YERALTI SU KRLL VE ARITILMASI SU KRLL NEDR

YERALTI SU KİRLİLİĞİ VE ARITILMASI

SU KİRLİLİĞİ NEDİR VE NASIL OLUŞUR? Yeryüzündeki sular, güneşin sağladığı enerji ile sürekli bir döngü içinde bulunur. İnsanlar, ihtiyaçları için, suyu bu döngüden alır ve kullandıktan sonra tekrar aynı döngüye iade ederler. Bu süreç sırasında suya karışan maddeler, suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini değiştirerek “su kirliliği” olarak adlandırılan durum ortaya çıkar. Su kirlenmesi, su kaynağının fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik, radyoaktif ve ekolojik özelliklerinin olumsuz yönde değişmesi şeklinde olur.

YERALTI SULARI ve KAYNAKLARI Yağış olarak yeryüzüne düşen yada yeryüzünde bulunan suların, yerçekimi etkisiyle yerin altına sızıp, orada birikmesiyle oluşan sulardır. Yer altı suyunun beslenmesini etkileyen en önemli etmen yağışlardır.

Suların yeraltına sızmasını etkileyen faktörler: 1. Arazinin geçirimlilik derecesi, 2. Yağış miktarı, 3. Yağışın şekli, 4. Sıcaklık ve buharlaşma, 5. Arazinin eğimi, 6. Bitki örtüsü.

Yeraltı sularını besleyen kaynaklar 1 -Yağışlar, 2 -Akarsular ve göller, 3 -Eriyen kar ve buz sularıdır.

YERALTI SU KAYNAKLARI

Yamaç (Vadi) Kaynağı Vadi yamaçlarının yer altı suyu tablasını kestiği yerlerde meydana gelen kaynaklardır.

Karstik Kaynaklar Kolay çözünebilen karstik arazilerin bulunduğu alanlardaki erime sonucu meydana gelen boşluklarda biriken suların yeryüzüne çıkmasıyla oluşan kaynaklardır.

Fay Kaynağı Yerkabuğundaki kırık hatları boyunca meydana gelen kaynaklardır. Fay kaynaklarında çıkan sıcak sulara kaplıca, ılıca, çermik ve içmece gibi isimlerde verilir.

Gayzer (Kaynaç) Kaynaklar Volkanik bölgelerde , yerin derinliklerindeki sıcak gazların etkisiyle yeryüzüne büyük bir basınçla su ve buhar halinde çıkan kaynaklardır.

Artezyen Kaynak Basınçlı yeraltı sularının bulundukları yerlerde, toprağı burgu ile delerek açılan ve suyu yükseğe fışkıran kaynak.

YERALTI SU KİRLİLİĞİ • Yağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik oranında ani bir artış olur. Hayvansal ve bitkisel artıklar, doğal ve suni gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına doğru taşınır. • Yeraltı suyu kirlenmesinin en büyük sebebi, evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortamlara verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar alıcı ortama verildikten sonra; iklim durumuna, toprağın yapısına, yeryüzü şekline, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına karışır. Ayrıca zirai mücadele ilaçlarının aşırı ve bilinçsiz kullanımı önemli bir kirlilik sebebidir.

YERALTI SU KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI • Evsel Kirlenme • Türkiye'de yer altı suyu kirlenmesinin en önemli sebebi, evsel atıkların yer altı suyuna taşınmasıdır. Büyük kentlerde bile yetersiz kalan altyapı tesisleri, küçük yerleşim yerlerinde hemen hiç bulunmamakta, fosseptik çukurlardan sızarak yeraltı sularına ulaşabilmektedir. Bunun sonucu olarak su ile geçen bulaşıcı hastalıklara ( Sanlık, barsak parazitleri) Türkiye'de sık rastlanmaktadır.

• Ayrıca, yer altı sularında deterjan bulunması da evsel atıkların yer altı sularına ulaştığının bir göstergesidir. Sızıntı suları çok miktarda mikroorganizmanın yanı sıra organik madde, çeşitli tuzlar ve ağır metaller gibi kirleticileri içermekte, yer altı suyu kalitesinde önemli bozulmalara yol açmaktadır.

• Endüstriyel kirlenme • Yer altı suyu kirlenmesinin nedenlerinden biri de endüstrilerdir. Bir takım endüstri kuruluşlarının atıkları arıtılmadan akarsulara verilecek olursa bu akarsularda canlıların üremesini olanaksız hale getirebilir. Kimi zaman bu atıkların toprağa gömülmeleri, yağmur suları ve sızıntılarla yer altı sularının kirlenmesine yol açabilir.

• Tarımsal kirlenme • Tarımda üretimi artırmak amacıyla kullanılan kimyasal gübreler, böceklerle savaşmakla kullanılan bir takım kimyasal zehirler yağmur suları ile toprak atına geçerek yer altı sularının kirlenmesine neden olabilir.

Yeraltı Sularının Kalite Sınıfları Sınıf YAS I : Yüksek kaliteli yeraltı suları Sınıf YAS II : Orta kaliteli yeraltı suları Sınıf YAS III : Düşük kaliteli yeraltı suları

Sınıf YAS I: Yüksek Kaliteli Yeraltı Suları Sınıf Yas I sular, içme suyunda ve gıda sanayinde kullanılabilen yeraltı sularıdır. Bu sınıfa giren yeraltı suları diğer her türlü kullanma amacına uygundur.

Sınıf YAS II: Orta Kaliteli Yeraltı Suları • Sınıf Yas II sular, bir arıtma işleminden sonra içme suyu olarak kullanılabilecek sulardır. Bu sular tarımsal su ve hayvan sulama suyu veya sanayide soğutma suyu olarak herhangi bir arıtma işlemine gerek duyulmadan kullanılabilir.

Sınıf YAS III : Düşük Kaliteli Yeraltı Suları • Yeraltı suyu kalitesi toprak kirliliği ve hava kirliliği etmenlerine doğrudan bağlıdır, su kalitesi, hava kalitesi ve toprak kalitesi sürekliliği olan etkileşim içindedir.

Yeraltı Su Kirlenmesini Engelleyebilmek İçin Alınması Gereken Önlemler • Tarım ilaçları rastgele değil, yetkili kuruluşların önerisine göre kullanılmalıdır. • Gerek kullanılan maddenin cinsi gerekse uygulama biçimi yer altı sularını etkilemekte ve kirlenme oranını arttırmaktadır. • Sanayi kuruluşlarının atıkları arıtılmadan akarsulara ve diğer su kaynaklarına boşaltılmamalıdır. • Su kaynakları dışarıdan insan ya da hayvanların girmesini engelleyecek biçimde bir engelle çevrelenerek kirlenmenin önlenmesi öngörülmüştür.

• Toprak bölgesinin özellikleri yarık ve çatlakların durumu, suyun debisine uygun olarak beslenme bölgesinin korunmaya alınması gerekir. Kaynak suyunun beslenme bölgesinde endüstri kuruluşları, mandıra ve çiftlikler kurulmamalıdır. Kent planlamasında kentin büyüme yönünün bu kaynaklarının kirlenmesine yol açmayacak biçimde olması sağlanır.

• Yeraltı suyunun oluşturduğu kaynak ya bir noktadan ya da bir kaç noktadan yeryüzüne çıkıyor olabilir. Kaynak sularının dışarı çıkış noktasına göre ya bir koruma deposu ya da bir koruma tüneli yapılır. Bu depo ya da tünelin üzerinin kesin olarak su geçirmeyecek bir beton tavanla örtülmesi ya da dışarıdan sızıntı olmayacak biçimde çimento püskürülmüş bir örtü tabakası ile güçlendirilmesi gerekir.

YERALTI SUYU ARITIMI • Yeraltı suyunun arıtımı fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma yöntemleri ile sağlanmaktadır. • Fiziksel Arıtma: Kirleticinin uçuculuğuna, soğurma ve çözünürlük özelliklerine bağlıdır. Faz ayırımlı hidrokarbon yenilenmesi, hava ile sıyırma, akif karbon soğurma ve filtrasyon değişik arıtma yöntemleridir.

• Faz Ayırımlı Hidrokarbon Yenilenmesi: Özgül ağırlıkları suyun özgül ağırlığından az olan maddelerin ayrılarak yeraltı suyuna sızması engellenir. • Hava İle Sıyırma: Çok kullanılan bir yöntemdir. Uçucu kirleticileri yeraltı suyundan ayırmada kullanılır. • Aktif Karbon Soğurma Yöntemi: Aromatik, alifatik ve uçucuolmayan bileşenler içeren organik yüksek moleküler ağırlıkta, az eriyebilir maddeleri yeraltı suyundan ayırmada kullanılır. Bu teknik hava ile sıyırma tekniğinden daha pahalıdır. • Arıtma yöntemlerini uygulamadan önce ve sonra, katı maddeleri yeraltı suyundan ayırmak için filtrasyon gerekli olabilir.

• Kimyasal Arıtma: Pıhtılaştırarak çöktürme, redoks reaksiyonları ve nötralizasyon kimyasal arıtma yöntemleridir. • Pıhtılaştırarak Çöktürme: Demir ve aliminyum tuzları gibi kimyasal maddeler, tanecikleri uygun topaklar haline getirmek için suya katılır. Yeraltı suyundan maddeler bu şekilde uzaklaştırılır. • Redoks Reaksiyonları: Redoks reaksiyonlarında kimyasal oksitlenme bir bileşimi biyolojik arıtma için daha uygun bir duruma getirmekte kullanılır. • Nötralizasyon: Suyun p. H derecesinin ayarlanmasıdır. Bu yüzden karbon soğurma, iyon değiştirme, hava ile sıyırma gibi yeraltı suyu arıtma yöntemlerinde kullanılmaktadır.

• Biyolojik Arıtma: Kentsel ve endüstriyel atık sulardaki organiklerin temizlenmesinde sürekli kullanılır. Ayrıca belirli düzeyde organikler içeren yeraltı sularında arıtma çamuru, damlatmalı filtreler gibi yöntemlerden yeraltı suyunun arıtımında da yararlanılır.

Türkiye’de Yeraltı Sularının Önemi • 1 - İçme ve kullanma suyu temininde, • 2 - Yarı kurak ülkemizde yaz kuraklığında tarım alanlarının sulanmasında, • 3 - Sağlık ve turizm açısından önemli yeri vardır. • 4 - Kültür balıkçılığı ve son yıllarda paketlenip ihracatta önemli yer tutar.

TEŞEKKÜRLER. .