2 HAFTA Felsefi dncenin douu Dnce dnce felsefe

2. HAFTA • Felsefi düşüncenin doğuşu • Düşünce; düşünce, felsefe ve bilim arasındaki ilişki • Felsefe ve bilimin ayrışması

Felsefi Düşüncenin Doğuşu • Felsefenin ilk olarak Antik Yunan’da ortaya çıktığı görüşü yaygındır. • Miletli filozoflar, ilk doğa filozofları olarak bilinirler ve «Evren nedir? » sorusunu sorarak başlarlar. • Milet felsefesi dünyanın meydana gelişini artık doğa-üstü bir olay değil, doğal bir olay haline getirmişlerdir. • Bu anlamda, felsefenin özellikleri akılsallık, doğallık ve pozitiflik olarak belirir. • Antik Yunan felsefesi, sadece pratik amaçlara yanıt vermek amacında olmayan, sadece ampirik veriler üzerinden olmayan salt bilgi tutkusundan kaynaklanan yararcı bilmeye odaklanmıştır ve soyut düşünce yoluyla bilgi üretmenin başlangıcını oluşturmuştur.

Philosophia – Bilgelik Sevgisi • Bilgelik sevgisi, bilgiye sahip olma iddiası değil; bilginin, bilgeliğin (hikmet) sevgisidir. • Bilgelik, en basit ifadeyle, insan hayatının anlamı ve değerine ilişkin derin bilgidir.

Felsefe Nedir? • Eleştirel ve özgür düşünme • Tutarlı bir düşünme yöntemi • Sorgulamak • Şaşkınlık duymak (thaumazein) v. Felsefi bilgi, akla dayanan, mantıksal tutarlılığı olan, sorgulayıcı, eleştirel, analitik ve sentetik bir bilgi türüdür.

Felsefe ve Din • İnsanın sınırlı ve sonlu oluşundan, diğer bir deyişle ölüm kaygısından dolayı dünyayı anlamlandırma çabalarından ikisi olarak felsefe ve din kendini gösterir. • Din, bu çaba içerisinde imana vurgu yaparken; felsefe dünyayı tanıyarak, kendimizi ve ötekileri anlamaya çalışarak, inançla değil bilinç yoluyla korkuları aşmayı hedefler. Bu noktada inanma ve bilme arasındaki fark kendini gösterir.

Bilgi Nedir? • Bilgi, bilen varlıkla (özne) bilinmesi istenen veya bilinen varlık (nesne) arasındaki ilişkidir. • Bu ilişkide bilenin mi yoksa bilinen mi etkisinin fazla olduğu; bilginin imkanı ve imkansızlığı; bilginin kaynağı, alanı, kapsamı, sınırları vb. gibi sorular felsefenin bilgi teorisi veya epistemoloji diye adlandırılan dalının konusudur. Epistemoloji: Özne - Nasıl bilebilirim? Sorusuyla, Nesne Neyi bilebilirim? ya da Gerçek nedir? sorusuyla ilgilidir. Bu da ontolojini konusudur.

Ontoloji Nedir? • Felsefede varlık, kendi başına var olabilen, varlığını başka hiçbir şeye borçlu olmayan anlamına gelir. • Doğa filozofları, sistematik bir biçimde varlık sorunu ile ilgilenen ilk filozoflardı ve oluşun, hareketin, ardındaki sabit olanı, değişmez olanı arıyorlardı. Buna da arche (ilke: kalıcı olan, kendi başına varlık) denir. Örneğin Thales evrenin oluşundaki sabit maddenin su olduğunu söylemiştir. Temel ontolojik yaklaşımlar: Rasyonalizm: Varlık özü gereği rasyoneldir. Realizm: Maddenin düşünceden bağımsız bir gerçekliği vardır. Dış dünya gerçektir.

Modern Bilimin Doğuşu • Doğa bilimi, olgular dünyasını, özneden bağımsız bir gerçeklik dünyası olarak görür ve bu olgular dünyasının akla uygun bir düzen ve işleyişi olduğuna inanır. • Örneğin, Galilei doğaya dair bilimsel araştırmaların sonuçlarının daima nicelleştirilmesini, sayılar ve matematiksel formüller içerisinde ifade edilmesi gerektiğini belirterek bunun ilk örneklerini vermiştir. • Doğa bilimleri Galilei’den beri matematiksel doğa bilimi olarak anılır ve doğa bilimleri matematik modeline göre kurulmuş bir rasyonel söyleme sahiptir.

15. ve 16. Yüzyıllarındaki Bilimsel Gelişmeler • Kopernikus – Güneş sistemi • Galilei – Mekanist dünya görüşü, süredurum yasası • Newton – Genel çekim yasası

Modern Felsefenin Doğuşu • Modern felsefe, epistemolojinin olağanüstü büyük bir önem kazandığı döneme karşılık gelir. • Modern filozoflar epistemolojide, en azından Kant’a kadar «Neyi bilebilirim? » eleştirel sorusunu pek fazla sormadan, insanın bildiğini nasıl ve ne şekilde bildiğini açıklama gayretinde olmuştur. Hemen hemen tüm filozoflar bir yöntem arayışı içerisinde olmuşlardır. • Yeniçağ felsefesinin (modern felsefe) gelişimi, büyük ölçüde doğa bilimlerinin gelişimi ile koşutluk gösterir ve 17. yüzyıl felsefesi matematik fiziği kendisine örnek alır. • Matematik fiziğin doğru ve güvenilir sonuçlarına duyulan inanç, felsefenin de yöntem sorunu ile ilgilenmesine neden olmuştur. Amaç, felsefede de matematik fizik gibi güvenilir bilgi felsefesine sahip olmaktır. • Descartes, bu anlamda benimsediği yöntemsel şüpheciliği nedeniyle modern felsefenin kurucusu olarak kabul edilir.