UGLJEN PODJELA UGLJENA Ugljen moemo podijeliti na prirodni

UGLJEN

PODJELA UGLJENA - Ugljen možemo podijeliti na prirodni i umjetni: - Prirodni ugljen nastaje milijunima godina procesom koji se zove karbonizacija ili pougljenjavanje - Posebnim postupkom može se proizvesti i umjetni ugljen tako da se organska materija zagrijava bez prisustva zraka. Taj proces se zove suha destilacija. - Koks i drveni ugljen najpoznatiji su umjetni ugljeni

- S obzirom na sastav ishodišne tvari ugljen može biti: humusni, sapropelitni ili liptobiolitni. Na Zemlji ima najviše humusnog ugljena, dok su sapropelitni i liptobiolitni rjeđi. - Humusni ugljen nastaje od ligninskoceluloznog tkiva viših biljaka. To je ogrjevni ugljen, slojevit, trakaste teksture i ne sadrži mnogo bitumena.

- Sapropelitni ugljen potječe od sapropela, ostataka nižih organizama, fitoplanktona i zooplanktona - Razlikuju se pravi sapropeliti i saprokoliti - U sapropelite spadaju ugljeni kenel i boghed

- Liptobiolitni ugljen nastao je od otpornih ostataka viših biljaka - On ne sadrži dijelove lingninski-celuloznih tkiva - Obično je homogen u cijeloj svojoj masi - Postoje smolni i kutikulski liptobioti - Glavni su predstavnici: disodil, piropisit i rabdopisit

KEMIJSKI SASTAV UGLJENA - Ugljen je složena smjesa tvari koja se sastoji od različitih ugljikovih i drugih spojeva - Ugljik je glavni sastavni element i nosilac toplinske vrijednosti ugljena, maseni udio ugljika se povećava sa starošću - Vodik u ugljenu može biti vezan s ugljikom u ugljikovodicama (slobodni vodik) ili vezan s vodom (vezani vodik)

GLAVNE VRSTE UGLJENA - Treset se ne smatra pravim ugljenom - To je geološki najmlađe fosilno gorivo - Njegova su ležišta mjesta na kojima se nakupilo i gdje bez prisutnosti zraka humificira uginulo bilje iz najbliže pliocenske i kvartarne prošlosti - Treset je laka, šupljikava, kompresibilna i elastična masa biljnih ostataka - Mekan je dok je vlažan, tvrđi i lako drobljiv kad je suh, smeđe, žućkaste i crne boje

- Smeđi ugljen pripada humusnom ugljenu, a samo su neki lipobioliti i sapropeliti - Pri zagrijavanju u kalijevoj lužini daje joj izrazito tamnu boju, a u razrijeđenoj dušičnoj kiselini svjetlocrvenu boju - Vrlo bogatim ležištima raznovrsnog smeđeg ugljena raspolažu: SAD, Kanada, Njemačka, Meksiko, Češka i Slovačka

- Kameni ugljen se od smeđeg ugljena razlikuje po vanjskom izgledu, čvrstoj strukturi, obično crnoj ili sivocrnoj i smeđosivoj boji, a posebno po crtu koji je crn - Kameni ugljen može biti sjajan, mutan ili vlaknast i često kockast ili sitnoprizmatična prijeloma - Najviše kamenog ugljena ima na teritoriju bivšeg SSSRa, u SAD-u, Kini, Kanadi, Njemačkoj, Velioj Britaniji i Poljskoj. Hrvatska je poznata po Istarskim ugljenokopima

PRERADBA I UPORABA UGLJENA - Dva su glavna područja uporabe ugljena: - Može se izravno nakon oplemenjivanja upotrebljavati kao gorivo - Može se i prerađivati u mnoge korisne kemijske spojeve i industrijske proizvode

- Mehanička preradba ugljena obuhvaća njegovo oplemenjivanje promjenu granulacije i klasiranje te briketiranje, okrupnjivanje sitnozrnatog ili prašinastog ugljena primjenom tlaka - Kemijska preradba ugljena obuhvaća: rasplinjivanje, hidrogenaciju, ekstrakciju i isplinjivanje - Rasplinjivanje je kemijski proces u kojem se užareni ugljen dovodi u dodir sa zrakom, vodenom parom, smjesom zraka i vodene pare ili smjesom kisika i vodene pare, a kao glavni proizvod reakcije nastaju različiti tehnički plinovi - Hidrogenacijom ugljena vodikom pri višoj temperaturi i pri tlaku i do 100 MPa uz katalizator dobivaju se tekući ugljikovodici, uglavnom benzin i srednje ulje - Ekstrakcija ugljena je blaga ne izravna hidrogenacija pomoću otapala koja otpuštaju vodik, a dobivaju se ekološki vrijedna tekuća pogonska goriva bez sumpora i mineralnih tvari koje ostavljaju pepeo - Isplinjavanje je suha destilacija, zagrijavanje bez prisustva zraka. Pritom ugljen ne može izgoriti nego otpušta hlapljive sastojke od kojih se dobiju gorivi plin i tekući destilacijski proizvodi (katran), a kao čvrsti proizvod ostaje koks ili polukoks

POTROšAČI I IZVOĐAČI - Potrošači: Velika Britanija, Njemačka, Poljska, španjolska, Turska, Češka - Izvođači: INGRA, NEXE

Katastrofa u Courrièresu - je naziv za eksploziju u rudniku ugljena na sjeveru Francuske koja se zbila 10. ožujka 1906. godine i izazvala smrt 1099 rudara, što je čini najgorom rudarskom nesrećom u povijesti Europe i drugom najgorom u povijesti svijeta (iza eksplozije u kineskom rudniku Benxihu 1942. godine).

IZRADILE: Mihaela Vinković i Anamarija Krznarić RAZRED: 8. a Osnovna škola Dore Pejačević Našice MENTORICA: Ivana Feldi-Drašinac DATUM: 14. 12. 2017.