SALIK BLMLER FAKLTES SOSYAL HZMET BLM SOSYAL HZMET
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ SOSYAL HİZMET BÖLÜMÜ SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ Prof. Dr. Gülsüm Çamur
Sosyal refah sosyal refah (social welfare), sosyal hizmetler (social service) sosyal hizmet mesleği (social work) sosyal güvenlik (social security) sosyal politika (social policy) gibi kavramlarla yakından ilişkilidir.
• aile, din, ekonomi, politika gibi geleneksel Sosyal Refah kurumlarının yanında daha sonra yer alan bir sosyal kurumdur. Diğer sosyal kurumlara göre daha yeni olmasına rağmen sosyal hizmet mesleğinden daha eskidir
Friedlander; sosyal hizmetler ve sosyal kurumların organize edilmiş bir sistemi olarak tanımlamaktadır.
• Sosyal Refah kurumu, toplum üyelerine yardım etmekte kollektif sorumluluğunu ifade eden karşılıklı dayanışma mekanizmalarını içerir (S. Kut).
Sosyal refah ve sosyal hizmet mesleği • Sosyal hizmet mesleği (social work) , diğer sosyal refah ve sosyal hizmet alanlarında işlevsel olan mesleklerden biridir. • Sosyal hizmet mesleği esas olarak sosyal refah hizmetleri içinde gelişmiştir.
Sosyal refah ve sosyal hizmet mesleği • Sosyal hizmetler (social services) çok daha geniş bir anlama sahiptir. İnsan kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ile doğrudan ilgili başlıca çalışmaların organize edilmesi olarak tanımlanır. • Sosyal yardım, sosyal sigorta, çocuk refahı, suçluların ıslahı, akıl sağlığı, genel sağlık, eğitim, eğlence sosyal konut gibi alanları kapsar.
Sosyal refahın ayırt edici özellikleri (Wilensky ve Lebeaaux) 4 Formal örgütlenme 4 Sosyal sorumluluk ve denetlenebilirlik 4 Programların ticari amaçlara yönelik olmaması 4 İnsanın ihtiyaçlarını bütüncül bir yaklaşımla ele alması
Sosyal refahın ayırt edici özellikleri 4 İnsanın tüketim ihtiyaçlarına odaklanmış olması 4 Sosyal yapıyı koruyup, güçlendirir 4 Sosyal sistemi değişen sosyal gerçeğe uyumlandırmak
Sosyal refahın işlevleri 4 1. Tedavi edici 4 2. Önleyici 4 3. Kalkınmaya ilişkin
Sosyal refahın gelişimi tarihsel açıdan üç temel nüfus grubu çerçevesinde sağladığı hizmetler ile olmuştur (E. Kongar). • Toplumun temel yapı ve düzeninden bağımsız olarak muhtaç durumda olan kişiler (sakatlar, yaşlılar. . . )
Sosyal refahın gelişimi 2. Toplumdaki mevcut sosyo-ekonomik düzenin ürünü olan kişiler (yoksullar. . . ) 3. Hem toplumsal düzenden hem de kişisel özelliklerden etkilenen kişiler (suçlular. . . )
Sosyal refahın gelişimi 1. Tortusal/geleneksel (residual) yaklaşım 2. Kurumsal (institutiol) yaklaşım
KURUMSAL YAKLAŞIM Üç önemli düşünceye dayanır. 1. Bir ülkenin vatandaşı olarak herkesin hizmet ve yararlardan yararlanma hakkı olduğunu belirten sosyal haklar düşüncesi.
KURUMSAL YAKLAŞIM 2. Evrensellik kavramı ile ilgilidir. Eğitim, tıbbi bakım, yaşlılık ödemeleri gibi temel hizmetler, gelir, meslek, sınıf gibi özelliklere bakılmaksızın tüm vatandaşlar için gereklidir. Vergi ve katkılar tüm vatandaşlarca yapıldığından yararlar da herkes tarafından paylaşılmalıdır.
KURUMSAL YAKLAŞIM Sosyal refah ülke düzeyinde karşılıklı yardım biçimine gelebilmesi için evrensellik tüm vatandaşlar arası “karşılıklılık ve eşitliği” gerektirir.
KURUMSAL YAKLAŞIM 3. Ulusal minimum standartlar düşüncesi. Sosyal refah hizmetleri, mantıklı minimum standartlarda temel ihtiyaçları karşılayacak düzeyde oluşturulur.
KURUMSAL YAKLAŞIM Sosyal refah hizmetleri, hiç kimsenin altına düşmeyeceği bir yaşam standardına ulaşmayı hedefler. Bu özellik kurumsal yaklaşımın tortusal yaklaşımdan farklılaştığı noktadır.
TORTUSAL YAKLAŞIM Tortusal yaklaşımda sosyal yardım ve hizmetler temelde düşük gelir gruplarının ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmıştır. Bu yaklaşımda yardım, hayırseverliğin stigmalı nosyonuna benzemektedir.
TORTUSAL YAKLAŞIM Sosyal haklar ya da asgari yaşam standardı düşünceleri kavram olarak yoktur. Sosyal refah hizmetlerinden yararlananlar ile hizmeti verenler arasında ki ilişki yatay ve eşitlikçi bir ilişkiden çok dikey ve hiyerarşik bir ilişkidir.
TORTUSAL YAKLAŞIM Verilen yardım dağınık olup amacı yoksunluk ya da yoksulluktan insanları kurtarmaktır.
TORTUSAL YAKLAŞIM Tortusal yaklaşımda amaç, toplumda var olan sosyal kurumlar (aile, eğitim, din. . . ) fonksiyonlarını yerine getiremediğinde bireyin işlevselliğini sağlamaktır.
Kurumsal Yaklaşımda ise; Kurumsal yaklaşımda amaç, kişilerin ve grupların verim kabiliyetlerini geliştirebilmeleri ve aileleri ile toplumun ihtiyaçlarını karşılayarak refaha ulaşabilmeleri için doyurucu bir yaşam ve sağlık standartlarına ulaşmaları ve aynı zamanda kişisel ve sosyal ilişkilerini dengeli olarak devam ettirmelerine olanak sağlamaktır.
Kısaca sosyal refah; • ne herhangi bir aciliyet durumun ne de normal olmayan koşulların bir gereğidir • Çağdaş yaşamın bir gerekliliğidir • Bireyi, toplumu işlevselliğini sağlaması için sosyal korumaya almadır.
Temel olarak • Tortusal yaklaşım; statükoyu yani aynı durumu sürdürmeye yönelirken • Kurumsal sosyal refah yaklaşımı toplumsal değişmeye yönelir.
Yararlanılan kaynaklar • Kut, Sema (1992). Sosyal Hizmet • Şahin, Fatih (2000). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Sosyal Refah Politikasına Katılım Süreçleri
- Slides: 26