Sociaalwetenschappelijk onderzoek uitvoeren Grote Prijs voor Sociologie 2020

Sociaalwetenschappelijk onderzoek uitvoeren Grote Prijs voor Sociologie 2020

Feiten of meningen? 2 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

• De jeugd van tegenwoordig is minder beleefd dan 50 jaar geleden – MENING • Migranten komen ons werk afpakken – MENING • 16, 4% van de Belgische bevolking heeft een armoederisico - FEIT • Vluchtelingen zijn profiteurs - MENING 3 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Feit 4 Mening Wat men zeker weet over een bepaald onderwerp Wat iemand vindt of denkt over een bepaald onderwerp Zien, meten, opzoeken Je kan het eens of oneens zijn met een mening en dit beargumenteren Controleerbaar Oncontroleerbaar DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Test jezelf 1. Wat is wereldwijd de levensverwachting vandaag? q A. 50 jaar q B. 60 jaar q C. 70 jaar 2. In de laatste 20 jaar is het aandeel van de wereldbevolking die leven in extreme armoede: q A. bijna verdubbeld q B. ongeveer dezelfde gebleven q C. bijna gehalveerd Bron: Rosling, H. (2018). Factfulness. London: Clays Ltd. Of bekijk the ignorance project via https: //www. gapminder. org/ignorance/ 5 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

3. Hoeveel personen hebben wereldwijd toegang tot elektriciteit? q A. 20% q B. 50% q C. 80% 4. Hoeveel van de 1 - jarige kinderen zijn wereldwijd in 2017 gevaccineerd tegen een bepaalde ziekte? q A. 20% q B. 50% q C. 80% Bron: Rosling, H. (2018). Factfulness. London: Clays Ltd. Of bekijk the ignorance project via https: //www. gapminder. org/ignorance/ 6 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

De antwoorden 1 C 2 C 3 C 4 C Bron: Rosling, H. (2018). Factfulness. London: Clays Ltd. Of bekijk the ignorance project via https: //www. gapminder. org/ignorance/ 7 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Deze vragen, samen met enkele anderen, werden voorgelegd aan een divers publiek vanuit verschillende sectoren. Roslings’ vragen gingen over armoede, demografie, criminaliteit, milieu en klimaat, enzovoort. Waar Rosling vooral in geïnteresseerd was, was het wereldbeeld dat mensen hebben. Uit deze test bleek, bijvoorbeeld, dat: • Enkel 13% van de deelnemers de vraag over vaccinaties juist hadden. 8 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Zie ook: https: //www. youtube. com/watch? v=Sm 5 x. F-UYgdg of https: //www. youtube. com/watch? v=usd. Jg. Ew. Min. M 9 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Rosling: “It’s not a question of intelligence. Everyone seems to get the world devastatingly wrong. And not only devastatingly wrong, but systematically wrong”. Uit zijn onderzoek bleek dat het wereldbeeld van mensen overeenkomt met de realiteit van 30 à 40 jaar geleden. Toen kenden een grote groep landen extreme armoede, kende men een hoog cijfer aan kindersterfte, en een duidelijk onderscheid tussen een kleine groep van welvarende landen versus een grote groep minder welvarende landen. Hij pleit voor een update van dit wereldbeeld. 10 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Het verschil tussen feiten en meningen • Vooroordelen zijn vandaag een groot probleem. Rosling: “Is het acceptabel dat het overgrote deel van de Nederlanders denkt dat Iraanse vrouwen gemiddeld vijf kinderen krijgen, terwijl ze er even weinig krijgen als Nederlandse vrouwen? ‘” • Cruciaal onderscheid tussen feiten en meningen. Onze meningen zijn gebaseerd op onbewuste en voorspelbare vooroordelen. 11 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Het belang van onderzoek 12 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Het belang van onderzoek • Inleiding • Sociale problematiek • Schriftelijke neerslag • Gegevensverwerking • Wetenschappelijk analyse • Besluit en kritische blik 13 Rapporteren en presenteren Oriënteren Analyseren en concluderen Plannen en verzamelen • Probleemformulering • Onderzoeksplan DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Stap 1. Oriënteren: het kiezen van een thema Persoonlijk interesseveld Onderzoekbaarheid 14 THEMA Recent maatschappelijk fenomeen DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Voorbeelden van thema’s • Sociale stratificatie man/vrouw, kapitalisme/communisme, arm/rijk • Massacommunicatie impact sociale media, beeldvorming door reclame, … • Individualisering persoonlijke waarden/sociale normen, euthanasie, baas in eigen buik, afnemend belang religie • Politieke participatie stemrecht vs. stemplicht, alternatieve vormen politieke participatie • Globalisering impact van de EU, impact van multinationals, Mc. Donaldization, klimaatopwarming, verspreiding homogene cultuur 15 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

1. Oriëntering: inleiding en sociale problematiek • Groter maatschappelijk kader • Algemene doelstellingen van het onderzoek • Waarom gebeurt het? • Wat wil men ermee bereiken? • Waarom is het relevant? • Onderzoekbaarheid • Is het meetbaar? • Is het ethisch verantwoord? • Is de populatie bereikbaar en bereid? • Is er voldoende tijd en geld? 16 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Stap 2. Plannen en verzamelen Onderzoeksdoelstelling Probleem formulering Literatuurstudie Vraagstelling Plannen en verzamelen Plaats Tijd Onderzoeksplan Eenheden Methode 17 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Probleemformulering: onderzoeksdoelstelling Het algemene wordt specifiek. Wat willen we bereiken met ons onderzoek? Voorbeeld De invloed van advertenties op jongeren o Welk soort advertenties? Radio, tv, affiches, advertenties in tijdschriften, … o Welke invloed? Invloed op koopgedrag? Invloed op waarden en normen? o Jongeren? -25 j? -18 j? -12 j? 18 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Probleemformulering: literatuurstudie • Wat weten we al over het onderwerp? • Verschillende invalshoeken met een kritische blik benaderen • Gebruik betrouwbare bronnen • Gesprek met specialist of iemand met ervaring ter zake 19 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Goede bronnen versus slechte bronnen GOED SLECHT Wetenschappelijke databanken online (Web of Science, JSTOR, google scholar, …) Wetenschappelijke tijdschriften (Sampol, Demos, Over Werk, Sociologiemagazine, …) Tijdschriften (Trends, MO*, Knack, Demos) Tijdschriften (Dag Allemaal, Flair, Story) Kranten (De Standaard, De Morgen, De Tijd) Kranten (HLN, streekkranten) Gespecialiseerde boeken Internet (VRT NWS, steunpunt WSE, overheidswebsites, online databanken) 20 Internet (Wikipedia) DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Probleemformulering: vraagstelling • Specifiek: Wat? Wie? Waar? Wanneer? • Eénduidig • Eventueel opdelen in deelvragen 21 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Voorbeeld vraagstelling Vraagstelling Hoe is het gesteld met de gezondheidstoestand van de Europese bevolking? Deelvraag 1: Hoe is het gesteld met de lichamelijke gezondheid van de Europese bevolking? o Deelvraag 1 a: Welke proportie van de Europese bevolking lijdt aan een chronische ziekte? o Deelvraag 1 b: Zijn er verschillen tussen de landen van de Europese unie wat betreft de proportie van de bevolking die lijdt aan een chronische ziekte? Deelvraag 2: Hoe is het gesteld met de geestelijke gezondheid van de Europese bevolking 22 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Stap 2. Plannen en verzamelen Onderzoeksdoelstelling Probleem formulering Literatuurstudie Vraagstelling Plannen en verzamelen Plaats Tijd Onderzoeksplan Eenheden Methode 23 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Onderzoeksplan: plaats Waar wordt het onderzoek gevoerd? Het onderzoek wordt in de ruimte begrensd. Voorbeeld o Sociale interacties in de wachtzaal van de dokter o GAS-boetes in Antwerpen o Stemgedrag in België o Vergelijking tussen klassen/gemeenten/landen 24 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Onderzoeksplan: tijd Wanneer loopt het onderzoek? Wordt er een evolutie onderzocht? Het onderzoek wordt in de tijd begrensd. Voorbeeld o Klimaatprotesten in 2019 o Evolutie van sociale media sinds 2000 o Het aantal echtscheidingen tijdens het WK 2014 25 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Onderzoeksplan: de eenheden Het voorwerp van je onderzoek. Wie of wat wordt onderzocht? Voorbeeld o Microniveau: Individuen (vb. alle leerlingen van de klas, leerkrachten wiskunde, werklozen, …) o Mesoniveau: klasse(n), school/scholen o Macroniveau: gemeente, provincie, land 26 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Onderzoeksplan: werkwijze Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek Hoeveel? Waarom? Hoe? Er wordt een meting uitgevoerd. Uitkomsten worden getalsmatig verwerkt. Minder of geen harde cijfermatige feiten Meetinstrument onafhankelijk van de onderzoeker Volledige objectiviteit van onderzoeker niet mogelijk Smalle onderzoeksvraag. Vaak verband tussen twee begrippen. Brede onderzoeksvragen Voorspelling van onderzoeksresultaten is mogelijk Uitkomsten zijn niet voorspelbaar Onderzoeksvraag staat vast Onderzoeksvraag kan evolueren 27 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Hoe kies je de juiste onderzoeksmethode? • Kwalitatief onderzoek • Exploratief: onderzoek naar het hoe en waarom van nieuwe sociale fenomenen • Voorbeeld: observatieonderzoek, literatuuronderzoek, casestudies, diepteinterviews • Kwantitatief onderzoek • Hypothese toetsend: is een bepaalde veronderstelling correct of niet? • Voorbeeld: surveyonderzoek, secundaire analyse, experimenteel onderzoek 28 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

A. Kwantitatief onderzoek Surveyonderzoek • Het beschrijven en wetenschappelijk verklaren van verschijnselen door een relatief groot aantal respondenten te bevragen over een relatief groot aantal kenmerken • Bijvoorbeeld: De gezinsenquête (2016), zie volgende slide • Kenmerken o o 29 Grootschalig Respondenten gekozen via een steekproef uit de populatie Vragen zijn gelijk voor alle respondenten Vragen hebben vaak een beperkt aantal antwoordmogelijkheden DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

30 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Secundaire analyse • De analyse van (cijfermatig) materiaal dat door anderen verzameld is, vaak met een ander doel (Bron: Statbel, 2018 gebaseerd op EU-SILC- gegevens) 31 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Kwantitatief onderzoek Experimenteel onderzoek • Bij experimenteel onderzoek worden de onderzoekseenheden willekeurig over twee of meer groepen verdeeld, waarna deze groepen aan verschillende proefomstandigheden worden blootgesteld. Op deze manier verzamel je gegevens van proefpersonen in een gecontroleerde situatie, om zodoende een hypothese te toetsen. • Kenmerken o o 32 Voor- en nameting om effect te kunnen bepalen Gecontroleerde omgeving (vb. laboratorium) Slechts 1 ‘nieuwe’ variabele per experiment Twee groepen: experimentele groep vs controlegroep DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

B. Kwalitatief onderzoek Participerend observatie-onderzoek • De onderzoeker is lichamelijk aanwezig in het veld en verzamelt daar gegevens over alledaagse omstandigheden door deel te nemen aan alledaagse activiteiten • Kenmerken o Levensechte beschrijving van de waargenomen verschijnselen o Langdurig onderzoek o Belang van positie binnen het onderzoeksveld Ø Open of verborgen observatie Ø Weinig of veel participatie 33 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Kwalitatief onderzoek Documentenanalyse • Een document is een product met een communicatieve functie. Documenten kunnen privé of openbaar zijn en hoeven zich niet te beperken tot geschreven tekst. • Privé Ø Brief | Agenda | Notities • Openbaar Ø Jaarverslag | Boek | Krantenartikel | Vergadering • Verschillende ‘vormen’ Ø Tekst | Kunstwerk | Videoboodschap | Foto | Tekening 34 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

• Voorbeeld Documentenanalyse o ‘Latrinalia’: Graffiti op het toilet! Ø Openbaar: publiek toilet Ø Vorm: tekeningen en tekstjes • Waarom onderzoeken? o Anoniem o Vrije meningsuiting met weinig sociale remmingen of taboes o ‘Wat leeft er onderhuids in de samenleving? ’ Ø Ergernissen Ø Frustraties Ø Verlangens 35 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Kwalitatief onderzoek Casestudy • Een casestudy beperkt zich in het onderzoek tot één enkele onderzoekseenheid maar combineert wel verschillende methoden om data te verzamelen. • Kenmerken o 1 onderzoekseenheid Ø 1 bedrijf | 1 persoon | 1 evenement | … in de natuurlijke setting o Zeer intensief Ø Langere tijd | verschillende dataverzamelingsmethoden o Resultaten zijn niet veralgemeenbaar o Diepgaande analyse van die ene onderzoekseenheid 36 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

• Voorbeeld Casestudy o ‘The identical stranger’ Ø Tweeling gescheiden sinds geboorte v Adoptie-ouders niet ingelicht Ø Nature vs. Nurture v Belang van genen? v Belang van opvoeding? Ø Looptijd onderzoek: jaren 60 – jaren 80 Ø Dataverzameling: observaties | testen | interviews Ø ‘Het perfecte sociaalwetenschappelijke onderzoek’ ? ! 37 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Kwalitatief onderzoek Diepte-interviews • Het vergaren van informatie tijdens een georganiseerde bevraging van de respondenten om zodoende een vooropgestelde probleemstelling te beantwoorden • Kenmerken o o o 38 ‘los’ gesprek versus strikte vragenlijst Goede voorbereiding is noodzakelijk Onderzoeker moet het interview in goede banen leiden Onderzoeker is neutraal Respect voor de respondent is prioritair! DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Voorbeeld Diepte-interview o Interviews met daklozen, vluchtelingen, alleenstaande moeders, … Het gaat vaak om doelgroepen die je niet makkelijk bereikt met een enquête, en waar je meer diepgaande informatie over wil verwerven. o ‘Doodgeboren’: onderzoek naar de emoties en ervaringen van ouders met een doodgeboren baby o Waarom interviews? Ø Weinig bestaande informatie Ø Emoties en beleving niet terug te vinden in officiële documenten Ø Mondelinge geschiedenis: getuigen over verschillende generaties 39 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Stap 3: Analyseren en concluderen ANALYSEREN • Kwantitatief onderzoekt de samenhang tussen verschillende variabelen/veranderlijken. Dit zijn eigenschappen die je meet bij de onderzoekselementen o Bijvoorbeeld het individu: geslacht, gewicht, aantal uur tv kijken per dag, de bloedgroep, … o Bijvoorbeeld de klas: de grootte van de klas, het aantal jongens in de klas, … o Bijvoorbeeld het land: het BBP, het aantal inwoners, de werkloosheidsgraad • Er zijn verschillende manieren om deze samenhang statistisch weer te geven. 40 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Analyseren en concluderen • Gemiddelden weergeven, kruistabel, histogram, taartdiagram, … • Voorbeeld kruistabel 41 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

• Voorbeeld histogram (Bron: SID- survey, https: //samenleven-in-diversiteit. vlaanderen. be) 42 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

• Voorbeeld taartdiagram (Bron: www. gezinsenquête. be) 43 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Kwalitatief onderzoek CODEREN ‘FROM THE GROUND UP’. 44 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

45 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Codes > Concepten > Categorieën 46 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Concluderen • Besluit: o Algemene trends worden nog eens herhaald o Kritische blik op eigen onderzoek Ø Ø 47 Beperkingen van het onderzoek? Suggesties voor volgend onderzoek? Verklaringen voor verrassende resultaten? Beleidsimplicaties? DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Stap 4. Rapporteren en presenteren • Verloop van het onderzoek neerschrijven o Academisch artikel o Onderzoeksrapport • Communiceren naar het grote publiek o Eigen onderzoeksrapport omzetten naar een krantenartikel waarin de resultaten van het onderzoek worden uiteengezet op begrijpbare en beknopte wijze 48 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven

Contactgegevens • Contactpersonen: Laure-lise, Kaat en Sam • Email: prijssociologie@soc. kuleuven. be • Tel: +32 16 32 15 09 • Website: soc. kuleuven. be/prijssociologie • Facebook: De Grote Prijs voor Sociologie Twijfel zeker niet om ons te contacteren bij vragen, opmerkingen, … 49 DE GROTE PRIJS VOOR SOCIOLOGIE - Een initiatief van Junior College & het Centrum voor Sociologisch Onderzoek, KU Leuven