1 WONDZORG 2 Wat is een wond Wond

1 WONDZORG

2 Wat is een wond? Wond is een verbreking van de continuïiteit van weefsel, veroorzaakt door een trauma of een pathologische aandoening. Bron: WCS (Woundcare Consultant Society) WCS= internationale vereniging van deskundigen die zich bezig houden met wondbehandeling

3 Wonden

4

5 Indeling wonden 1. Open en gesloten wonden 2. Oorzaak van de wond 3. Kleur van de wond

6 1. Open en gesloten Open Gesloten Samenhang alle huidlagen / slijmvliezen verbroken • Snijwond • Steekwond • Chirurgische wond • schaafwond Niet alle huidlagen / slijmvliezen defect, bovenste huidlaag intact • Haematoom • Contusio • Verrekking

7 2. Oorzaak van de wond • Mechanisch geweld van buitenaf 2 vormen 1. Mechanisch scherp geweld: mes-, schotwond, insectenbeet 2. Mechanisch stomp geweld: haematoom, contusie, luxatie • Chemisch zoutzuur, ammoniak, Cytostatica • Thermisch verbranding, bevriezing • Elektrisch stroom, bliksem • Straling zon, bestraling • Circulatiestoornis Ulcus cruris, decubitus • Oncologisch melanoom

8 3. Kleur van de wond (WCS) 1. Rode wond: huid defect, wond schoon, granulerende bodem 2. Gele wond: huid defect, wond geïnfecteerd, Excudaat 3. Zwarte wond: circulatie probleem weefselversterf

9 1. Rode wond (kenmerken) Granulatieweefsel: rood van kleur, korrelig Productie wondvocht: enzymen, groeifactoren, eiwitten en witte bloedlichaampjes zorgen voor goed wondgenezing • Diepe en oppervlakkige rode wonden genezen het best als in het wondgebied sprake is van een vochtig milieu • Verbandmaterialen gebruiken die een vochtig milieu bevorderen en besmetting/infectie tegen gaan • •

10 2. Gele wond (kenmerken) Kleur wordt veroorzaakt door infectie Gele product bestaat uit: weefselafval, pus en wondvocht • Dit dient verdwenen te zijn voordat wondgenezing kan plaatsvinden • Bij wondzorg, zorgen voor juiste vochtgehalte te veel wondvocht absorberen, wond niet uitdrogen • •

11 3. Zwarte wond (kenmerken) Dood weefsel necrotisch weefsel Onvoldoende doorbloeding: Langdurige druk op bepaalde plek Afgescheurde bloedvaten Vernauwing van bloedvaten arteriosclerose Dode weefsel is goede voedingsbodem voor bacteriën • Behandeling: necrotisch weefsel uit wond verwijderen • • 1. 2. 3. • Indeling zwarte wonden: 1. Zwarte of vervloeide necrose 2. Harde necrose zonder ontstekingsverschijnselen 3. Harde necrose met ontstekingsverschijnselen

12 Wondgenezing 1. 2. Primaire wondgenezing Secundaire wondgenezing deze verloopt volgens een vast patroon

13 Primaire genezing Normale wondgenezing 1. Bloeden wond schoonspoelen 2. Bloed in contact met buitenlucht stollingsproces korstje 3. Korst natuurlijke bescherming 4. Wondgenezing voltooid korst valt eraf

14 Primaire genezing

15 Secundaire genezing Geen normale wondgenezing: • Grote wonden • Diep en onregelmatig • Veel vuil bevat • Slechte doorbloeding Complexe wonden, deze hebben een secundaire genezing fasering

16 Fasering secundaire genezing 1. Reactiefase: 3 -6 dagen 2. Regeneratiefase: 12 – 14 dagen 3. Rijpingsfase: 6 maanden – 2 jaar

17 1. Reactie fasen (proces) • • Bloedverlies beperken stollingsproces Bloedvaten in wondgebied trekken samen Stolsel sluit wond af en geeft bescherming tegen micro – organismen In wondgebied: dode cellen en micro – organismen Deze dienen eerst opgeruimd te worden, voordat nieuw weefsel zich kan vormen Vanuit capillairen treden witte bloedlichamen wondgebied binnen opruimen dode cellen en micro – organismen Ontstekingsverschijnselen* treden op Regeneratie fase begint pas als debris is opgeruimd

18 Ontstekingsverschijnselen* 1. 2. 3. 4. 5. roodheid (rubor) warmte (calor) zwelling (tumor) pijn (dolor) gestoorde functie (functio laesa)

19 2. Regeneratiefase (proces) (1) Herstelfase: volgt reactie fase op • Verloren gegane weefsel vervangen door nieuw weefsel = granulatieweefsel • Granulatie weefsel is: - vochtig - helderrood - korrelig van structuur

20 2. Regeneratiefase (proces) (2) Opbouw weefsel: • Eiwitten • Mineralen • Vitamine A en C • Groeifactoren • Enzymen • Hormonen Bij tekort aan stoffen stagneert wondgenezing Na granulatiefase aangroei epidermis (opperhuid)

21 3. Rijpings-/remodelleringsfase Epidermus ontwikkeld zich tot wit bindweefsel stevigheid Zweetklieren en haarfollikels worden niet vervangen

22 Wondgenezing

23 Weetjes over het herstel van een wond 1. Een vochtige omgeving stimuleert de wondgenezing reactie en regeneratie fase verlopen daardoor sneller 2. Bij indroging wond ontstaat verdieping vertraagt wondgenezing 3. Zorg voor verbandmateriaal dat goed evenwicht heeft tussen nat en droog wondmilieu 4. Te vaak verwisselen verband heeft negatieve invloed op wondgenezing 5. Betrokkenheid van de zorgvrager 6. Lichamelijke conditie (diabetes) 7. Voeding 8. Medicijnen vb corticosteroïden remmen genezing 9. Zuurstofvoorziening weefsel bewegen

24 Verband- en verzorgingsmiddelen

25 Keuze van juiste middelen De keuze van het juiste verband en verzorgingsmateriaal is afhankelijk van het doel dat je wilt bereiken: • Afdekken van de wond • Opvangen wondvocht • Voorkomen en/of stelpen van bloedingen • Voorkomen en/of bestrijden infectie • Creëren vochtig wondmilieu • Opvullen van diepe wonden

26 Verbandmiddelen (soorten) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Absorberend verbandmateriaal Alginaten Antibacteriële producten Actieve absorberende verbanden Gazen en kompressen Geurneutraliserende verbaden Hydrocolloïden Transparante folies Fixatiematerialen Buisverbanden

27 1. Absorberend verband Teveel aan wondvocht, pus en weefselresten opvangen • Laag dat contact maakt met wond kleeft niet vast • Bovenzijde verband laat geen vocht door • Foamverband is zeer geschikt voor zeer natte wonden met veel exsudaat •

28 2. Alginaten • • • Reinigende werken wonden met veel wondvocht, pus en weefselafval gele wond Afvalproducten worden geabsorbeerd Alginaten kunnen gelei vormen wondbedekkingsmateriaal plakt niet aan wond Kan soms tot 5 dagen blijven Reduceren geur en pijnreducerend

29 3. Antibacteriële producten Gaan bacteriegroei tegen Vaak gebruikte materialen: zilver (methaline gaas), antibiotica, jodium • Verwerkt in: verbanden, gels, sprays, etc. • Werking is verschillend: bacterie dodend, bacterie in kapselen • •

30 4. Actieve absorberende verbanden Actief absorberen wondvocht: • Dextranormeren • Zoutoplossing • Zoutkristallen

31 5. Gazen en kompressen Worden als wondbedekker gebruikt: • Traditionele gazen: hydrofiel of synthetisch • Kompressen: dikker dan een gaas • Vette watten: geïmpregneerd met vet voorkomt vastplakken aan wond • Antibacteriële gazen: geïmpregneerd met vet en werkzame stof • Honinggazen: antibacterieel, geurneutraliserend

32 6. Geurneutraliserende verbanden • Bevatten koolstof neemt bacteriën op onaangename geur

33 7. Hydrocolloïden • • Zelfklevend Vergeleken met “kaasplak” Aan wondzijde vormt zich een gel gunstige invloed wondgenezing Semipermeabel laat geen vocht en bacteriën door in wond Werkt zuiverend (debriderend), pijnstillend Kan meerdere dagen blijven zitten Rode en oppervlakkige gele wonden

34 8. Transparante wondfolies Transparante wondfolie dun doorzichtig verbandmateriaal • Laat geen vocht en bacteriën door, wel zuurstof en waterdamp vochtig wondmilieu • Wonden met geringe vochtproductie • Steriel en niet steriel •

35 9. Fixatiemateriaal Middelen waarmee verband vastgezet kan worden: • Kleefpleister • Zwachtels • Netverbanden

36 10. Buisverbanden • Elastisch verband: katoen of vicose naadloos • Geschikt als: - steun - op de plaats houden van zalfcompressen

37 Tampons Lange stroken gaas Worden door behandelend arts ingebracht in een inwendige lichaamsholte om zelfde effect te bereiken als een drukverband • Verwijderen kan pijnlijk zijn i. v. m. vastkleven • •

38 Verzorgingsmiddelen 1. Hydrogels: steriel, stimuleert wondgenezing, lost necrotisch weefsel en pus op. Hydrogel wordt bedekt met plak niet met gazen 2. Spoelvloeistoffen: schoonspoelen van wonden met spuit zonder naald 3. Huidbeschermers: wondranden beschermen, extra bescherming huid (decubitus)

39 Verzorgen van wonden

40 Algemene verzorging wondgebied Activiteiten die genezingsproces bevorderen zijn: 1. Het schoonmaken van de wond 2. Het voorkomen van besmetting van de wond: aseptisch werken 3. Het voorkomen van pijn: pijn belemmerd wondgenezing

41 Specifieke verzorging wondgebied Classificatie model WCS Zwarte en gele wonden: reactie fase wondgenezing infectie en necrotisch weefsel eerst verwijderen Rode wonden: regeneratiefase wondgenezing Niet toepasbaar op oncologische en brandwonden

42 Wondinspectie Bij iedere wondverzorging: wondgebied en verband observeren: 1. Observatiepunten van de wond 2. Observatiepunten van de omliggende huid 3. Observatiepunten van het verbandmateriaal

43 Wondinspectie: 1. Observatiepunten v. d. wond • Soort wond • Plaats van de wond • Afmeting van de wond • Datum ontstaan van de wond • Mate van vochtigheid van de wond • Kleur van de wond: rood, geel, zwart • Geur van de wond • Wondranden • Infectie van de wond • Haematoomvorming • Pijn • Het verband Vaak wordt er een foto gemaakt om proces van wondgenezing te volgen

44 Wondinspectie: 2. observatiepunten v. d. omliggende huid • • • Beschadigingen Kleur Huidturgor Temperatuur oedeemvorming

45 Wondinspectie: 3. Observatiepunten v. h. verbandmateriaal • Hoeveelheid gebruikt verband • Soort gebruikt verband • De geur van het verband • De kleur van het wondvocht

46 Specifieke verzorging rode wond Vorming granulatie weefsel Doel behandeling rode wond • Vochtig houden wondbodem • Schoonhouden van de wond, infectiepreventie • Voorkomen beschadigen granulatieweefsel Rode wonden zijn onder te verdelen in: 1. Oppervlekkige rode wond 2. Diepe rode wond

47 Specifieke verzorging gele wond Gele kleur wordt veroorzaakt door infectie Doel behandeling gele wond: • Reinigen • Geel wondbeslag verwijderen • Wondvocht absorberen Gele wonden zijn onder te verdelen in: 1. Oppervlakkige gele wond 2. Diepe gele wond

48 Specifieke verzorging zwarte wond Zwarte kleur wordt veroorzaakt door necrotisch weefsel Doel behandeling zwarte wond: Verwijderen necrotisch weefsel

49 Specifieke wondbehandeling 1. Continue afzuigen van pus en wondvocht m. b. v. vaccuümpomp https: //www. youtube. com/watch? v=SDpr. RTHw 4 I 0 2. Maden therapie gele wonden

50 WCS classificatiemodel http: //www. wcs. nl/fileadmin/user_upload/Document en/PDF/Classificatiemodel_WCS. jpg

51 Psychische aspecten voor de zorgvrager: 1. Littekens 2. Verwerking door de zorgvrager Hulp door verzorgende/verpleegkundige: • Informeren • Juiste moment kiezen van informeren • Goed luisteren en zorgvrager serieus nemen

52 Sociale aspecten De zorgvrager kan in een isolement raken Taken verzorgende/verpleegkundige: • Reguleren geur