VCUDUMUZDA SSTEMLER Duyu Organlar Duyu Organlar evremizi alglamamz

VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER Duyu Organları

Duyu Organları �Çevremizi algılamamızı sağlayan göz, burun, dil ve deri duyu organlarımızdır. kulak,

�Duyu organlarımızda çevremizdeki uyarıları dış ortamdan alan ve duyu sinirlerine aktaran özel hücrelere duyu almaçları adı verilir. �Duyu almaçları : �gözde ışık, �burunda koku, �kulakta ses, �dilde tat, �deride sıcaklık, ağrı, basınç ve dokunma uyarılarını alır.

�Tüm duyu organlarındaki, duyu almaçları, uyarıları beyindeki özel duyu merkezlerine iletilir. �Duyu merkezleri kendilerine ulaşan uyarıyı değerlendirir ve bir cevap oluşturur. � Oluşturulan cevap vücudun ilgili bölümlerine gönderilir. �Bu bölümlerin cevabın gerektirdiği işlemi yerine getirip getirmediğini de duyu merkezleri tarafından kontrol edilir.

Göz �Göz, çevremizden aldığı ışık sayesinde görmemizi sağlayan duyu organımızdır. �Gözümüzü koruyan yapılar, kaşlar, göz kapakları , kirpikler ve göz yaşıdır. �Ayrıca gözyaşı bezleri gözümüzün sürekli nemli kalmasını sağlar ve toz gibi zararlı etkilere karşı gözümüzü korur.

�Göz; � Sert tabaka, �Damar tabaka � Ağ tabaka (retina) olmak üzere üç bölümden oluşur.

Gözün Bölümleri 1. Sert Tabaka: �Gözün dışında bulunan beyaz renkli kısımdır. �Gözü korur. dış �Gözün ön farklılaşarak tabakayı oluşturur. etkilerden kısmında saydam (kornea)

2. Damar Tabaka: �Sert tabakanın altında yer alır. �Gözün beslenmesini sağlayan kan damarları burada bulunur. �Damar tabaka gözün ön kısmında farklılaşarak irisi oluşturur.

�İris, gözün renkli kısmıdır. �İris, kaslı bir yapıdadır. �İrisin tam ortasında göz bebeği bulunur. �İris, gözümüze gelen ışığın şiddetine göre göz bebeğini küçültür ya da büyütür. �Göz bebeğinin hemen arkasında ise ışığı kıran göz merceği bulunur.

�Ağ Tabaka (Retina): �Gözün en iç kısmında kalan bölümdür. �Duyu almaçları bu kısımda bulunur. �Ağ tabaka içerisinde duyu almaçlarının daha yoğun bulunduğu bölgeye sarı leke denir. �Duyu almaçlarından gelen sinirlerin birleşerek göz yuvarlağının arka tarafından çıkıp beyne gittiği noktaya kör nokta denir.

Nasıl Görürüz?

Göz Kusurları ve Bu Kusurların Tedavi Yolları �Renk körlüğü (Daltonizm): � Genellikle kırmızı ve yeşil renklerin birbirinden ayırt edilemediği bir göz kusurudur. �Tedavisi yoktur.

�Şaşılık: �Gözü hareket ettiren kasların birinin kısa-birinin uzun olması sonucunda oluşur. �Ameliyatla düzeltilebilir.

�Hipermetropluk: �Görüntü sarı lekenin arkasında oluşur. �Uzağı iyi görür, yakını iyi göremez. �İnce kenarlı mercekle düzeltilebilir. �(gözlük, lens)

�Miyopluk: �Görüntü sarı önünde oluşur. lekenin �Yakını iyi görür, uzağı iyi göremez. �Kalın kenarlı mercekle düzeltilebilir. �(gözlük, lens)

�Astigmatizm: �Göz merceğinin yüzeyinin pürüzlü bir hal alması ya da korneanın kavislenmesi sonucunda görüntü sarı lekeye bulanık ve şekli bozuk bir şekilde düşer. �Silindirik mercekle düzeltilebilir. �(gözlük, lens)

�Katarakt: �Göz merceğinin içindeki sıvının ya da göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi sonucunda görüntünün sarı lekeye düşmemesidir. �Ameliyatla düzeltilebilir.

Kulak �İşitmemizi ve dengemizi sağlayan duyu organımızdır. �Üç kısımdan oluşur: �Dış Kulak �Orta Kulak �İç Kulak

Kulağımızı Koruyan Yapılar �Kulak kiri, �Kulak yolundaki tüyler, �Östaki borusu : �Orta kulaktan yutağa açılır. �Orta kulak ile dış ortam arasındaki basınç farkını dengeleyerek, kulak zarının yırtılmasını engellemiş olur.

ÖNEMLİ UNUTMA!!! �Kulak kepçesi dış ortamdaki ses dalgalarını toplar ve sesin hangi yönden geldiğini belirlememizi sağlar. �Kulak zarı, ince yarı saydam bir zardır. �Yarım daire kanalları dengenin sağlanmasında beyinciğe yardımcı olur.

İşitme olayı nasıl gerçekleşir?

İşitme Bozuklukları ve Tedavi Yolları �Kulak zarı sertleşmesi, �Orta kulakta kemiklerin birbirine kaynaması , �İç kulaktaki zedelenmeler, �Orta kulak iltihabı, �Kulağa alınan darbeler, �Yüksek şiddetteki sesler … �İşitme bozukluklarına sebep olabilmektedir.

Bazı işitme sorunlarının tedavisinde işitme cihazları kullanılır.

Dil �Dil, tat almamızı sağlar. �Sesimizin oluşmasında görev alır. �Yiyeceklerin ağız içerisinde çevrilmesini sağlar.

Dil �Dilimizin ucunda, yanlarında ve arkasında tatları algılamaya yarayan tat alma tomurcukları bulunur. �Dilimizin her bölgesi her tadı alabilir; fakat bazı bölgelerde farklı tatları alabilen tat tomurcukları daha yoğundur. �Tat tomurcukları içinde duyu hücreleri (almacı)bulunur.

Nasıl tat alırız? �Yediğimiz yiyecekler tükürük içerisinde çözünerek dildeki duyu almaçlarını uyarır. �Duyu almaçlarında oluşan uyartı mesajları sinirlerle beyindeki tat alma merkezine taşınır ve değerlendirilir. �Böylece yiyeceklerin tadını almış oluruz.

Bazı Dil Hastalıkları �Tat Körlüğü: İnsanların bir kısmı bazı maddelerin tatlarını alamazlar. Bu durum kalıtsaldır. �Dil İltihabı: Çürük dişler, diş eti iltihabı, sigara içmek, çok sıcak veya çok soğuk yiyecekleri yemeyi alışkanlık hâline getirmek, dil iltihabının başlıca sebepleridir.

Burun • Koku ve soluk almamızı sağlayan duyu organımızdır.

�Burun, kemik ve kıkırdakla desteklenen bir organımızdır. �Burun boşluğunun duvarları, burnun nemli kalmasını sağlayan mukus salgısını üretir. �Burundaki kıllar, soluduğumuz havanın temizlenmesini sağlar. �Burundaki mukus salgısı ise dışarıdan alınan havanın ısıtılmasını, nemlendirilmesini ve temizlenmesini sağlar.

�Burun boşluğunun üst tarafında koku almaçlarının yoğunlaştığı sarı bölge bulunur.

Nasıl koku alırız? �Kokulu cisimlerden buharlaşarak havaya karışan tanecikler, sarı bölgedeki mukus sıvısında çözünerek koku almaçlarını uyarır. �Duyu almaçları uyartı mesajı oluşturarak beyindeki koku alma merkezine mesajı gönderir. �Koku alma merkezi mesajı değerlendirerek cevap oluşturur. �Böylece cisimlerin kokusunu almış oluruz.

�Koku ve tat alma organlarımız birbiriyle uyumlu olarak çalışır. �Örneğin, nezle olduğumuzda kokuları tam olarak alamadığımız için besinlerin tadını da tam olarak alamayız. �Besinlerin tadını tam olarak alabilmek için burnumuzun ve dilimizin birlikte görev yapması gerekir.

Bazı Burun Hastalıkları �Sinüzit: Sinüslerin iltihaplanmasına sinüzit denir. Doktorun tavsiye edeceği ilaçlarla tedavi edilebilir.

�Saman Nezlesi: Saman nezlesi bir alerjidir. İlkbahar ve yaz aylarında polenler rüzgârlara kapılarak geniş alanlara yayılır. Aldığımız nefesle burnumuza yerleşen polenler şiddetli hapşırıklar eşliğinde burnun suya benzer bir akıntı salgılamasına sebep olur. İlaçlarla ya da aşı yapılarak tedavi edilebilir.

�Burun Kanaması: �Ergenlik döneminde büyümeye bağlı olarak orta yaşlarda ise tansiyon yüksekliğinden kaynaklanan burun kanamaları görülebilir. Darbelerde kanamaya sebep olabilir.

Burun kanamasında neler yapılmalıdır? 1. hasta oturtulur, 2. başı hafifçe öne doğru eğilir, 3. iki kaş arasına buz konulur, 4. burun kanatlarına baş ve işaret parmağı ile beş - on dakika kadar devamlı baskı yapılır. 5. Bu sırada da ağızdan nefes alması ve yutkunması söylenir.

Deri

�Deri, en büyük duyu organımızdır. �Vücudumuzun dışını tamamen kaplar. �Vücudun içine mikropların girmesini önler. �Vücudumuzu dış etkilerden korur. �Vücudumuzun ısısını ayarlar. �Solunuma ve boşaltıma yardımcı olur.

�Derinin her yerinde aynı miktarda duyu almacı yoktur. �Parmak uçları, dudaklar, ayak tabanı ve koltuk altı gibi bölgelerde daha fazla duyu almacı bulunur.

Deri Hastalıkları �Kesici, ezici cisimler ile kimyasal maddelerin verdiği zararlar , yanıklar deri hastalıklarına sebep olur.

�Parazitler deri hastalıklarına sebep olabilir. uyuz mantar

�Alerjik deri hastalıkları arasında ise kurdeşen ve egzama sayılabilir. egzama kurdeşen

�Bazı mikroorganizmalar da derideki herhangi bir yaranın üzerine yerleşerek deri iltihaplanmalarına yol açabilir.

�Açık tene sahip ve vücudunda çok sayıda ben bulunan kimseler ile daha önce aile üyelerinden biri deri kanserine yakalanmış kişilerin cilt kanseri olma olasılığı yüksektir. �Bazı deri hastalıklarının teşhisinde dermatoskop adı verilen cihaz kullanılır.

Duyu Organlarımızın Sağlığı

Duyu Organlarımızın Sağlığı