zel Eitimde Deerlendirme Hafta 6 7 Deerlendirme Trleri

Özel Eğitimde Değerlendirme Hafta 6 -7 Değerlendirme Türleri Dr. Sinan Kalkan Jens Martensson 1

Konu İçeriği • Formel ve İnformel Değerlendirme • Standartlaştırılmış Testler • Geliştirme Süreci • Sınıflandırılması • Avantaj ve Dezavantajları • Testlerin Uygulanması Jens Martensson 2

Değerlendirme Türleri Formel İnformel Jens Martensson 3

Formel Değerlendirme? Jens Martensson 4

İnformel Değerlendirme Nedir? Jens Martensson 5

Formel ve İnformel Değerlendirmenin Karşılaştırılması Formel Değerlendirme İnformel Değerlendirme İyi yapılandırılmış ve Bireyselleştirilmiş ve esnek uygulama standartlaştırılmış uygulama ile yapılır, yapılır. uygulayıcı eğitimi gereklidir. Öğrenilen bilgiler veya kazanılan becerilerin ölçüldüğü, ürün veya sonuç odaklı, belirli zamanlarda yapılan statik değerlendirme yapılır. Gelişimin ölçüldüğü, süreç odaklı, sürekli ve dinamik bir değerlendirme yapılır. Performans ulusal bağlamda (norm kümesi) karşılaştırılabilir. Performansa bakılarak sınıf içi veya bireyin kendisi ile karşılaştırılmasına dayanır. Test maddeleri uzmanlar tarafından hazırlanarak etkililiklerine bakılarak seçim yapıldığından geçerlik ve güvenirlik gibi teknik özellikleri yüksektir. Ölçme aracı genelde öğretmenler tarafından hazırlandığından, geçerlik ve güvenirlik gibi teknik özellikleri hakkında yeterli bilgi yoktur veya sınırlıdır. Jens Martensson 6

Standartlaştırılmış Test? Jens Martensson 7

Standartlaştırılmış Testlerin Özellikleri • Standart testlerin uygulama prosedürleri tüm uygulayıcılar ve katılımcılar için standarttır. • Standart testler içerik olarak sınırlı bir davranış/madde örnekleminden oluşurlar. • Standart testlerde, bireylerin soyut ve somut tüm özellikleri birtakım puanlar veya kategoriler şeklinde ifade edilir. Farklı bir ifade ile standart testler ile alınan/ortaya konan performans sayısal değerler veya kategoriler ile ifade edilir. • Standart testlerin karşılaştırma yapılabilecek normları veya standartları vardır. • Standart testler kullanılarak testte yer almayan davranışları da kapsayan tahminlerde bulunulabilir. Jens Martensson 8

Standartlaştırılmış Testlerin Geliştirilme Süreci Norm Oluşturma Standardizasyon Test Geliştirme Amaç Belirleme Jens Martensson 9

Yaygın Kullanılan Zekâ Testlerinin Geliştirilme Amaçları Hedef Kitleye İlişkin Amaçlar 3 -94 yaş aralığındaki tüm gelişim seviyelerinde klinik çalışmalar ve araştırmalarda kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir zekâ testi geliştirmek (RIAS) Dilden kaynaklı sınırlılıkların yaşandığı durumlarda –Afrika kökenli Amerikalıları da kapsayacak şekilde dilden bağımsız çok amaçlı bir zekâ testi geliştirmek (UNIT) Üstün zekâlı çocukları, zihinsel gelişim geriliği ve öğrenme güçlüğü olan çocukları ayırt edebilmek ve bu çocukların bilişsel profil analizlerini yapmak (ASIS) Türkiye’nin ilk yerli zekâ testini geliştirmek (ASIS) Uygulamaya Yönelik Amaçlar Grup ve bireysel uygulamalarda kullanılabilecek sözel olamayan bir zekâ testi geliştirmek (RPMT) Uygulayıcı eğiminin kolay sağlandığı uygulanması puanlanması ve yorumlanması kolay, zekâyı pratik bir şekilde ölçebilecek bir zekâ testi geliştirmek (ASIS; RIAS; UNIT) Zekâ testlerinde sıklıkla yer verilen görevleri sözel olmayan görevler şeklinde düzenleyerek uygulayıcıların tecrübelerine ve bilgi birikimlerine uygun, öğrencilerin ilgisini çekecek uygulama formatına sahip bir zekâ testi geliştirmek (UNIT) Diğer testlerle karşılaştırıldığında daha kısa ancak akademik başarıyı tahmin gücü yüksek bir zekâ testi geliştirmek (RIAS) Testin İçeriğine Yönelik Amaçlar Genel zekânın önemli bileşenlerinden olan muhakeme ve hafızayı ölçmek için sembolik ve sembolik olmayan görevler geliştirmek (UNIT) Genel zekâ, okul başarısı ve öğrenme kapasitesi ile yakından ilişkili olan işleyen belleği görsel ve sözel alanlarda ölçen ve genel zekâ endeksi ile birleştirilebilecek işleyen bellek testleri geliştirmek (ASIS) Genel zekâyı akıcı ve kristalize zekâ ile yakından ilişkili sözel ve sözel olmayan bileşenleri ile birlikte ölçmek (RIAS) Spearman-g’yi ölçmek için soyut muhakeme görevleri geliştirmek (RPMT) Jens Martensson 10

Testin Geliştirmesi Testin Kuramsal Altyapısı Belirlenir. Araştırma Bulguları İncelenir. Uygun Test Modeli Belirlenir. Test Modeline Uygun Prototip Test Maddeleri Geliştirilir. Yeterli sayıda alt test belirlenir. Pilot uygulama yapılır. Standardizasyon yapılır (örneklem seçimi). Uygulayıcıların seçimi ve eğitimi. Normlaştırma. Jens Martensson 11

Standartlaştırılmış Testlerin Sınıflandırılması Bireysel/Performans Grup/Davranış Jens Martensson 12

Yaygın Zekâ Testlerinin IQ Aralıkları ve Sınıflamaları SB 1 (1916) IQ Sınıflandırma Aralığı ≥ 140 Deha ASIS IQ Aralığı ≥ 130 120 -140 Çok Üstün Zekâ 110 -120 Üstün Zekâ 90 -110 Normal Zekâ 70 -84 80 -90 Donuk Zekâ 69 -55 70 -80 Sınırda Zekâ 54 -40 ≤ 70 Düşük Zekâ ≤ 39 Sınıflandırma Üstün Zekâ WISC V IQ Aralığı ≥ 130 116 -129 Normalin Üstünde 120 -129 Zekâ 85 -115 Normal Zekâ 110 -119 Sınıflandırma Son Derece Yüksek Çok Yüksek SB 5 IQ Sınıflandırma Aralığı 145 -160 Çok Üstün Zekâ 130 -144 Üstün Zekâ Ortalama Üstü 120 -129 Üstün 90 -109 Ortalama 110 -119 Ortalama Üstü 80 -89 Ortalama Altı 90 -109 Ortalama 70 -79 Çok Düşük 80 -89 Ortalama Altı ≤ 69 Son Derece Düşük 70 -79 Normalin Altında Zekâ Hafif Düzeyde ZGY* Orta Düzeyde ZGY İleri Düzeyde ZGY 55 -69 40 -54 Sınır Düzeyde ZGY Hafif Düzeyde ZGY Orta Düzeyde Jens. ZGY Martensson 13

LEi. TER ULUSLARARASI PERFORMANS TESTİ • Testin Tanıtımı: İşitme ve konuşma problemi olan çocukların zihinsel performanslarını belirlemeyi amaçlayan dile dayanmayan bir performans testidir. Bazı maddelerinin uygulamasında süre sınırı vardır. • Testin Türü: Yetenek (Zeka) testidir. • Uygulanacak Yaş Grubu: 2 -18 yaşları arasındaki bireylere uygulanmaktadır. • Uygulanacak Kişi Sayısı: Bireysel bir test olup bir oturumda bir kişiye uygulanır. • Uygulama Şekli: Test ile ilgili model çocuğun önüne konur, sonra modele ait blok parçalar yönergeye uygun olarak sırayla çocuğa verilir ve çocuktan blok parçaları modele göre yerleştirmesi istenir. • Uygulayıcının Niteliği ve Eğitimi: Ölçme aracını uygulayanlar, psikolojik danışma ve rehberlik, eğitimde psikolojik hizmetler ve psikoloji lisans mezunu olmanın yanında bu ölçme aracıyla ilgili resmi ve özel kuruluşlar ile meslek örgütleri tarafından verilen eğitim yaşantısına katılarak sertifikaya sahip olmaları gerekmektedir. Jens Martensson

Jens Martensson

WISC-R ZEKA ÖLÇEĞİ • Testin Tanıtımı: Bireylerin zihinsel performanslarını belirlemek amacıyla uygulanan bireysel zeka testidir. Test, sözel ve performans olmak üzere iki bölümden, her bölüm de bir yedek, 5 ana test olmak üzere altı alt testten oluşmaktadır. Herhangi bir alt testin bozulması durumunda bozulan alt testin bulunduğu bölüme ait yedek test uygulanır. Test sonucunda bireye ait sözel, performans ve genel olmak üzere üç zeka bölümü elde edilir. Bazı alt testleri süreye dayalıdır. Testin Türü: Yetenek (zeka) testidir. Uygulanacak Yaş Grubu: 6– 16 yaş grubuna yönelik bir testtir. Uygulanacak Kişi Sayısı: Bireysel bir test olup bir oturumda bir kişiye uygulanır. Uygulama Şekli: Her alt testin sorularını yönergeye uygun bir şekilde çocuğa yöneltilir ve çocuktan bu soruları yanıtlaması istenir. Uygulayıcıların Niteliği ve Eğitimi: Ölçme aracını uygulayanlar psikolojik danışma ve rehberlik, eğitimde psikolojik hizmetler ve psikoloji lisans mezunu olmanın yanında bu ölçme aracıyla ilgili resmi ve özel kuruluşlar ile meslek örgütleri tarafından verilen eğitim yaşantısına katılarak sertifikaya sahip olmaları gerekmektedir. 6 -16 yaş arası bireylere uygulanan ve WISC-R zeka testi, bireysel olarak yaklaşık 6070 dakikada uygulanır. Jens Martensson

Jens Martensson

Stanford-Binet Zeka testi • Alfred Binet ve Theodore Simon tarafından zihinsel engelliliğin farklı düzeylerini tespit etmeye yönelik ilk objektif ölçme aracı olarak 1905 yılında geliştirilmiştir. Stanford-Binet Zeka Testinin orijinal biçimi sürekli genişletilerek, günümüze ulaşmıştır. 2003 yılında yayınlanan Stanford-Bine Zeka Testinin 5. ve en son versiyonunu, zeka ve bilişsel yeteneklerin değerlendirilmesinde bir dizi yeniliği beraberinde getirmektedir. • SB 5, yaşları 2 ila 85 yaş arasında değişen çocuk ve yetişkinlere uygulanabilmekte olup, beşi sözel olmayan ve beşi sözel olmak üzere on alt testten oluşmaktadır. SB 5, özel gereksinimi olan çocukların (gelişimsel gerilik, öğrenme güçlüğü ve üstün yetenekli) tespit edilmesinden öğrencilerin okul programlarına yerleştirilmelerine kadar geniş bir kullanım alanı olan bir ölçme aracı olarak kullanılmaktadır. • 2 bölümden oluşur. Performans bölüm ve sözel bölüm. Jens Martensson

• Testin Tanıtımı: Bireylerin zihinsel performanslarını belirlemek amacıyla uygulanan bireysel zeka testidir. Uygulama sonucunda bireye ait zeka yaşı ve zeka bölümü elde edilmektedir. Süreye dayalı bir test değildir. • Testin Türü: Zeka testidir. • Uygulanacak Yaş Grubu: 2 yaştan yetişkin yaşa kadar uygulanmaktadır. • Uygulanacak Kişi Sayısı: Bireysel test olduğu için bir oturumda bir kişiye uygulanır. Jens Martensson

Jens Martensson

Standartlaştırılmış Testlerin Avantajları ve Dezavantajları Avantajları/Dezavantajları Standart uygulama Normun olması Performansın puanlar veya kategoriler ile ifade edilmesi Sınırlı içerik ve tahmin Jens Martensson 21

İnformel Değerlendirmenin Avantajları 1) İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçları öğretmenler tarafından hazırlanabilir ve kolaylıkla 2) kullanılabilir. 3) İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçları ile elde edilen veriler bireyi ayırıcı bir özellik taşımaz. 4) İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçları ile elde edilen bilgiler bireyin var olan performansı hakkında bilgi verir. 5) İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçlarından elde edilen bilgiler, birey için uygun amaçların 6) hazırlanmasını bu hizmetlerin yürütülmesini sağlar. 7) İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçlarından elde edilen bilgiler, birey için hazırlanan 8) programın ve bireyin izlemesini sağlar. 9) İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçları ihtiyaçlara bağlı olarak güncellenebilir. 10)İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçlarından elde edilen bilgiler, birey için çalışan uzmanlar arasında ortak bilgi edinmeyi sağlar ve iletişimi kolaylaştırır. 11)İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçlarının bireyin özellik ve yeterliklerine uygun hale 12)getirilmesi kolaydır. 13)İnformel değerlendirme sürecinde kullanılan ölçme araçları formel araçlarda olduğu gibi standart bir ortam gerektirmez. Jens Martensson 22

İnformel Değerlendirmenin Dezavantajları 1) İnformel değerlendirme, bireyin özel eğitim gerektirip gerektirmediğine karar vermede formel ölçme araçlarının sonuçlarını birlikte kullanmayı gerektirir. 2) İnformel ölçme, birey hakkında karar verme sürecinde birden çok ölçüm, birden fazla kişinin ölçümünü gerektirir. 3) İnformel ölçme araçlarına göre daha uzun zamanı gerektirebilir. 4) İnformel ölçme aracında yer alan sorular-davranış maddeleri dikkatli bir şekilde incelenmediğinde bireyler için ayırıcı olabilir veya bireyin yeterliklerin uygun olmayabilir. 5) Ölçme araçlarında belirli oranda hata payı bulunur, formel araçlarda bu hata oranını belirlemek mümkün ancak informel araçlarda ne oranda hata yapıldığını söylemek zordur. 6) İnformel ölçme araçların yetersizlik alanının başında geçerlik ve güvenirlik sorunu gelmektedir. Bu nedenle elde edilen sonuçlar üzerinden birey hakkında karar verirken dikkatli olunması gerekir. Jens Martensson 23

Formel ve İnformel Değerlendirme Arasındaki Benzerlikler 1) Her iki değerlendirmenin ortak amacı birey hakkında bilgi toplamaktır. 2) Her iki değerlendirmenin ortak amacı bireyin diğer bireylerle arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemektir. 3) Hem formel hem de informel değerlendirmenin kullanımının bir amacı bulunmaktadır. Yani amaçsız olarak bir değerlendirme yapılmamaktadır. 4) Formel ve informel değerlendirmede birey hakkında karar verirken ölçüt kullanılmaktadır. Ancak kullanılan ölçütler farklılık gösterebilir. 5) Her iki değerlendirmede birey hakkında karar vermek için kullanılmaktadır. 6) Hem formel hem de informel değerlendirmede süreklilik önemlidir. Jens Martensson 24

Teşekkürler snnklkn 35@gmail. com @drsnkln