BUNU DAHA ILERI GÖTÜRDÜ. ATOM ALTI ARAŞTIRMALAR ILE YENI FIZIK GELIŞTI VE NESNEL VE MUTLAK BILGI FIKRINDEN VAZGEÇILDI FIZIKSEL DÜNYANIN MOLEKÜLLER, ATOMLAR VE ZERRELERDIN TOPLAMI OLARAK DEĞIL DE BIR SISTEM OLARAK ALGILANMASI MÜMKÜN HALE GELDI. SISTEM IÇINDEKI ILIŞKILERIN VURGULANMASI VE NESNEL BILGININ IMKANSIZLIĞI ÇÜNKÜ GÖZLEMLEME GÖZLENEN ŞEYI DEĞIŞTIRIR, DOLAYISIYLA ÖZNE VE NESNE BIRDIR, BILIM ADAMI KENDI DENEYIMINDEN AYRI DEĞILDIR. BENZER ŞEKILDE SEBEP-SONUÇ KAVRAMLARI YENIDEN GÖZDEN GEÇIRILMELIDIR. DEĞIŞIKLIKLERIN TEK BIR SEBEBI YOKTUR, AKSINE ÇEŞITLI FAKTÖRLERDEN OLUŞAN BIR AĞ IÇINDE GELIŞIR. BU DÜŞÜNCE BIÇIMI FIZIK YANISIRA DIĞER BILIMLERE DE UYGULANABILIR DIYOR CAPRA. YANI YENI FIZIK YENI PARADIGMA OLUŞTURABILIR.

HOLIZM • MEKANISTIK KARTEZYEN DÜNYA GÖRÜŞÜNÜN AKSINE MODERN FIZIKLE ORTAYA KONAN BU DÜNYA GÖRÜŞÜ, ORGANIK, BÜTÜNCÜL VE EKOLOJIK BIR NITELIK TAŞIR. EVRENIN YENI FORMU, ARTIK ÇOK SAYIDA NESNELERIN BIR ARAYA GELDIĞI BIR MAKINE DEĞIL DE; PARÇALARI BIRBIRI ILE ILIŞKILI OLAN VE ANCAK KOZMIK BIR SÜRECIN UNSURLARI OLARAK, BÖLÜNMEZ, DINAMIK BIR BÜTÜN OLARAK TASVIR EDILECEKTIR. DÜZEN, SISTEMI OLUŞTURAN PARÇALARIN KARŞILIKLI OLARAK UYUMLU HAREKETLERIYLE SAĞLANIR. BU SÜREÇLERIN SONUÇLARININ 20. YÜZYILDA SOSYAL BILIMLERE DE YANSIMASIYLA, AYDINLANMA DÜŞÜNCESI DAHA CIDDI NITELIKTE SORGULANMAYA BAŞLAMIŞ VE BÜTÜNCÜL EKOLOJIK YAKLAŞIMA MEYILLER BAŞLAMIŞTIR

HOLIZM • KARTEZYEN DÜNYA GÖRÜŞÜ SOSYAL GERÇEKLIĞI NASIL ETKILER? CAPRA’YA GÖRE, SOSYAL YAPI VE SÜREÇLER, ONLARI BELIRLEYEN DEĞER SISTEMININ SOMUT BIR IFADESIDIR. TOPLUM BÖYLELIKLE “YANG DEĞERLERININ” NESNELLEŞTIRILMESIDIR. DOLAYISIYLA BIR VAROLMA MÜCADELESI OLARAK GÖRÜLEN VE KENDISINE EN ÇOK AYAK UYDURABILENIN H KIM OLDUĞU TOPLUM ANLAYIŞI, REKABETÇI DAVRANIŞI, IŞBIRLIĞINE EGEMEN KILMIŞTIR; HAYATIN KALITESI, MADDI TÜKETIM VE ILERLEME ILE, EKONOMIK VE TEKNOLOJIK BÜYÜME ILE EŞIT TUTULMUŞTUR. CAPRA, “BÜYÜME SAPLANTISINI”, IKTISADIN BU TEMEL ÖZELLIĞINI, BUGÜNÜN SORUNLARININ ORTAK PAYDASI OLARAK GÖRÜR. YANG’IN DEĞERLERININ EGEMEN OLDUĞU BIR TOPLUMDA, INSANLAR KENDILERINI GIDEREK DAHA ÇOK YABANCILAŞMIŞ VE TATMINSIZ HISSEDERLER. ÇALIŞMANIN YEGANE AMACI EKMEK PARASI KAZANMAYA INDIRGENMIŞTIR; INSANLARIN HAYATLARININ ODAĞI, GIDEREK, “ONLARI HER ZAMANKINDEN DAHA ÇOK ISRAFA TEŞVIK EDEN” VE DEV BIR ENDÜSTRININ HIZMET ETTIĞI EĞLENME ILE TÜKETME HALINE GELMIŞTIR.

HOLIZM • YENI KAVRAM VE TEORILERIN ÖNEMLI BIR KAYNAĞI DINDIR. • CAPRA MODERN FIZIK ILE DOĞU MISTISIZMI ARASINDAKI PARALELLIKLERE DIKKAT ÇEKMIŞTIR. • YENI DÜŞÜNCENIN KAYNAĞI DIN. A ) HINDUIZM, TAOIZM, BUDIZM- HERŞEYIN TEKLIĞI VE BIRLIĞI (DOĞU MISTISIZMININ EKOLOJIK BILGELIĞI) SAVUNDUKLARI VE BATININ BU KEŞFI ANCAK 20. YY. YAPABILDIĞINI SÖYLER. YEŞIL HAREKETTEKI BIRÇOK INSANI MISTISIZM CEZBETMIŞTIR ÇÜNKÜ ONDA EKONOLOJIK BILGELIĞI IFADE ETMEYI SAĞLAYAN BIR FELSEFE VE YAŞAM TARZI ÖNERISI BULMUŞLARDIR. B) INSANIN VE DOĞANIN ILAHI YARATMA ÜRÜNÜ OLARAK GÖRÜLDÜĞÜ HRISTIYANLIK, YAHUDILIK, MÜSLÜMANLIKTA EKOLOJIK ILKELERIN VAR OLDUĞU FIKRI. İNSAN TANRI’NIN VEKILI VE GEZEGENI SEVME VE

HOLIZM • ANCAK MODERN YEŞILLER IÇIN EN ETKILI KAVRAM BELKI DE HRISTIYANLIK ÖNCESI RUHANI FIKIRLERE DÖNÜP BAKILINCA GELIŞTIRILDI. İLKEL DINLER INSAN VE DIĞER HAYAT BIÇIMLERI, DOLAYISIYLA CANLI VE CANSIZ VARLIKLAR ARASINDA AYRIM YAPMAZ. TAŞLAR, NEHIRLER, DAĞLAR VE HATTA TABIAT ANA OLARAK GÖRÜLEN DÜNYANIN KENDISI CANLIDIR. • TABIAT ANA FIKRI INSAN VE DOĞAL DÜNYA ARASINDAKI YENI BIR ILIŞKI IFADE ETMEYE ÇALIŞAN ÇEVRECILER IÇIN ÖNEMLI OLDU (ÖZELLIKLE EKO FEMINISTLER IÇIN ÖNEMLI): GAIA: DÜNYADAKI HAYATA YENI BIR BAKIŞ, 1979 - JAMES LOVELOCK DÜŞÜNCESI GELIŞTIRILMIŞTIR.

HOLIZM • GEZEGENIN KENDISI CANLIDIR VE ONA YUNAN TANRISI GAIA ADINI VERMIŞTIR. GAIA KENDI VARLIĞINI DEVAM ETTIRMEYE ÇALIŞAN CANLI BIR ORGANIZMA OLARAK GÖRÜLMÜŞTÜR. BUNU LOVELOCK «DÜNYA DIĞER YAŞAM BIÇIMLERINDE GÖRÜLEN KENDINI DÜZENLEYICI DAVRANIŞA SAHIPTIR» TEMELINE DAYANARAK IDDIA ETMIŞTIR. GAIA GÜNEŞ SISTEMINDE GERÇEKLEŞEN DRAMATIK DEĞIŞIMLERE RAĞMEN DINAMIK BIR DENGE DURUMUNDADIR. BUNUN EN ÖNEMLI GÖSTERGESI, GÜNEŞIN YAŞAM BAŞLADIĞINDAN BERI %25 TN FAZLA ISINMASINA RAĞMEN DÜNYANIN ISISI VE ATMOSFER YAPISI HEMEN DEĞIŞIME UĞRAMAMIŞTIR. ATMOSFERDEKI OKSIJEN ORANINDAKI VEYA DÜNYANIN ISISINDAKI KÜÇÜK BIR DEĞIŞIKLIK GEZEGENDEKI TÜM YAŞAM BIÇIMLERINI TEHDIT ETMIŞ OLURDU.

HOLIZM • GAIA DÜŞÜNCESININ EKOLOJIK BIR IDEOLOJIYE DÖNÜŞMESI: İNSANLARIN GEZEGENIN SAĞLIĞINA SAYGI GÖSTERMESI VE GÜZELLIK VE KAYNAKLARINI KORUMASI GEREKTIĞI. AYRICA CANLI VE CANSIZ DÜNYA ARASINDAKI ILIŞKIYE DEVRIMCI BIR BAKIŞ ÖNERIR. DÜNYANIN KENDISI CANLIDIR VE CANLI VE CANSIZ DÜNYA BIRDIR. ÖRNEĞIN DÜNYADAKI ÇOĞU KAYA VE TOPRAK BITKI, HAŞERAT VE DIĞER YAŞAM BIÇIMLERINDEN OLUŞUR VE BUNA KARŞILIK BITKI VE DIĞER TÜRLERE DESTEK SAĞLAR. ANCAK GAIA FELSEFESI HER ZAMAN ÇEVRE HAREKETININ ILGI ALANIYLA ÖRTÜŞMEZ. GAIA TEORISI GEZEGENIN SAĞLIĞININ ÜZERINDEN YAŞAYAN TÜM TEK VARLIKLARDAN DAHA ÖNEMLI OLDUĞUNU SÖYLER KI BU SIĞ EKOLOJI ILE BAĞDAŞMAZ.

SÜRDÜRÜLEBILIRLIK • BÜTÜN ANA SIYASI PARTILERCE (GRI PARTILER) BENIMSENEN IDEOLOJIK VARSAYIM: INSAN HAYATI MADDI REFAH VE GELIŞME IÇIN SONSUZ IMKANA SAHIPTIR. BILIM VE TEKNOLOJI FAKIRLIK, HASTALIK GIBI ESKI SORUNLARI ÇÖZÜYOR. BÜYÜME TUTKUSU- SINIRSIZ MADDI ZENGINLIK VAATLERI- HEM YANLIŞ HEM DE ÇEVRE FELAKETININ SEBEBI. YEŞIL DÜŞÜNÜRLERE GÖRE KAPITALIZM VE KOMÜNIZM FARKLI DEĞIL, HER IKISI DE SANAYILEŞME ÖRNEĞI. • ÇEVRECI HAREKET IÇIN ETKILI BIR MECAZ UZAY MEKIĞI DÜNYA FIKRI---ÇÜNKÜ SINIRLI VE TÜKENEBILEN ZENGINLIK FIKRINI VURGULAR. DÜNYA BIR UZAY GEMISI GIBI DÜŞÜNÜLMELI (KENNETH BOULDING 1966). DERIN EKOLOJI AÇISINDAN BU TEORININ OLUMSUZ YANI GEZEGENIN INSAN IHTIYAÇLARINA HIZMET ETMEK IÇIN VAR OLDUĞU ŞEKLINDEKI INSAN MERKEZLI GÖRÜŞÜ IÇERMESIDIR. DÜNYA BIR TEKNEDIR, BIZIM TEKNEMIZDIR. YINE DE UZAY MEKIĞI DÜNYA KAVRAMI GENELLIKLE GELENEKSEL SINIRSIZ KAYNAKLAR VE IMKANLAR INANCINI DEĞIŞTIRMEYE HIZMET EDER.

SÜRDÜRÜLEBILIRLIK • İNSANLAR SANKI KAYNAKLAR SINIRSIZMIŞ GIBI YAŞIYOR. BU DÜŞÜNCESIZ, VAHŞI BIR HAYATI GETIRIYOR. UZAY GEMISI BIR KAPSÜLDÜR VE DOLAYISIYLA SINIRLI KAYNAKLAR IÇERIR. İNSANLAR UZAY GEMISI DÜNYANIN KAPALI BIR SISTEM OLDUĞUNU GÖRMELIDIR. • AÇIK SISTEMLER DIŞARDAN ENERJI VE GIRDI ALIRLAR, KENDILERINI DÜZENLEYICI ÖZELLIKLERI VARDIR, DOĞAL BIR DENGE DURUMU OLUŞTURURLAR. ANCAK BIR UZAY GEMISI OLARAK DÜŞÜNÜLDÜĞÜNDE KAPALI SISTEMLER ENTROPI EMARESI GÖSTERIR. BÜTÜN KAPALI SISTEMLERDE BOZULMA VEYA UYUMSUZLUK OLMASI MÜMKÜN ÇÜNKÜ BU SISTEMLER DIŞ GIRDILERLE DEVAMLILIKLARINI SÜRDÜREMEZ, KENDI KAYNAKLARINA BAĞLIDIR VE BU KAYNAKLAR TÜKETILIR VE YENILENEMEZ (ENERJI SONSUZA DEK DÖNÜŞTÜRÜLEMEZ). BU NEDENLE INSANOĞLU YERYÜZÜNÜN SINIRLARINA RIAYET ETMELI, SINIRLAR IÇINDE YAŞAMALIDIR. ÇÜNKÜ NE KADAR AKILLI VE DIKKATLI DAVRANIRLARSA DAVRANSINLAR DÜNYA, GÜNEŞ, GEZEGEN VE YILDIZLAR TÜKENECEKTIR. ÖRNEĞIN ENERJI SONSUZA KADAR DÖNÜŞTÜRÜLEMEZ, HER DÖNÜŞTÜRÜLDÜĞÜNDE ENERJININ BIR KISMI KAYBOLUR VE SONUNDA TÜKENIR. BU ENTROPI YASASI SOSYAL VE EKONOMIK MESELELERE UYGULANDIĞINDA DAHA RADIKAL SONUÇLAR ORTAYA ÇIKAR.

SÜRDÜRÜLEBILIRLIK • ENTROPI MESELESINI EN IYI ANLATAN KONU ENERJI KRIZI: SANAYILEŞME VE BOLLUK KÖMÜR, GAZ, PETROL REZERVLERININ IŞLETILMESIYLE MÜMKÜN OLDU. BU KAYNAKLAR ELEKTRIK SANTRALLERI, FABRIKALAR, OTOMOBILLER IÇIN YAKIT SAĞLADI. TARIH ÖNCESINDE ZAMANLARDA ÖLMÜŞ ORGANIZMALARIN AYRIŞMASI VE SIKIŞTIRILMASIYLA OLUŞMUŞ FOSIL YAKITLAR BUNLAR. YENILENEMEZLER. KÜÇÜK GÜZELDIR ADLI ESERINDE E. F. SCHUMACHER ENERJININ SÜREKLI ÜZERINE EKLENEN BIR GIRDI GIBI GÖRÜLDÜĞÜNÜ SÖYLER, OYSA ENERJI DOĞAL BIR SERMAYEDIR, HER AN ÜZERINE EKLENEN BIR GIRDI DEĞILDIR. BU HATA ENERJI TALEPLERININ ARTMASINA NEDEN OLMUŞTUR…FOSIL YAKIT STOKLARININ KALANINI KORUMAK DAHA AZ ARABAYA BINMEK, DAHA AZ ENERJI KULLANMAK, DAHA DÜŞÜK HAYAT STANDARDINI KABUL ETMEK DEMEKTIR.

SÜRDÜRÜLEBILIRLIK • EKOLOJIK IKTISAT UYARI YANINDA ÇÖZÜMLER DE SUNUYOR. ENTROPI KAÇINILMAZ BIR SÜREÇ OLABILIR ANCAK EKOLOJIK ILKELERE SAYGI GÖSTERILIRSE ETKILERI YAVAŞLATILABILIR. BU DA ANCAK INSAN TÜRÜNÜN BIYOSFERIN TEK BIR PARÇASI OLDUĞUNUN FARK ETMESIYLE MÜMKÜN OLACAKTIR. • SÜRDÜRÜLEBILIRLIK. ALTERNATIF- YENILENEBILIR ENERJI KAYNAKLARINA YÖNELME. SÜRDÜRÜLEBILIRLIK DOĞAL KAYNAKLARIN DAHA AKILLI KULLANILMASI YANINDA EKONOMIK ETKINLIKLERE ALTERNATIF BIR YAKLAŞIMI DA GETIRIR. BUDIZMIN ILKESININ EKONOMIYE UYARLANMASI: MANEVI KURTULUŞ MADDI ZENGINLIKLE BAĞDAŞABILIR. EKONOMI INSANLIĞI KÖLELEŞTIRME YERINE INSANLIĞA HIZMET ETMELIDIR. MADDI ZENGINLIK ARZUSU ÇEVRESEL MALIYETLERE KARŞI DENGELENEBILIR.

SÜRDÜRÜLEBILIRLIK • BUNUN PRATIKTE NE ANLAMA GELDIĞI KONUSUNDA YOĞUN TARTIŞMALAR VARDIR. ALMANYA’DA REALISTLER- HAFIF YEŞILLER «SÜRDÜRÜLEBILIR BÜYÜME» FIKRINI ONAYLAMAKTADIR. BU ANLAYIŞ MADDI ZENGINLIK ARZUSU VE ÇEVRESEL MALIYETLER DENGELENEBILIR ANLAYIŞIDIR. BUNU ELDE ETMENIN YOLU VERGI SISTEMINDE DEĞIŞIKLIK, KIRLILIĞI CEZALANDIRMAK, SINIRLI KAYNAKLARIN KULLANIMINI SINIRLANDIRMAKTIR. SCHUMACHERCI TUTUMDA KÜÇÜK VE INSAN ÖLÇEKLI ÜRETIM SISTEMI ÖNERILIR. • ANCAK ALMANYA’DA KATI YELILLER- KÖKTENCILERE GÖRE ISE BU GÖRÜŞLER YETERINCE RADIKAL DEĞILDIR. SÜRDÜRÜLEBILIR BÜYÜME FIKRI YERINE RADIKALLER SIFIR BÜYÜME FIKRINI ÖNE SÜRER: SÜRDÜRÜLEBILIR BÜYÜME INSANLARIN HIÇBIR ŞEY YOKMUŞ GIBI DEVAM ETMELERINI MÜMKÜN KILIYOR. EKOLOJIK KRIZIN KÖKENINDE MATERYALIZM, TÜKETICILIK, EKONOMIK BÜYÜME ARZUSU YATIYORSA INSANLARIN UFKUNDA SIFIR BÜYÜME OLMALIDIR. SIFIR BÜYÜME INSANLARIN UFAK TOPLULUKLAR HALINDE YAŞADIKLARI, ZANAAT BECERILERINE DAYANDIKLARI, POST ENDÜSTRIYEL ÇAĞ YAPILANMASIDIR. SANAYI VE TEKNOLOJIYI TÜMÜYLE REDDETMEK VE DOĞAYA DÖNMEKTIR.

ÇEVRE AHLAKI • GELENEKSEL AHLAK SISTEMLERI INSAN MERKEZLIDIR. ÖRNEĞIN FAYDACILIK IYI VE KÖTÜYÜ INSANIN ALDIĞI ACI VE ZEVKE GÖRE TAYIN EDER. FAYDAYI ÇOĞALTMAK IÇIN INSANLAR EN AZ MUTSUZLUĞU VERENE YA DA EN FAZLA MUTLULUK SAĞLAYAN ŞEYLERI SEÇERLER VE BU DOĞRULTUDA HAREKET EDERLER. BEŞERI OLMAYAN DÜNYA YANI DIĞER TÜRLER- AĞAÇLAR- BITKILER- TOPRAK VB. BIR DEĞERI VARSA BU TAMAMEN INSAN IÇIN ARAÇSAL DEĞER TAŞIMALARIDIR. • HÜMANIST VE SIĞ EKOLOJISTLERIN BILE BOĞUŞTUĞU AHLAKI BIR MESELE GELECEK NESILLERE KARŞI BIZIM AHLAKI SORUMLULUĞUMU SORUNUDUR. YAPTIĞIMIZ EYLEMLERIN SONUÇLARININ ON YILLAR VEYA

ÇEVRE AHLAKI • TÜKENDIKLERINDE BIZ OLMAYACAKSAK NEDEN FOSIL YAKITLARIN BITMESINDEN ENDIŞE DUYALIM KI? DOLAYISIYLA EKOLOJISTLER INSAN TÜRÜNÜ BIR BÜTÜN OLARAK MEVCUT VE GELECEK NESILLER CEPHESINDEN DÜŞÜNMEK IÇIN INSAN ÇIKARI KAVRAMINI GENIŞLETMEK GEREĞI DUYARLAR. GELECEK KUŞAK ÇEŞITLI YOLLARLA GEREKÇELENDIRILEBILIR. EKOMUHAFAZAKARLAR BUNU GELENEK VE DEVAMLILIĞA, ŞU ANKI NESLIN ESKI NESLIN ÜRETTIĞI ZENGINLIĞIN SORUMLUSU OLDUĞU VE DOLAYISIYLA GELECEK NESILLERIN FAYDASI IÇIN ONU KORUMASI GEREKTIĞI FIKRINE BAĞLARLAR. EKO-SOSYALISTLER ISE GELECEK NESILLERI DÜŞÜNMENIN INSANLIK IÇIN MERHAMET VE SEVGININ HERŞEYI KESTIĞI FIKRININ YANSITTIĞINI DÜŞÜNÜRLER.

ÇEVRE AHLAKI • ÇEVRE AHLAKINA ALTERNATIF BIR YAKLAŞIM İNSANLARIN DIĞER TÜR VE ORGANIZMALARA KARŞI SORUMLU OLDUĞU FIKRI (EN KLASIK BIÇIMI DE HAYVAN HAKLARI ŞEKLINDE GÖRÜLÜR). DAHA RADIKAL GÖRÜŞ INSAN VE HAYVANLARIN AYNI HAKLARA SAHIP OLDUĞU FIKRI. • DERIN EKOLOJININ AHLAKI DURUŞU DOĞANIN KENDI IÇINDE BIR DEĞERI OLDUĞUDUR. ÇEVRE AHLAKI INSAN ARAÇSALLIĞI ILE ILGILI DEĞILDIR. • DERIN EKOLOJISTLERIN RADIKAL DURUŞLARININ KLASIK IFADESI TOPRAK AHLAKI- ALDO LEOPOLD (TOPRAK HAKIMIYETI ALMANAĞI, 1948)

TOPRAK AHLAKI • «BIR ŞEY BIYOTIK BIR TOPLULUĞUN BÜTÜNLÜĞÜNÜ, ISTIKRARINI VE GÜZELLIĞINI KORUMA EĞILIMINDE ISE DOĞRUDUR. BAŞKA BIR EĞILIMDE OLURSA YANLIŞ OLUR» • DOĞA AHLAKI BIR TOPLULUK OLARAK TASAVVUR EDILIR. • CANLI MERKEZLI EŞITLIK FIKRI; EKOSFERDEKI TÜM ORGANIZMA VE VARLIKLAR EŞIT AHLAKI DEĞER TAŞIR VE HER BIRI BIRBIRINE BAĞLI BIR BÜTÜNÜN PARÇASIDIR. ARNE NAESS BUNU «YAŞAMAK VE YEŞERMEK IÇIN EŞIT BIR HAK» OLARAK IFADE EDER.

KENDINI GERÇEKLEŞTIRME • BENCILLIK VE MADDI HIRSIN REDDI VE KIŞISEL TATMINI DOĞA ILE DENGEYLE BIRBIRINE BAĞLAYAN ALTERNATIF FELSEFE • 1960 LARDAN ITIBAREN ÇEVRE KONULARINA ARTAN ILGI VE POSTMATERYALIZM ILIŞKISI (POSTMATERYALIZM EKONOMIK GELIŞMIŞLIK DÜZEYI AÇISINDAN SIYASI ILGI ALANLARI VE DEĞERLERI AÇIKLAYAN TEORI. SAYGI VE KENDINI GERÇEKLEŞTIRME IHTIYACI MADDI/EKONOMIK IHTIYAÇLARIN ÜSTÜNE KOYAN MASLOW IHTIYAÇLAR HIYERARŞISINE DAYANIR. MADDI YETERSIZLIK EGOIST VE AÇ GÖZLÜ TUTUMLARI BESLER YAYGIN REFAH ŞARTLARI BIREYLERI YAŞAM KALITESI MESELELERINE YAKLAŞTIRIR. BUNLAR AHLAKI SIYASI ADALET VE KIŞISEL TATMINLE ILGILIDIR.

KENDINI GERÇEKLEŞTIRME • EKOLOJIK DÜŞÜNCE DIĞER SOSYAL HAREKETLERE GÖRE DAHA GENIŞ ÖLÇÜDE BEŞERI HASSASIYETLER ILE KENDINI GERÇEKLEŞTIRMENIN DOĞASI HAKKINDA RADIKAL DÜŞÜNCEYE DALMIŞTIR. EKOLOJISTLERE GÖRE INSANLAR YOĞUN KNOW HOW VE MADDI ZENGINLIKLE DONATILDI ANCAK KNOW-WHY (BIRŞEYIN NEDEN OLDUĞUNU BILME) KONUSUNDA AZ BILGI SAHIBIDIRLER. • DERIN EKOLOJISTLER SIYASI GÖRÜŞLERIN MANEVI BOYUTU OLDUĞUNU IFADE EDERLER. İNSANLAR VE DIĞER VARLIKLAR TEK BIR GERÇEĞIN PARÇASIDIR. NAESS’E GÖRE KENDINI GERÇEKLEŞTIRME: «DIĞERLERI ILE DAHA DERIN VE GENIŞ ÖZDEŞLEŞME» (BUDIZM FIKRI; BENLIK YOKTUR, EGO BIR ALDATMACADIR, HER ŞAHIS DIĞERLERINE BAĞLIDIR))

DOĞA –SIYASET- AKIMLAR

DERİN EKOLOJİ • DOĞADAKİ ÇEŞİTLİLİK KENDİNDE BİR DEĞER TAŞIR. ÇEVRESEL BOZULMANIN ÖNÜNE GEÇMEK EKONOMİK GELİŞME MOTİVASYONUNDAN ÖNCE GELMELİDİR. DÜNYA NÜFUSUNDAKİ ARTIŞ EKO-SİSTEMİ TEHDİT ETMEKTEDİR. SANAYİLEŞMİŞ VE GELİŞMİŞ ÜLKELERİN NÜFUSU VE AŞIRI TÜKETİM EĞİLİMLERİ TEHLİKELİDİR. DOĞAL KAYNAKLAR TÜM YAŞAM ÇEŞİTLİLİĞİ İÇİN KAYNAK KABUL EDİLMELİDİR. • POST MATERYAL DEĞERLER ALTINDA ORTAYA ÇIKAN MANEVI ZENGINLIK ARAYIŞINA GENIŞ BIR ETKIDE BULUNMUŞTUR.

EKO-MARKSIZM/SOSYALIZM • EKOLOJIK DÜŞÜNCEYLE SOSYALIST DÜŞÜNCENIN EKLEMLENMESINDEN OLUŞUR. • TARIHSEL KÖKLERI: MARKS VE ENGELS EMEK-SERMAYE ÇELIŞKISI VE SINIF ÇATIŞMASI ÜZERINE TEMELLENEN KLASIK MIRAS KALKINMACILIK VE SANAYI TOPLUMU MANTIĞINI DIŞLAMAZ. BU NEDENLE DE ÇEVRE KRIZININ ANLAŞILMASINDA UZUNCA SÜRE KLASIK MIRAS ENGELLEYICI OLMUŞTUR. KAPITALIST GELIŞME SONUCU OLUŞAN ÇEVRESEL BOZULMA VE KIRLENME ILE HUSUSEN ILGILENMEMIŞLERDIR. • PEK ÇOK ÇEVRECI, MARX’I ÜRETIM YANLISI GÖREREK ELEŞTIRIR. BU ELEŞTIRI BIZE GÖRE TAM BIR YANILGIYA DAYANMAKTADIR: MARX, META FETIŞIZMINI ELEŞTIRIRKEN, TAM DA KAPITALIZMIN ÜRETIMCI MANTIĞINA KARŞI, ÇOK, DAHA ÇOK META ÜRETILMESININ EKONOMI VE TOPLUMUN TEMEL HEDEFI OLDUĞU DÜŞÜNCESINE KARŞI EN RADIKAL ELEŞTIRIYI YAPMIŞTI.

EKO-MARKSIZM/SOSYALIZM • KAPITAL’IN BIRINCI CILDINDE KAPITALIZMIN YALNIZCA IŞÇININ TÜM GÜÇLERINI DEĞIL, TOPRAĞI DA, DOĞAL KAYNAKLARINI KULLANARAK SÖMÜRDÜĞÜNÜ ANLATIR. MARX’IN YAZILARINDAKI BU PERSPEKTIF, BU HASSASIYET ŞÜPHESIZ YETERINCE IRDELENMEMIŞTIR (MICHEAL LÖWY). • EKO SOSYALIZMIN TEMEL KONUSU KAPITALIZMIN ÇEVRE DÜŞMANI OLDUĞU SOSYALIZMIN ISE ÇEVRE DOSTU OLDUĞUDUR. ÇEVRE SORUNLARIYLA EN IYI KAPITALIZMIN ORTADAN KALDIRILMASIYLA MÜCADELE EDILIR. DOLAYISIYLA EKOLOJISTLER AYRI YEŞIL PARTILER OLUŞTURMAMALI, ÇEVRE ÖRGÜTLERINDE MÜCADELE ETMEMELI, GENEL BIR SOSYALIZM MÜCADELESINE EKLEMLENMELIDIR. BAHRO GIBI EKO SOSYALISTLER ISE EKOLOJIK KRIZIN ACILIYETINDEN DOLAYI SINIF ÇATIŞMASINDAN ÖNCE GELMESI GEREKTIĞINI BELIRTIR. • EKO SOSYALISTLER SOSYALIZMIN DOĞAL OLARAK ÇEVRECI OLDUĞU IDDIASINDADIR. REFAH HERKESIN ÇIKARI ADINA KULLANILACAKTIR.

EKO MARKSIZM/SOSYALIZM • 1960’LARDA AMEDEO BORDIGA KAPITALIST SANAYILEŞME VE ÇEVRE MESELELERI ARASINDAKI ILK LITERATÜRÜ OLUŞTURUR. 1972’DE JAMES O’CONNOR KAPITALIZM- ÇEVRE ARASINDAKI ÇELIŞKININ «IKINCI ÇELIŞKI» (ÜRETIM ILK ÇELIŞKI ALANI) OLARAK GELIŞTIĞINI ILERI SÜRER. İLK ÇELIŞKI SINIF HAREKETLERI IKINCI ÇELIŞKI ISE ÇEVRE HAREKETLERINI ORTAYA ÇIKARMIŞTIR. • TEMEL ÖNERMESI ŞUDUR: DOĞAL ÇEVRENIN, GEZEGENIMIZDEKI CANLI HAYATIN LEHINE KORUNMASI, KAPITALIST SISTEMIN GENIŞLEMECI VE YIKICI MANTIĞIYLA BIRARADA BULUNAMAZ. GEZEGENIN TEMEL EKOLOJIK DENGELERI, SISTEME SALDIRMADAN KURTARILAMAZ; DOĞANIN SAVUNUSU IÇIN VERILECEK MÜCADELEYLE TOPLUMUN DÖNÜŞTÜRÜLMESI IÇIN VERILECEK MÜCADELE BIRBIRINDEN AYRI DÜŞÜNÜLEMEZ.

EKO MARKSIZM-EKO SOSYALIZM • DOĞA-INSAN ÇATIŞMASINA DAYALI DIYALEKTIK KABUL GÖRMÜŞTÜR. TOPLUMSAL DÜNYA INSANIN KENDINI DOĞADAN YALITMA VE KENDINE IKINCI BIR DÜNYA KURMA SERÜVENI OLARAK ANLAŞILDI. DOĞA VE INSAN ARASINDAKI ÇELIŞKI VE ÇATIŞMA KÖKTENDI. KAPITALIZMLE BIRLIKTE TABIAT BIR KAYNAK VE MÜLKIYET KONUSU HALINE GELDI. • KAPITALIZMIN SÜREKLI BÜYÜMEYE ODAKLILIĞI TEMEL BIR ELEŞTIRIDIR. KAPITALIST GELIŞME ÜRETIMIN DOĞAL VE ÇEVRESEL KOŞULLARINI TAHRIP EDEREK KENDI KRIZINI ÜRETIR. TEMELDE KAR IÇIN ÜRETIM MOTIVASYONU ÇEVRESEL DÜZENI VE TOPLUMSAL DÜZENI TEHDIT ETMEKTEDIR. İHTIYAÇ DEĞIL KAR IÇIN ÜRETIM – ÜRETIM FETIŞIZMI EKO-MARKSISTLERIN IŞARET ETTIĞI TEMEL BIR MESELEDIR.

EKO-MARKSIZM/SOSYALİZM • KAPITALIST ÜRETIM SISTEMI, KÖMÜR, PETROL GIBI FOSIL ENERJI KAYNAKLARINA DAYALI IŞLER; KI BU DA KÜRESEL ISINMANIN SORUMLUSUDUR. SOSYALIZME GEÇIŞ SÜRECI ANCAK VE ANCAK BU ENERJI TÜRLERININ YERINE, SU, RÜZG R VE GÜNEŞ GIBI YENILENEBILIR ENERJILERIN KONMASIYLA MÜMKÜN OLUR. • BU NEDENLE EKOSOSYALIZM, ÜRETIM SÜREÇLERINDE VE ENERJI KAYNAKLARINDA BIR DEVRIM ÖNGÖRÜR. SOSYALIZM DÜŞÜNCESI, YANI YENI BIR TOLUM DÜŞÜNCESIYLE YENI ENERJI KAYNAKLARI DÜŞÜNCESI BIRBIRINDEN AYRILAMAZ. • ÜRETIM AYGITINI VE MÜLKIYET BIÇIMLERINI DÖNÜŞTÜRMEK DE YETERLI DEĞILDIR; TÜKETIM KÜLTÜRÜNÜ, TÜKETIMCILIĞE DAYALI TÜM BIR HAYAT TARZINI DA DÖNÜŞTÜRMEK GEREKIR. YAPAY, FAYDASIZ VE TEHLIKELI ŞEYLERIN KITLESEL OLARAK ÜRETIMINE DAYALI KAPITALIZM BU HAYAT TARZININ EMRINDEDIR. BU NEDENLE, GERÇEK TOPLUMSAL IHTIYAÇLARIN KARŞILANMASI TEMELINDE YENI BIR TÜKETIM BIÇIMI, YENI BIR HAYAT BIÇIMI YARATMAK SÖZ KONUSUDUR. • EKO-MARKSIZMIN DÖNÜŞTÜRÜCÜ ETKISI IŞÇI SINIFININ YANINA DIŞLANMIŞLARI, MARJINALLERI, IŞSIZLERI, ÇEVRECILERI, FEMINISTLERI KOYARAK YENI BIR SOSYALIST-ÇEVRECI SIYASET ÖNERMESINDEDIR. EKO-MARKSIZM HEM YENI BIR UYGARLIK PROJESIDIR HEM DE O BUGÜNÜN BIR PROJESI VE MÜCADELE HEDEFIDIR.

EKO-ANARŞISTLER • ÇEVRE SORUNU TOPLUMSAL BIR SORUNDUR FIKRI EKO-ANARŞISTLERI AYRIŞTIRICIDIR. RICHARD CARSON’UN THE SILENT SPRING YAYININDAN ÖNCE MURRAY BOOKCHIN SENTETIK ÇEVREMIZ (1962) ESERINI YAZMIŞTIR. BU ESERDE ANARŞIZM VE EKOLOJI ILKELERI ARASINDA BIR BAĞ OLDUĞUNU ILERI SÜRMÜŞTÜR. BU DA SOSYAL EKOLOJI FIKRINDE IFADE EDILIR. ANARŞISTLER UYUMUN INSANLAR ARASINDAKI KARŞILIKLI SAYGI VE SOSYAL DAYANIŞMADAN DOĞAN DEVLETSIZ BIR TOPLUM OLDUĞUNA INANIRLAR. BU TOPLUMUN ZENGINLIĞI ONUN FARKLILIK VE ÇEŞITLILIK ÜZERINE KURULU OLMASINDAN ILERI GELIR. ÇEVRECILERDE UYUMUN DOĞA IÇINDE KENDILIĞINDEN GELIŞTIĞINE INANIRLAR. DIŞARDAN BIR OTORITEYE IHTIYAÇ DUYMAZ. BOOCHIN ANARŞIST TOPLUMU BIR EKOSISTEME BENZETMIŞTIR. ANARŞISTLER AYRICA KOMÜN VEYA KÖYLER TOPLULUĞU OLARAK DÜZENLENMIŞ ADEMI MERKEZIYETÇI TOPLULUKLARIN OLUŞMASINI SAVUNMUŞLARDIR. BU TÜR TOPLULUKLARDA HAYAT DOĞAYA YAKIN OLUR. KENDINE YETERLI OLMAYA ÇALIŞIR.

EKO ANARŞISTLER • ELEŞTIRILER: EKOLOJI KAVRAMINDAN FARKLI OLARAK ÇEVRECILIK, DOĞAYI YALNIZCA INSAN KULLANIMI AÇISINDAN DAHA YARARLI HALE GETIRILMESI GEREKEN HAYVANLAR, BITKILER, MADENLER VE BENZERI GIBI «NESNELERDEN» OLUŞAN EDILGIN BIR DOĞAL ÇEVRE OLARAK GÖREN MEKANIST, ARAÇSAL BIR BAKIŞI” IFADE ETMEKTEDIR. DOĞAYA EGEMEN OLMA FIKRINI SORGULAMAMAKTADIR. ÇEVRECILIK TEKNOKRATIK (DOĞAYA VE TOPLUMA UZMAN TEKNISYEN GÖZÜYLE BAKMAK)- REFORMIST (GEÇICI IYILEŞTIRMELERLE YETINME)- INDIRGEMECI (DOĞA VE TOPLUMUN BÜTÜNLÜĞÜNÜ GÖRMEME)- HIYERARŞIKMEKANISTTIR (DOĞAYA MAKINE GIBI YAKLAŞMA) (BOOKCHIN 1994: 101). • BOOKCHIN (1998)‟E GÖRE, KENDINI GANDHICI OLARAK NITELEYEN DERIN-EKOLOJI KURUCUSU ARNE NAESS, GÜÇLÜ MERKEZI BIR DEVLETI DESTEKLEMEKTEDIR; ÇÜNKÜ ÇEVRE SORUNLARININ YEREL YÖNETIMLERE BIRAKILMASI DAHA BÜYÜK SORUNLARA YOL AÇACAKTIR.

EKO ANARŞISTLER • TAHAKKÜM VE HIYERARŞININ TARIHSEL ELEŞTIRISINE DAYANIR EKOLOJIK YAKLAŞIMLARI: TOPLUMSAL-EKOLOJI, ÇEVRE SORUNUNU MEVCUT TOPLUMSAL YAPININ ÇÖZÜMLENMESI ÇERÇEVESINDE TEMELLENDIRIR. ÇÜNKÜ TOPLUMSAL YAPININ TARIHSEL SÜREÇTEKI OLUŞUMU, INSANIN INSANLA VE INSANIN DOĞAYLA ILIŞKISI SONUCU ŞEKILLENMIŞTIR. GELINEN NOKTADA KAPITALIST ÜRETIM GÜÇLERI VE ILIŞKILERIYLE BIÇIMLENMIŞ OLAN MODERN TOPLUM HIYERARŞIK, TAHAKKÜMCÜ, SINIFLI VE SÖMÜRÜCÜ BIR TOPLUMDUR. DOLAYISIYLA, BU TOPLUMUN ŞEKILLENDIRDIĞI BIREYLER DE EGOIST, HIRSLI, STATÜ DÜŞKÜNÜ KIŞILIKLERDIR. KAPITALIST TOPLUM, DOĞAYI ÜRETIM VE TÜKETIM IÇIN KAYNAK, HAMMADDE OLARAK GÖREN SÖMÜRÜCÜ BIR ANLAYIŞA SAHIPTIR. ÇÜNKÜ TOPLUMUN ÜRETIM TARZI, HER ŞEYE RAĞMEN ÜRETMEK, TÜKETMEK IÇIN ÜRETMEK; SONSUZ INSAN IHTIYAÇLARININ KARŞILANMASI IÇIN ÜRETMEK

EKO-ANARŞISTLER • TOPLUMSAL DEĞERLER, DOĞAYA INSAN IHTIYAÇLARI ÇERÇEVESINDE YAKLAŞAN BIR “ÖTEKI” YÖNELIMIYLE BELIRLENMIŞ DEĞERLERDIR. TOPLUMSAL VE KÜLTÜREL BIR KAVRAM OLAN HIYERARŞI VE TAHAKKÜMÜN, INSANI OLMAYAN DOĞAYA, YANI “BIRINCI YA DA ILK DOĞAYA” DAYATILMASI SÖZ KONUSUDUR. LIBERAL, MARKSIST VE MUHAFAZAKAR TOPLUM KURAMI AÇISINDAN, “ILK DOĞA”, INSANLARIN GEREKSINIMLERININ KARŞILANMASI VE ÖZGÜRLEŞMELERI IÇIN BIR ZORUNLULUK, BIR KITLIK ALANI OLARAK INSAN EMEĞI ILE IŞLENMESI VE TAHAKKÜM ALTINA ALINMASI GEREKEN BIR ALANDIR. • BU ANLAYIŞLAR, INSANIN DOĞADAN ÖZGÜRLEŞMESININ KOŞULUNUN ANCAK DOĞAYA H KIM OLUNMASIYLA OLANAKLI OLABILECEĞINI VURGULAYARAK, INSANIN INSANI BOYUNDURUK ALTINA ALMASINI MEŞRULAŞTIRMIŞLARDIR (BOOKCHIN 1999: 44). OYSA INSANIN INSANA H KIM OLMA DÜŞÜNCESI “ILK DOĞAYA” H KIM OLMA DÜŞÜNCESINI, DOLAYISIYLA HIYERARŞI VE TAHAKKÜMÜ DE BERABERINDE GETIRMIŞTIR. ÖYLEYSE, SINIFI DAHI IÇINE ALAN HIYERARŞI VE TAHAKKÜMÜN KÖKENINI SORGULAMAK GEREKIR. BU SORGULAMA BIZE, EŞITLIKÇI ORGANIK TOPLUMUN BOZULMA NEDENINI VERDIĞI GIBI, DOĞAYA TAHAKKÜMCÜ BAKIŞIN TARIHSEL SÜREÇTE NASIL ORTAYA ÇIKTIĞINI DA VERECEKTIR

EKO ANARŞISTLER • BAŞLANGIÇTA DOĞAL FARKLILIĞA, YANI CINSIYET, YAŞ VE SOY BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN BU HIYERARŞIK VE TAHAKKÜMCÜ ANLAYIŞ, SÜREÇTE KÜLTÜREL OLARAK BÜTÜN BU FARKLILIKLARI AŞAN VE SÖMÜREN, KARMAŞIK VE ÇÖZÜLEMEZ BIR TOPLUMSAL VE SIYASAL BIR ÖRGÜTLENME BIÇIMINE DÖNÜŞMÜŞTÜR. TARIHTE INSANIN INSANA TAHAKKÜMÜ OLARAK BAŞLAYAN YAPI YAŞ, CINSIYET GIBI ÖĞELERLE FORM DEĞIŞTIREREK TAHAKKÜMÜN TEMELINI OLUŞTURUR. TABIATIN SISTEMATIK TAHRIBI TABIAT ÜZERINDE TAHAKKÜMÜ MEŞRULAŞTIRAN TAHAKKÜM EPISTEMOLOJILERININ BIR SONUCUDUR. • BOOKCHIN (1994)‟E GÖRE, MODERN TOPLUMSAL YAPI, “EŞITLERIN EŞITSIZLIĞI” TEMELINDE ÖRGÜTLENMIŞ, TAHAKKÜMCÜ, HIYERARŞIK VE ÖZGÜRLÜKÇÜ OLMAYAN BIR ÖZELLIK GÖSTERMEKTEDIR. BU TOPLUMDA, GÜCÜ YETENE IŞLEYIŞI VARDIR. BU YAPININ OLUŞUMUNU TARIHSEL OLARAK ÜÇ DÖNEME AYIRABILIRIZ: YAŞ, CINS VE SOY FARKLILIĞINA BAĞLI OLARAK HIYERARŞIK VE TAHAKKÜMCÜ TOPLUMSAL YAPILANMAYLA BIRLIKTE OLUŞAN YAŞLILAR YÖNETIMI (GERONTOKRASI), TOPLUMSAL VE SIYASAL BIR YAPILANMA OLARAK “KENTIN” OLUŞUMU VE ULUS-DEVLET VE KAPITALIST EKONOMIK ANLAYIŞIN ORTAYA ÇIKIŞI

EKO ANARŞISTLER • ADIL VE EŞIT BIR TOPLUM YANI ÖZGÜRLÜK OLANAKLILIĞI, DOĞAL EŞITSIZLIĞIN OLGUSAL KABULÜYLE MÜMKÜN OLABILECEKTIR. ÇÜNKÜ DOĞAL EŞITSIZLIĞIN KABUL EDILMESI, TOPLUMSAL AYRILMAYI VE AYRICALIĞI DEĞIL DAYANIŞMAYI, BÜTÜNLEŞMEYI VE TAMAMLAMAYI GETIRECEKTIR. ORTAK BIR YAŞAM, HERKESIN BIRBIRININ EKSIKLIĞINI GÖRÜP TAMAMLAMASINDAN GEÇER. BU ISE, ÖZGÜRLÜKÇÜ OLAN SIMBIYOTIK BIR AKILLA, DIĞER DEYIŞLE ORTAK YAŞAMA YÖNELIK OLARAK KARŞISINDAKINI EN AZ KENDI GIBI GÖREN VE GÖZETEN BIR AKILLA, BÖYLESI BIR TOPLUMSAL YAPININ KURULABILECEĞINE INANMAKTIR

EKO ANARŞISTLER • TOPLUM DENILEN PSIKO-SOSYAL VARLIK KENDI BIYO-FIZIKSEL ÇEVRESIYLE KARŞILIKLI ETKILEŞIM IÇINDE OLAN BIR BÜTÜNLÜKTÜR. BU ANLAMDA ÇEVREYI ETKILEYEN TOPLUMSAL KURUMLAR TOPLUMUN TÜRÜ, ÖRGÜT YAPISI VE DEVLET POLITIKALARI ILE DOĞRUDAN ILIŞKILIDIR. • “EŞITLERIN EŞITSIZLIĞINDEN, EŞITSIZLERIN EŞITLIĞINI” SAĞLAYACAK EKOLOJIK BIR TOPLUMSAL ÖRGÜTLENME, RADIKAL BIR DÜŞÜNCE DEĞIŞIM VE DÖNÜŞÜMÜYLE MÜMKÜN OLABILECEKTIR. BU DEĞIŞIM VE DÖNÜŞÜM, HIYERARŞI KARŞITI, YERINDEN YÖNETIMCI, KOMÜNAL VE DUYUSAL DEĞERLERI ÖZÜMSEMIŞ ILIŞKILERCE MÜMKÜN OLABILECEKTIR. • “HER DEVRIM PROJESI, HER ŞEYDEN ÖNCE BIR EĞITIM PROJESIDIR” • EKOLOJININ KURTULUŞU REFAH MITINI, GENIŞ ÖLÇEKLI ŞEHIRLERI AYAKTA TUTAN TÜKETIM IDEOLOJILERINI TERK ETMEKLE OLUR

EKO-ANARŞISTLER • BOOCKHIN, KIMYASAL GIDA ÜRETIMI TERK EDILMELI, • ORGANIK EKOLOJIK TARIMA GEÇILMELI, • YAŞANABILIR KÜÇÜK ÖLÇEKLI EKO-CEMAATLER KURULMALI VE KONFEDERAL TEMELDE TANIMLANMIŞ ÖZGÜR TOPLULUKLAR OLMALIDIR • ENERJI ÜRETIMINDE ÇEVRESEL TEKNIKLER KULLANILMALI VE ENERJI ISRAFI ENGELLENMELIDIR. ÇEVRE DOSTU YENI TEKNOLOJILER GELIŞTIRILMELIDIR

EKO-FEMINIZM • EKO FEMINIZMIN TEMEL KONUSU, EKOLOJIK ZARARIN KÖKENINDE ATAERKILLIĞIN OLMASIDIR. DOĞA INSANOĞLUNUN TEHDIDI ALTINDA DEĞILDIR. ERKEK KONTROLÜ ALTINDAKI KURUMLARIN TEHDIDI ALTINDADIR. İŞLE ILGILI CINSIYET AYRIMI ERKEKLERI KENDILERINI HER IKISININ DE EFENDILERI OLARAK GÖRDÜĞÜNDEN HEM KADINA HEM DE DOĞAYA HÜKMETMEYE SEVKEDER. • 974 - FRANÇOISE D’EAUBONNE TARAFINDAN ILK DEFA KULLANILIR. ÇEVRESEL YIKIMIN NEDENI ERKEK DENETIMINDEKI ÜRETIM VE KADIN CINSELLIĞININ YOL AÇTIĞI ARTIK ÜRETIM VE NÜFUS ÇOĞALMASIDIR. • TARIHTE KADININ YERI ANLAŞILMADAN EKOLOJIK SORUNLAR DA ANLAŞILMAZ. SORUN ATAERKILLIKTIR: ÇEVRE SORUNLARI KADIN SORUNLARI VE KADININ KURBAN EDILMESIDIR. KADIN VE DOĞANIN ATAERKILLIK NEDENIYLE IKILI SÖMÜRÜSÜ EKO FEMINIZMIN KURUCU FIKRIDIR.

EKO FEMINIZM FARKLILAŞMALAR VARDIR • 1 - KADINLARIN ERKEKLERDEN FARKLI BIYOLOJIK VE PSIKOLOJIK GEREKSINIMLERI OLDUĞU FIKRI. KADIN VE DOĞA ARASINDA KURULAN YAKINLIĞIN SEBEBI KADIN PSIKOLOJISI VE BIYOLOJISININ FARKLILIKLARIDIR. • 2 - KADIN-DOĞA YAKINLIĞI TARIHSEL OLARAK ATAERKILLIK NEDENIYLE KURULMUŞTUR • 3 - SENTEZCI YAKLAŞIM: KADIN-DOĞA AYRIMI HEM BIYOLOJIK-PSIKOLOJIK FARKLILIKTAN KAYNAKLIDIR HEM DE TARIHSEL VE TOPLUMSAL OLARAK OLUŞTURULMUŞTUR.

EKO FEMINIZM • KADININ FEDAKAR- DAYANIŞMACI-ŞIDDET KARŞITI- ŞEFKATLI- VE TINSELLIĞE ÖNEM VEREN PSIKOLOJILERI VE DOĞURGANLIKLARINDA NETLEŞEN BIYOLOJIK FARKLARI • KADIN VE DOĞA ARASINDAKI ÖZDEŞLIK – DOĞA-ANNE FIGÜRÜ VERICI, ÜRETKEN, KUTSAL IKEN, BU KUTSALIN TABI OLDUĞU ALAN DENETLEYICI AKLIN YÖNETICISI OLAN ERIL ALANDIR. • ÇEVRENIN HORLANMASI ILE KADININ AŞAĞILANMASI ARASINDA EPISTEMOLOJIK BIR YAKINLIK VARDIR. YENILENEMEYEN DOĞAL KAYNAKLARIN TAHRIP EDILMESI ERIL BILINCIN YAĞMACI MANTIĞI ILE ALAKALIDIR. • TABIATIN KURTULUŞU ILE KADININ KURTULUŞU ARASINDA KADERI BIR EŞ ZAMANLILIK VARDIR.

EKO FEMINIZM • 1 - ILK GÖRÜŞTEKILER: VARLIK BÜTÜNDÜR. YERYÜZÜ DIŞI BIR VARLIKTIR. DOĞA HAYAT VERIR. ESKIDEN DOĞA TANRIÇA VARDI VE SAYGI GÖRÜYORDU. BUGÜNDE AYNI ŞEYE IHTIYACIMIZ VAR FIKRI. İNSANLIĞIN KÖKLERINDE YER ALDIĞI GIBI KADINSI DEĞERLERIN ERKEKSI DEĞERLER (FETHETMEK – HÜKMETMEK) KARŞISINDA IKINCILLEŞTIRILMEDIĞI BIR TOPLUM FIKRINI SAVUNUR. DOĞA VE INSAN ARASINDAKI AYRILIK DUYGUSUNU YARATAN DINSEL MITLER VE ATAERKIL DINI INANIŞLARDIR VE BU AYRILIK DUYGUSUNUN ORTADAN KALDIRILMASI LAZIM. ÖRNEĞIN YERYÜZÜNE KARŞI YABANCILIK YARATAN ERKEK TANRININ YERINE HRISTIYANLIK ÖNCESI GELENEKTE YER ALAN GAIYA DÜŞÜNCESINE DAYALI YENI BIR EKOLOJIK DINI VIZYON VE TINSELLIK ÖNERIR.

EKO-FEMINIZM • 2. GÖRÜŞTEKILER: TARIH BOYUNCA ERKEK AKIL VE KÜLTÜR, KADIN DOĞA ILE ÖZDEŞLEŞMIŞTIR. AKLIN KÜLTÜR VE DOĞA ÜZERINDEKI EGEMENLIĞI ILE ERKEĞIN KADIN ÜZERINDEKI EGEMENLIĞI AYNI DÜŞÜNCEDEN KAYNAKLANIR. ERKEĞIN HAKIM OLDUĞU ALAN INSAN ÖZGÜRLÜĞÜNÜN VE EYLEMLERININ GERÇEKLEŞTIĞI KAMUSAL VE POLITIK ALANLAR IKEN, KADIN EVE MAHKUM EDILMIŞTIR. İNSANLAR KADININ EGEMEN OLDUĞU ALANLARDA DOĞAR BÜYÜR FAKAT RÜŞTÜNÜ ERKEK EGEMEN ALANLARDA ISPAT EDER. • BU DURUM KÜLTÜRELDIR- BATI KÜLTÜRÜNÜN KARAKTERISTIĞIDIR. • İNSAN TOPLUMLARINDAKI HIYERARŞI VE SINIF YAPILARINI ORTADAN KALDIRMADAN, ATAERKIL IŞ BÖLÜMÜNÜ YIKMADAN CINSIYETÇILIĞIN, YABANCI DÜŞMANLIĞININ, DOĞA SÖMÜRÜSÜNÜN ORTADAN KALKMAYACAĞI • HEM DÜŞÜNCEDE HEM DE REALITEDE TAHAKKÜMÜN ORTADAN KALDIRILMASI FIKRI • TAHAKKÜMÜ KURAN 3 BASAMAK ŞÖYLEDIR (MERCHANT 1996: 81): HRISTIYANLIK DÜŞÜNCESINDEKI YARATILIŞ MITI- KAPITALIZMIN GELIŞMESI VE BILIMSEL DEVRIMDIR.

EKO FEMINIZM • HRISTIYANLIK DÜŞÜNCESINDE KADIN VE DOĞA IMAJI ÖZDEŞLEŞTIRILEREK KÖTÜLENIR. KÖTÜ-ILK GÜNAH- HAVVA’NIN ADEMI GÜNAHA SOKMASI VE CENNETTEN KOVULMA VE INSANIN DOĞA ŞARTLARINDA YAŞAMAYA MECBUR KALMASI. KI DOĞA KAOTIKTIR-KARANLIKTIR-DÜZENSIZDIR. ERKEKLER DÜNYADA KAYIP CENNETI OLUŞTURACAK KURTARICILARDIR. • BILIMSEL DEVRIM: ILERLEME VE BILIM VE TEKNOLOJI ILE DOĞAYA BOYUN EĞDIRME/TAHAKKÜM FIKRI

EKO-MISTIK EKO-GELENEKÇI HAREKET • ÇEVRE KRIZI İNSANLARIN DOĞADAN MANEVI OLARAK UZAKLAŞMASIYLA ILGILI BIR DURUMDUR. ÇEVRE KRIZI ILE AHLAKI DÖNÜŞÜM ARASINDA BIREBIR ILIŞKI KURARLAR. ÇEVRE AHLAKININ DÖNÜŞÜMÜ KUTSALA SAYGISIZLIĞIN YAYGINLAŞMASI ILE YAKINDAN ILGILIDIR. • AYDINLANMA AKLI ÇEVRE VE AHLAK ARASINDAKI ILIŞKIYI ARAÇSALLAŞTIRMIŞ VE ÇARPITMIŞTIR. • TABIATIN KUTSAL KABUL EDILMEDIĞI TOPLUMLARDA ÇEVREYE SAYGISIZLIĞIN YAYGINLIĞI PRATIK BIR SORUN DEĞIL METAFIZIK BIR SORUNDUR. ORTA BOY TEKNOLOJILERIN YAYGINLAŞMASI AĞIR SANAYININ ÇEVRE YIKIMINI AZALTACAKTIR. • MODERN INSANIN DOĞAYLA ILIŞKISINDE SADECE AKILLA ILIŞKILI KAVRAYIŞLAR DEĞIL GELENEKSEL METAFIZIK ÖĞRETILERDE DIKKATE ALINMALIDIR. DINLERIN TABIATA DÖNÜK DENGECI YAKLAŞIMININ POST-ENDÜSTRIYEL TOPLUMDA BENIMSENMESI AHLAKI ZORUNLULUKLARIN YENIDEN INŞASI IÇIN GEREKLI TEK TEMELI SUNAR. • EKOLOJININ KURTULUŞU AHLAKI VE METAFIZIK BIR MÜDAHALEYE IHTIYAÇ DUYAR.