Dr Wojciech Furman Uniwersytet Rzeszowski Media lokalne w

Dr Wojciech Furman Uniwersytet Rzeszowski Media lokalne w społeczeństwie obywatelskim

Społeczeństwo obywatelskie: tradycja grecka a tradycja liberalna w Polis: wspólne dobro niesprowadzalne do sumy dóbr jednostkowych. w Obywatel: istota rozumna, moralna, zdolna do rządzenia sobą oraz wspólnotą. w Gremium obywateli lepiej niż pojedyncze osoby potrafi rozpoznać wspólne dobro w Liberalizm: oddzielenie państwa od społeczeństwa, rząd instrumentem powołanym przez społeczeństwo w celu chronienia uprawnień i wolności obywateli. w Odrębna od państwa i rynku sfera dobrowolnej aktywności zrzeszonych jednostek

Społeczeństwo obywatelskie: nurt liberalny a nurt komunitariański w Universitas: zrzeszenie inteligentnyvch sprawców zaangażowanych w zbiorowe przedsięwzięcie, gotowość podjęcia ryzyka, wiara we własne siły, możliwość porażki. w Societas: egalitarna wspólnota osób uznających te same prawa, wspierających się wzajemnie, skłonnych do współdziałania i respektowania reguł. (Michael Oakshott)

Dziennikarstwo w Przekazy oparte o obiektywnie przedstawione fakty, aktualne lub mające aktualne znaczenie. w Podstawą kształtowania, selekcji, oceny, interpretacji tych faktów jest interes grupy docelowej odbiorców (nadawca stronniczy) lub interes społeczny (nadawca głównego nurtu). * * * Interes społeczny: nieznany wcześniej wynik deliberacji. Wzajemne nakładanie się interesów.

Deliberacje lokalne w Zarządzanie centralne jest mniej efektywne: duży zakres działania oraz brak pełnego rozeznania potrzeb i warunków. w Społeczności lokalne lepiej znają swoje potrzeby i dostrzegają ich związek z interesem grupowym. w Społeczności lokalne lepiej zaspokajają potrzeby podmiotowości, afiliacji, tworzenia nieformalnych więzi. (Marian Malikowski)

Stosunek polityki i dziennikarstwa w Podział władzy: niezależność, dystans, wzajemna kontrola, media jako czwarta władza. w Instrumentalizacja: przewaga mediów (wskazywanie tematów, rozgrywanie kryzysów) lub przewaga polityki (dziennikarstwo dworskie). Dominacja a emancypacja, klientyzowanie a wytwarzanie legitymizowanej władzy w Przenikanie i synergia: wzajemna zależność, dopasowanie się, wymiana dostępu do informacji za rezonans medialny. (Ulrich Sarcinelli)

Przykład 1: Paralelizm polityczny tygodników opinii: Spór o Lecha Wałęsę w 2008 roku w Stopień, w jakim struktura systemu medialnego wykazuje podobieństwo do struktury systemu politycznego w Stopień, w jakim orientacje polityczne znajdują odzwierciedlenie w treściach publikacji. (D. C. Hallin, P. Mancini, Systemy medialne. . . )

Paralelizm a pluralizm polityczno-medialny w Pluralizm zewnętrzny systemu medialnego wysoki paralelizm polityczny poszczególnych redakcji (media stronnicze). w Pluralizm wewnętrzny redakcji niski paralelizm polityczny danej redakcji (media centrowe).

Historia sporu w Zapowiedź opublikowania książki dwóch historyków z IPN. w Dyskusja z udziałem polityków i dziennikarzy („Polityka”, „Newsweek Polska”, „Wprost”). Od 1 kwietnia do 30 września 2008 roku, czyli od zapowiedzi wydania książki po uroczyste obchody 25 -lecia przyznania Lechowi Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla.

Hipotezy w Stopień paralelizmu politycznego publikacji trzech wybranych tygodników był niski. w Publikacje wybranych tygodników cechował pluralizm wewnętrzny. w Między tygodnikami występowały różnice w poziomie paralelizmu i stopniu pluralizmu. Kolejność badania: treści wypowiedzi polityków a publikacje wybranych tygodników

Liczba wypowiedzi polityków (witryny internetowe partii reprezentowanych w Sejmie i witryna prezydenta RP) Prezydent Pi. S PO PSL PD Sd. PL SLD UP Razem Oskarżenia 5 25 - - - 30 Obrona - - 12 1 2 3 3 - 21

Liczba wypowiedzi polityków

Skrócone argumenty polityków w Był symbolem „S”, ale to już przeszłość. w Był agentem, zdradzał swoich kolegów. w Jako prezydent podlegał wpływom b. SB i WSI. w Wyrok sądu lustracyjnego wg niepełnej dokumentacji. w Książka rzetelna, pokazuje trudną prawdę. w Pozostał symbolem „S”, jest laureatem Nobla. w Nie był święty, lecz miał małe szanse na świętość. w Nie ma dowodów na uleganie b. SB i WSI. w Prawomocnym wyrokiem oczyszczony z zarzutów. w Książka jest tendencyjna i służy bieżącej polityce.

Liczba argumentów w publikacjach dziennikarskich Tytuł P NP 10 Liczba publikacji W 7 Razem 9 26 Był symbolem 0 0 Był agentem 0 1 4 5 Podlegał wpływom 0 0 1 1 Wyrok wątpliwy 0 0 2 2 Książka rzetelna 0 1 2 3 0 Razem oskarżenie 2 9 11 Jest symbolem 4 2 0 6 Nie był święty 5 3 0 8 Nie podlegał wpływom 2 1 0 3 Został oczyszczony 2 0 0 2 Książka tendencyjna 5 3 0 8

Dodatkowe argumenty dziennikarskie w „Polityka”: ironiczny felieton wykpiwający spory polityczne. w „Newsweek Polska”: opis kłopotów dziennikarki, której Lech Wałęsa najpierw obiecał zgodę na badanie wariografem, potem się z tej zgody wycofał i obrażał dziennikarkę. w „Wprost”: jeden z sygnatariuszy listu w obronie Lecha Wałęsy był aktywnym agentem SB.

Wyniki w Dwa tytuły cechował wysoki paralelizm: P tylko broniła, W tylko oskarżał. Niższy paralelizm NP: 5 tekstów za, 1 przeciw, 1 o aroganckim Lechu Wałęsie (hipoteza 1 podważona) w P i W wpisały się w pluralizm zewnętrzny systemu medialnego, NP wykazał się pluralizmem wewnętrznym (hipoteza 2 podważona) w Różne stopnie paralelizmu i pluralizmu: P broniła, lecz także obracała spory w żart; W atakował LW i jego obrońcę; NP starał się unikać stronniczości, dodatkowo wskazując na trudny charakter LW (hipoteza 3 potwierdzona).

Wnioski w Pojęcie paralelizmu partyjno-medialnego jest przydatnym narzędziem analizy. w Mimo braku związków instytucjonalnych polityki i mediów, istniał wyraźny (choć w różnym stopniu) związek argumentów polityków i treści publikacji dziennikarskich. w Wyraźny podział wśród polityków łagodzony w publikacjach P i NP, wyostrzony w W.

Linia partyjna a linia redakcyjna (paralelizm polityczny)

Pluralizm wewnętrzny

Uwagi końcowe do przykładu 1 w Jedna kwestia i relatywnie krótki okres. w Ostry spór, prowadzący do wyraźnej polaryzacji stanowisk.

Przykład 2 Dzienniki regionalne Podkarpacia jako partner władzy samorządowej (2009)

Role społeczne dziennikarzy regionalnych w stosunku do władzy samorządowej w Sprawozdawca działań i decyzji władzy. w Perswazja: Adwersarz po stronie (1) władzy, (2) partnerów władzy, (3) rozjemca prowadzący do kompromisu. w Dyskusja: Dyskutant po stronie (1) władzy, (2) partnerów władzy, (3) moderator prowadzący do konsensu i nieznanych wcześniej rozwiązań.

Próba badawcza w „Nowiny” (Mecom); 18, 76%, 30 tys. egz. w „Super Nowości”; 12, 31%, 16 tys. egz. w 11 -24 maja 2009, 7 -20 września 2009 (4 tygodnie, po 20 numerów każdego tytułu). w Tylko spory lub dyskusje dziennikarzy z władzą samorządową.

Liczba publikacji objętych analizą Szczebel władzy Nowiny liczba procent Super Nowości liczba procent Gmina 44 83, 0 54 65, 1 Powiat 3 5, 7 10 12, 0 Województwo 6 11, 3 19 22, 9 Razem 53 100 84 100

Role społeczne dziennikarzy Rola społeczna Adwersarz władzy Nowiny liczba Super Nowości procent liczba procent 1 1, 9 12 14, 5 Adwersarz odbiorców 12 22, 6 32 38, 6 Rozjemca 25 0 47, 2 0 35 0 42, 2 0 Dyskutant odbiorców 0 0 Moderator 12 22, 6 5 6, 0 Dyskutant władzy

Dziedziny sporów i dyskusji w Gospodarka i finanse w Administracja i prawo w Zdrowie, sport, rekreacja w Polityka, wybory w Kultura, oświata, wychowanie

Role społeczne dziennikarzy w Rozjemca: sekwencja - skarga mieszkańców, rodziców, klientów i obietnica władzy. w Adwersarz obywateli: skargi i protesty (opłaty za parkingi, zapomogi, plany zabudowy). w Adwersarz władzy: pochwały (dopuszczalna szybkość, opłaty za parkowanie, koncert) w Moderator: plebiscyt na sołtysa, opinie mieszkańców osiedla, zagospodarowane placu lub okolic zalewu.

Wnioski z przykładu 2 w Tylko 4 tygodnie. w Dużo sporów i dyskusji, po 2 -4 w numerze, w Blisko połowa przypadków to prosta sekwencja skargi i obietnicy, dziennikarze w roli rozjemców. w W roli adwersarza odbiorców SN kilkakrotnie bardziej agresywne niż N. w Dyskusje nieliczne, dziennikarze tylko w roli moderatorów, a nie dyskutantów (nikły udział gatunków publicystycznych). w Jakie powody braku publicystyki politycznej? (spokojny okres, ogólne uspokojenie nastrojów? )

Przykład 3 Spór o ulicę Władysława Kruczka w Rzeszowie (2008)

Władysław Kruczek (1910 -2003) Syn robotnika kolejowego, pochodził z podrzeszowskiej Zwięczycy. Jeszcze przed wojną trafił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, potem do Komunistycznej Partii Polski. W roku 1935 został skazany na 3, 5 roku więzienia za działalność wywrotową. W roku 1939 przedostał się do Lwowa, wstąpił jako ochotnik do Armii Czerwonej. Potem organizował na Rzeszowszczyźnie PPR i Gwardię Ludową. W latach 1942 -45 był więźniem Oświęcimia, Oranienburga i Sachsenhausen. Od roku 1945 pracownik aparatu PZPR, w tym w latach 1956 -1971 I sekretarz KW PZPR w Rzeszowie. Był ponadto członkiem Biura Politycznego PZPR, przewodniczącym CRZZ, zastępcą przewodniczącego Rady Państwa, przez ćwierć wieku posłem na Sejm PRL.

Kronika wydarzeń, styczeń 2008 1: Zwięczyca i część Przybyszówki przyłączone do Rzeszowa. 3: Sesja Rady Miasta, klub Rozwój Rzeszowa proponuje zmianę nazwy jednej z ulic, prezydent miasta popiera, oburzony radny Kopaczewski opuszcza salę. Rada decyduje o zmianie nazwy ulicy, radni Pi. S zapowiadają protest i zbieranie podpisów. 4: „Komunista Kruczek patronem ulicy”, emocjonalna dyskusja w mediach i na forach internetowych. 7: Sołtys Zwięczycy: Nikt z nami tego nie konsultował. Prezes IPN zawiadamia Prokuraturę Rejonową w Rzeszowie. 9: Sonda dziennika „Nowiny” wśród mieszkańców ulicy Kruczka: 93 przeciw, 40 za, 6 niezdecydowanych, 3 wie ale nie powie. 17: Nadzwyczajna sesja Rady Miasta, pikieta pod ratuszem, transparent „Kruczek – dobre imię dla psa”. 24: Kolejna nadzwyczajna sesja, radni klubu Rozwój Rzeszowa wstrzymują się od głosu, nazwa ulicy zmieniona na Beskidzką.

Rok 2004 – obchody 650 -lecia Rzeszowa w Dziennik „Super Nowości” ogłasza plebiscyt na „Rzeszowianina wszechczasów” w Na zamieszczonym w gazecie kuponie należało wpisać kandydata do tytułu i przysłać lub przynieść kupon do redakcji.

Super Nowości” styczeń – luty 2004 Plebiscyt na rzeszowian wszechczasów 1. Leopold Lis-Kula – legionista Piłsudskiego, bohater walk o niepodległość: 9. 125 2. Władysław Sikorski – generał, premier, naczelny wódz: 8. 915 3. Władysław Kruczek – za jego czasów Rzeszów przeobrażał się z prowincjonalnego miasta w wojewódzką metropolię, jego zasługi dla Rzeszowa uznają nawet przeciwnicy systemu komunistycznego – 8. 797 4. Ks. Walenty Bal – wybitny kapłan, wychowawca wielu pokoleń rzeszowian: 5. 797

Dzieje PRL: Dwie narracje Jacek Raciborski, „Rzeczpospolita”, luty 2005 w W narzuconych warunkach ludzie pracowali uczciwie, w krytycznych momentach dokonywali właściwych wyborów. Mądrze postąpił Gomułka w roku 1956 i Gierek w roku 1970, Okrągły Stół był szczęśliwym wydarzeniem dzięki reformatorskiej postawie części PZPR i „Solidarności” w Komunizm został narzucony siła i opierał się na grupce funkcjonariuszy, w tym Żydów, oraz kolaborantów. Okrągły Stół to spotkanie koncesjonowanej opozycji i agentów z ich mocodawcami, ukształtowała się oligarchiczna grupa odmłodzonej elity komunistycznej (Kwaśniewski) i części elity solidarnościowej (Michnik).

Jak to można było zrobić? Model komunikowania symetrycznego (Grunig i Hunt) 1. 2. 3. 4. Informowanie, wyjaśnianie celów i szczegółów działania, wskazanie osób odpowiedzialnych, uzasadnienie działań. Rozpoczęcie dyskusji, zaproszenie do zgłaszania wątpliwości (spotkania, publikacje, witryna). Dyskusja: rzeczowe wyjaśnienia w celu zrozumienia faktów, intencji i przedstawienia poglądów. Porozumienie, przyzwolenie, aprobata – lub ich brak.

Wnioski z przykładu 3 w To nie była dyskusja (deliberowanie przed podjęciem decyzji). w To nie była perswazja (przekonywanie mieszkańców do podjętej decyzji). w To było działanie pospieszne i niefrasobliwe, w efekcie tylko wątpliwy rozgłos.

Stosunek polityki i dziennikarstwa w Podział władzy: niezależność, dystans, wzajemna kontrola, media jako czwarta władza. w Instrumentalizacja: przewaga mediów (wskazywanie tematów, rozgrywanie kryzysów) lub przewaga polityki (dziennikarstwo dworskie). Dominacja a emancypacja, klientyzowanie a wytwarzanie legitymizowanej władzy w Przenikanie i synergia: wzajemna zależność, dopasowanie się, wymiana dostępu do informacji za rezonans medialny.

Wnioski z trzech przykładów (Spór o Wałęsę, adwersarze czy dyskutanci, spór o ulicę Kruczka) Raczej pierwszy typ stosunku dziennikarzy i polityków czyli podział władzy: niezależność, dystans, wzajemna kontrola, media jako czwarta władza. Liczne odchylenia od tego typu.

Dziękuję za uwagę