VCUDUMDA NELER VAR EVREMZ NASIL ALGILIYORUZ DUYU ORGANLARI

VÜCUDUMDA NELER VAR? ÇEVREMİZİ NASIL ALGILIYORUZ? • DUYU ORGANLARI • İnsanlar değişen bir çevre içinde yaşarlar. • Çevrede meydana gelen değişikliklere göre insan vücudu kendini ayarlamak mecburiyetindedir.

DUYU ORGANLARI • Vücudumuza dış ortamdan gelen bilgiler, duyu organları yoluyla sinir sistemine taşınır. • Duyu organları içinde özel hücre grupları olan duyu almaçları (hücreleri) yer alır.

DUYU ORGANLARI • Bu duyu almaçları sayesinde çevremizdeki bir cismin rengini, sesini, kokusunu, sertliğini, yumuşaklığını, sıcaklığını ve soğukluğunu fark ederiz. • Duyu organları tarafından alınan bu uyarılar beyne iletilir. • Beyin, gelen uyarıları değerlendirerek vücut için gerekli komutları verir.

GÖZ VE KISIMLARI

GÖZ VE KISIMLARI

Nasıl Görürüz? • Göz, yüz bölgesinde, göz çukuru denilen yuvalarda bulunur. • Şekli yuvarlaktır. Göz, ışığı algılayan duyu hücrelerine sahip görme organımızdır. • Göz, görme işinde doğrudan görev alan kısımlar ve koruyucu kısımlardan oluşmuştur. • Koruyucu yapılar kaşlar, göz kapakları, kirpikler, göz yaşı bezleri ve göz kaslarıdır. • Göz üç tabakadan oluşur. Dıştan içe doğru sert tabaka, damar tabaka ve ağ tabakadır.

a. Sert Tabaka • Göz yuvarlağını en dıştan saran beyaz renkli sert tabakadır. • Sert tabaka gözün iç kısmını korur ve göz yuvarlağının ön tarafında saydam tabakayı meydana getirir. • Saydam tabaka (kornea) sert tabakanın incelip saydamlaşmasıyla oluşmuştur. • Saydam tabaka, ışığı kırar ve göz bebeğinde toplanmasını sağlar.

b. Damar Tabaka • Sert tabakanın altında yer alır. • Gözü besleyen kan damarları bakımından zengindir. • Damar tabakanın iç yüzeyi, siyah renk maddesi taşıyan hücrelerden oluşur. • Bu tabaka gözün içini karanlık bir odaya çevirir. Fazla ışık bu tabakada emilir.

İris: • Damar tabakanın gözün ön tarafında düzleşmesiyle düz kaslardan oluşmuş bir yapıdır. • Daralıp genişleyerek göze girecek ışık miktarını ayarlar.

• Göz Bebeği: • İrisin ortasında bulunan, göze ışık girmesini sağlayan açıklıktır. • Göz Merceği (Göz Billûru): • Canlı, esnek ve saydam bir yapıdır. • Göze giren ışığı kırıp ağ tabakaya düşmesini sağlar. Göz merceği, kaslarla damar tabakaya bağlıdır.

c. Ağ Tabaka (Retina) • En içteki tabakadır. • Yapısında görme duyu hücreleri bulunur. • Işığa duyarlı hücrelerin bir kısmı koni, bir kısmı çomak şeklindedir. • Çomak şeklinde olanlar zayıf ışıkta görmeyi sağlar. • Koni şeklinde olanlar parlak ışıkta ve renkli olarak görmemizi sağlar.

c. Ağ Tabaka (Retina) • Görüntüler, ağ tabaka tarafından alınarak elektrik sinyalleri şeklinde sinirlere verilir. • Sinirler, görüntüyü beyne iletir. • Görüntü beyinde algılanır. • Ağ tabaka üzerindeki sarı benek görmenin en iyi olduğu, kör nokta görmenin olmadığı yerdir. • Sarı benek, göz merceğinin ışığı odakladığı yerde bulunur. • Kör nokta, görme sinirlerinin gözden çıktığı ışığa duyarlı olmayan bir bölgedir.

Görme Olayının Gerçekleşmesi • Göze dışarıdan gelen ışık, sırasıyla şu kısımlardan geçer ve ağ tabakaya ulaşır: Işık kornea tabaka) göz bebeği göz merceği retina (ağ

• Göz bebeğinden geçen ışınlar, mercekte kırılarak ağ tabaka üzerinde sarı benekte ters görüntü oluşturur. • Ters görüntü sarı benekteki duyu hücreleri tarafından görme sinirlerine gönderilir. • Görüntü, sinir hücreleri tarafından beynin görme merkezine taşınır. • Görme merkezinin uyarıları değerlendirmesi sonucu net, düz görüntü oluşur.

Göz Uyumu: • Bakılan cismin uzaklığına bağlı olarak, göz merceği kaslarının kasılıp gevşemesiyle şişkinleşir veya yassılaşır. Buna göz uyumu denir. • Cisim uzaktaysa göz merceği daralır. • Cisim yakındaysa göz merceği şişkinleşir.

Göz Kusurları • a. Miyopluk • Görüntü sarı benekte değil, retina tabakasıyla mercek arasında oluşur. • Miyop insanlar yakını görür, fakat uzaktaki cisimleri net göremez. • Sebepleri • Göz merceğinin şişkinleşerek ışığı fazla kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca geriye doğru uzaması. • Düzeltilmesi • Kalın kenarlı mercekle düzeltilir.

b. Hipermetropluk • Hipermetrop gözde görüntü retina tabakasının gerisinde oluşur. • Hipermetrop göz uzaktaki cisimleri görür, fakat yakındaki cisimleri net göremez. • Sebepleri • Göz merceğinin ışığı normalden az kırması ya da göz yuvarlağının optik eksen boyunca arkadan öne basık olması. • Düzeltilmesi • İnce kenarlı mercekle düzeltilir.

• c. Astigmatlık • Merceğin veya saydam tabakanın yüzeyinin pürüzlenmesiyle oluşur. Silindirik mercekle düzeltilebilir. • ç. Presbitlik • Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesiyle oluşur. İnce kenarlı mercekle düzeltilir. Yaşlılarda görülür. • d. Katarakt • Merceğin saydamlığını yitirmesiyle oluşur. Ameliyatla düzeltilir.

• e. Şaşılık • Göz yuvarlağını hareket ettiren kasların normalden uzun ya da kısa olmasından kaynaklanır. • Ameliyatla düzeltilebilir. • f. Renk Körlüğü • Bazı renkleri ayırt edememe durumudur. Kalıtsal bir hastalıktır. • Genelde renk körleri kırmızı ve yeşil rengi ayırt edemez.

DUYU ORGANLARININ SAĞLIĞI • Göz Sağlığı: • Okurken ve yazarken odanın ışık durumuna dikkat etmeliyiz. • Aşırı güneş ışınlarından kaçınmalıyız. Tozlu, dumanlı yerler göz sağlığı için zararlıdır. • Gözlerde meydana gelen hastalıklarda gecikmeden doktora gidilmelidir.