TEKNK RESM izgiler Yazlar ve lek 332021 Akdeniz

TEKNİK RESİM Çizgiler Yazılar ve Ölçek 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 1

Çizgiler Yazılar Ölçek • • • Çizgi Tipleri Yardımcı Çizgiler Ana Çizgiler Görünmez Çizgiler Eksen Çizgileri Serbest Elle Çizilen Çizgi Çizerken Dikkat Edilecek Hususlar Çizgilerin Çakışmasında Öncelik Standart Yazı Tipleri ve Norm Yazı Uygulamaları Norm Yazı Örnekleri Çizim Ölçeği Çerçeve ve Antet 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 2

Çizgi Tipleri Çizgiler Yazılar Ölçek • Teknik resim, belirlenmiş çeşitli çizgilerden oluşur. Farklı özelliklerdeki ve kalınlıklardaki bu çizgilere standart çizgiler denir. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 3

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Tipleri 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 4

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Tipleri Yardımcı Çizgiler (01. 1): Yardımcı çizgiler, yardımcı unsurları ifade eden sürekli/ince çizgilerdir. A 4 çizimlerinde 0. 2 mm kalınlıkta çizilirler. Ölçü sınır çizgileri, ölçü çizgileri, tarama çizgileri, vidalar ve benzeri makine elemanlarında diş dibi çizgileri, serbest el çizgileri, bilgi taşıma çizgileri bu sınıfta yeralan çizgi türleridir. Bilgi taşıma çizgisi dışında yukarıda ismi sayılan tüm çizgiler resimde kalırlar, bilgi taşıma çizgileri ise resim bittikten sonra resimden silinirler. Parçaya ait herhangi bir detay tüm görünüşlerde aynı yatay veya düşey doğrultuda olmalıdır. Bunun sağlanması için, birbirine paralel yatay veya düşey yardımcı çizgiler olarak bilgi taşıma çizgilerinin kullanılmasına ihtiyaç duyulabilir. Resimler, mümkün olduğunca taşıma çizgisi kullanılmadan çizilmeye çalışılmalı, kullanılan taşıma çizgileri ise resim bittikten sonra resimden kaldırılmalıdır. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 5

Çizgi Tipleri Çizgiler Yazılar Ölçek Yardımcı çizgilere ait örnekler 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 6

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Tipleri 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 7

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Tipleri Ana (Görünür) Çizgiler (01. 2): Ana (görünür) çizgiler, parçanın görünen kenarlarını ifade eden sürekli/kalın çizgilerdir. A 4 çizimlerinde 0. 5 mm kalınlıkta çizilirler. Bir görünüşün en dış hatlarının ana çizgilerle çizilmesi gerektiği ve bu çizgilerin bir kapalı alan oluşturacağı açıktır. Ancak, en dış hatların oluşturduğu kapalı alan içinde başka ana çizgiler de varsa, bu iç ana çizgilerin oluşturduğu birbirine komşu kapalı alanlar arasında kot farkı var ve bu alanlar aynı düzlemde değiller demektir. Birisi diğerine göre, ya daha derindedir, ya da daha üsttedir, yani bakış doğrultusunda kağıt düzleminden size doğru uzanmaktadır. Bu iki durumdan hangisinin söz konusu olduğu diğer görünüşle birlikte değerlendirilerek belirlenir. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 8

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Tipleri Görünmez Çizgiler (02. 1, 02. 2): Cismin arka veya iç tarafında kaldığı için dıştan bakıldığında görülemeyen kenarları teknik resimde kesikli çizgilerle gösterilirler. Görünmez çizgiler resmin anlaşılmasını güçleştirdikleri için, özellikle kesit resimlerde, gerekli olmadıkça kullanılmamalıdırlar. Bu çizgilerin kullanımında şu hususlara dikkat edilmelidir: • Görünmez çizgilerde çizgi kalınlığı 0. 35 mm dir. • Kesikli çizgilerin boyu 4 mm ve aradaki boşluk 1 mm dir. • Görünmez çizgi bir ana çizginin devamı olarak ortaya çıkıyorsa arada boşluk olmalıdır. Bir ana çizgide sonlanıyorsa boşluk bırakılmaz. • İki görünmez çizgi bir köşe oluşturacak şekilde birleşiyorsa arada boşluk bırakılmaz. • İki görünmez çizgi aralarında küçük bir boşlukla paralel olarak ortaya çıkıyorsa, bu iki çizgiye ait boşluklar karşılıklı olarak gelmelidir. • Görünmez çizgiler farklı çizgilerle üste çakıştığında eksen çizgisini ve yardımcı çizgileri yok eder, ana çizgi tarafından ise yok edilirler. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 9

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Tipleri 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 10

Çizgi Tipleri Çizgiler Yazılar Ölçek Eksen Çizgileri (04. 1, 04. 2): Eksen çizgileri dairesel, silindirik, küresel, eliptik detayları, ve bunlara ilaveten simetriklik özelliğini ifade eden, ince ve kesikli/noktalı olarak çizilen çizgilerdir. Makine parçaları genellikle dönel-simetrik olduğundan silindirik detaylar fazladır ve eksen çizgileri sıklıkla kullanılırlar. Dönel simetrisi olan bir makine parçası çiziminde en önemli çizgi ana simetri eksenini gösteren eksen çizgisidir ve çizime bu çizgiden başlanmalıdır. Eksen çizgilerin çizilmesinde şu hususlara dikkat edilmelidir: • A 4 çizimlerinde eksen çizgileri 0. 2 mm kalınlıkta çizilirler. • Çizgilerin boyu 10~15 mm olmalı ve aralarına nokta konulmalıdır. • Eksen çizgileri ait oldukları detayların sınırında bitirilmezler ve bir miktar (3~5 mm) dışarıya taşırılırlar. • Silindirik parçaların üç görünüşü çizildiğinde bunların birisi dairesel görünüş olarak, diğer ikisi ise dikdörtgensel görünüş olarak ortaya çıkar. Dikdörtgensel görünüşler (simetriyi bozan ilave detayların olmaması durumunda) birbirinin aynısıdır ve birbirlerine göre 90 o dönmüş olarak çizilirler. Dairesel görünüşte her tepe noktasından(0 o, 90 o, 180 o, 270 o) bir eksen çizgisi geçirilmelidir. Dikdörtgensel görünüşte ise sadece simetri eksenini ifade eden boyuna eksen çizilmelidir. • Herhangi bir görünüşteki, herhangi bir eksen çizgisi, komşu görünüşte aynı doğrultudaki bir eksen çizgisiyle çakışmalıdır. • Eksen çizgileri ölçü sınır çizgisi olarak ta kullanılabilirler. Ancak, bu durumda, ölçü çizgisine kadar eksen 3/3/2021 11 çizgisi formu bozulmadan uzatılmalıdır. Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı

Çizgi Tipleri Çizgiler Yazılar Ölçek Kesit Düzlemi Çizgileri (04. 2): Kesit resimlerde, kesme düzleminin nereden geçirildiği, kesit görünüşe komşu görünüşte gösterilmelidir. Bu amaç için kesit düzlemi çizgisi kullanılır. Bu çizgi, ilk ve son çizgileri kalın olarak (0. 5 mm) çizilen bir eksen çizgisidir. Kalın çizgiler üzerine, kesit görünüşün olduğu tarafı işaret eden oklar ilave edilir. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 12

Kalın Sürekli Çizgi • Teknik resim çizimlerinde görünen kenarları ve parçaların dış çevrelerini ifade eder. (0, 5 mm HB uçla çizilecek. ) Çizgiler Yazılar Ölçek • Çizgiler düzgün, sürekli aynı kalınlıkta, net ve köşeler ri keskin olmalıdır. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 13

Serbest Elle Çizilen Çizgiler Yazılar Ölçek • Görünüş veya kesitleri sınırlayan çizgilerdir. • 0, 25 mm çizilecek. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 14

Çizgi Çizerken Dikkat Edilecek Hususlar • Çizilecek çizginin tipine uygun kalem seçilmelidir. Çizgiler Yazılar Ölçek • Çizgiler başından sonuna kadar sabit kalınlıkta ve koyulukta olmalıdır. Bunun için kaleme belirli bir baskı uygulanırken aynı zamanda parmaklar arasında hafifçe çevrilmelidir. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 15

Çizgi Çizerken Dikkat Edilecek Hususlar Çizgiler Yazılar Ölçek • Başlangıç ve bitiş noktaları net olarak belli olmalıdır. • Çizgi boyunca kesinti ve silinti olmamalıdır. • Kesik ve noktalı çizgilerin kesiştikleri yerlerde çizgiler köşelerde birleşmelidir. • Çizim kağıdı mutlaka temiz tutulmalıdır. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 16

Çizgiler Yazılar Ölçek Çizgi Çizerken Dikkat Edilecek Hususlar 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 17

Çizgilerin Çakışmasında Öncelik Çizgiler Yazılar Ölçek • Görünen sürekli çizgi ile gizli kesik çizgi çakıştığında, öncelik sürekli çizginindir. • Gizli çizgi ile eksen çizgisi çakıştığında öncelik gizli çizginindir. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 18

Standart Yazı Tipleri ve Norm Yazı Uygulamaları • Teknik resimde yazılar resmi açıklayıcı bir anlam taşırlar. • Teknik resim yazılarında okumayı güçleştirecek her türlü ayrıntıdan ve süslemeden kaçınmalıdır. • Yazılar sade ve düzgün, harfler birbirleriyle aynı büyüklükte olmalıdır. Çizgiler Yazılar Ölçek • Yazı yüksekliği resme uygun olarak seçilir. • Kelimeler arasında 1, 5 harf kadar boşluk bırakılır. • TS 88 ’e göre standart norm yazılar dik yazı ve eğik yazı olmak üzere iki çeşittir. • İnşaat ve mimari teknik resminde dik yazı kullanılır. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 19

Norm Yazı Örnekleri • Yazı şablonlarındaki norm yazı tipi (Arial) ABCÇDEFGĞHIİJKLMNOÖPQRSŞTUÜVWXYZ abcçdefgğhıijklmnoöpqrsştuüvwxyz Çizgiler Yazılar Ölçek 1234567890 ()[]{} +–x/ =!%& • ISO standardında daha dar bir norm yazı tipi (Isocpeur) ABCÇDEFGĞHIİJKLMNOÖPQRSŞTUÜVW X YZ a b c ç d e f g ğ h ı i j k l m n o ö p q r s ş t u ü v w x yz 1 234567890 3/3/2021 ()[]{} +–x/ =!%& Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 20

Çizim Ölçeği • Teknik resmi çizilen cisimlerin bazıları çok büyük, bazıları ise çok küçük boyutlu olabilir. Bu nedenle büyük boyutlu cisimlerin resimleri küçültülerek, küçük boyutlu cisimlerin resimleri ise büyültülerek çizilir. • ÖLÇEK = ÇİZİM ÖLÇÜSÜ / CİSMİN GERÇEK ÖLÇÜSÜ Çizgiler Yazılar Ölçek • Gerçek ölçek: Cismin resmi gerçek ölçülerinde çizilir. (1: 1) • Küçültme ölçeği: Büyük cisimlerin küçültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Yapılar büyük olduğu için inşaat teknik resminde genellikle küçültme ölçeği kullanılır. ( 1: 20, 1: 50, 1: 100 gibi) • Büyültme ölçeği: Çok küçük cisimler ise büyültülerek çizilir. (2: 1, 10: 1 gibi) 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 21

Çizim Ölçeği Çizgiler Yazılar Ölçek • Çizimlerde kolaylık sağlamak için ölçekli cetveller kullanılabilir. Bunlar olmadığı taktirde uzunluklar hesaplama ile bulunur. • Bilgisayar ortamında yapılan çizimlerde ise cisimler gerçek boyutlarında çizilir, daha sonra istenilen ölçekte çıktı alınır. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 22

Çerçeve ve Antet Çizgiler Yazılar Ölçek Parça resmi üzerinde gösterilemeyen bazı bilgiler, yazı alanı veya antet dediğimiz çizelgelere yazılır. Teknik resimlerin idari ve teknik yönden tanıtılması ve pratik olarak kullanılabilmesi amacıyla yeterli bilgileri taşıyan en az 170 mm uzunluğunda ve en az 15 mm yüksekliğinde olan, dikdörtgen biçiminde bir çizelgedir. Yazı alanı (antet), resim kâğıtlarının daima sağ alt köşelerinde ve çerçeve çizgisine bitişik olarak çizilir. Bütün teknik resim yapraklarında mutlaka uygun ölçülerde bir çerçeve ve antet (başlık) bulunmalıdır. 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 23

Çerçeve ve Antet Çizgiler Yazılar Ölçek • Çeşitli antet örnekleri aşağıda gösterilmiştir: 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 24

Çerçeve ve Antet Çizgiler Yazılar Ölçek • Bu derste A 4 resim kağıdı kullanılacaktır. (210 x 297 mm) 3/3/2021 Akdeniz Üniversitesi TBMYO Makina Programı 25