ZEL SOSYAL HZMET KURULULARI 3 HAFTA Cumhuriyet Dnemi

ÖZEL SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI 3. HAFTA

Cumhuriyet Dönemi 1923 yılında kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğunda var olan sosyal hizmet kuruluşlarını hem kurum hem de kültürel miras olarak devraldı. Bunların başında vakıflar gelir. Osmanlıdan kalma vakıflara bugünkü yasalarımızda mülhak vakıflar adı verilir.

Mülhak Arapça’da eklenmiş, katılmış anlamında bir sözcüktür, ilhak sözcüğünden gelir. İlhak etme katma demektir. Bu şu anlama gelir: Cumhuriyet döneminde bütün toplumun yeniden düzenlenmesi kapsamında vakıflar alanında da yeni tüzel düzenlemeler, hukuk düzenlemeleri yapılarak vakıfların nasıl kurulması gerektiği hukuksal kurallara bağlandı (Türk Medeni Kanunu).

Ancak Osmanlıdan beri var olan ve Cumhuriyet döneminde tüm vakfedilmiş varlıklarıyla kalan vakıflar vardı. Bunlar, vakfeden bir zenginin taşınır taşınmaz mallarıyla kurulan ve işleyen örgütlenmelerdir. Bu tür vakıfların geleneksel özelliklerini bozmadan, varlıklarının sürdürülmesi için özel kurallar geliştirildi ve aynen devamları sağlandı.

Yeni kurulan vakıflardan farklılıkları olduğu için de Cumhuriyet’ten sonra kurulan vakıflara yeni vakıflar, Osmanlıdan kalma vakıflara da, yeni vakıfların dışında bir yapıya sahip ama yeni yapıya eski yapılarıyla katılmış vakıflar anlamında mülhak vakıflar dendi.

Mülhak vakıflar ile yeni vakıflar arasındaki en önemli fark ; Mülhak vakıfların Cumhuriyet’ten önce, Yeni vakıfların Cumhuriyet’ten sonra kurulmuş olmalarıdır.

Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyete geçen çeşitli sosyal yardım vakıflarının yanı sıra çok önemli iki sosyal hizmet kuruluşu daha vardı. Bunların biri Hilal-i Ahmer Cemiyeti” (bugünkü Kızılay), diğeri “Himaye-i Etfal Cemiyeti” idi.

“Hilal-i Ahmer” Kızılay demektir. Cemiyet, yani dernek olarak kurulmuştur. Kuruluş tarihi 11 Haziran 1868’dir. İlk olarak “Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla kurulmuştu. Kızılay adını bulan ve koyan kişi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’tür.

Himaye-i Etfal Cemiyeti: Osmanlıcada “himaye” “koruma” demektir. “Etfal” “tıfıl”ın çoğuludur. Tıfıl da Osmanlıcada “çocuk” demek olduğuna göre “himaye-i etfal” çocukların korunması anlamını taşır. “Cemiyet” de bugünkü “dernek” sözcüğünün Arapçasıdır. Yani o zamanlar çocuk koruma hizmetleri dernek çatısı altında, padişahın ya da hayırseverlerin maddi destekleriyle gönüllü olarak verilmekteymiş.

Zaman savaş zamanı babalar cephede, analar cepheye erzak taşıyor, mermi taşıyor, top çekiyor, çocuklar ortada sahipsiz kalmış ve onlara bakmak için çeşitli yerlerde çocuk yuvaları açılmıştır. Hatta o tarihlerde bunlara “çocuk misafirhanesi” denilmektedir. Anaları babaları tekrar evlerine dönene kadar çocukların konuk edildikleri yer, anlamında ancak babalar, anneler cepheden dönemeyince öksüz ve yetim kalan çocukların sürekli korunmaları için bu misafirhaneler sonrasında yuvalara dönüştürülmüştür.

1935 yılında yapılan dernek genel kurulunda Himaye-i Etfal Cemiyetinin adı Çocuk Esirgeme Kurumu olarak değiştirilmiştir. Ve kurumun Türkçe isim babası da Mustafa Kemal Atatürk’tür.

YARARLANıLAN KAYNAKLAR Zengin O. , (2016). Bir İnsan Hakları Mesleği Olarak Sosyal Hizmet. Ankara Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, Cilt 27 sayı 1, s. 179 -190. Yerel Yönetimler ve Sosyal Hizmet Uygulamaları Yard. Doç. Dr. Yusuf GENÇ Sosyal Hizmet Kuruluşları. (2013). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları