Rachunkowo zarzdcza CELE I ZADANIA RACHUNKOWOCI ZARZDCZEJ Rachunkowo

Rachunkowość zarządcza

CELE I ZADANIA RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ Rachunkowość zarządcza jej istota i rola w zarządzaniu przedsiębiorstwem Szeroko ujmując, można powiedzieć, że cała rachunkowość jest rachunkowością zarządczą, ponieważ wszystkie informacje, jakie są przez nią emitowane, służą zarządzaniu przedsiębiorstwem. Jednak takie szerokie ujęcie rachunkowości nie może być użyteczne w złożonych warunkach zarządzania. Należy więc dokonać ściślejszego przyporządkowania tej części rachunkowości, która służy wprost potrzebom zarządzania i jest nazywana rachunkowością zarządczą, oraz tej części, która nie jest bezpośrednio wprzęgnięta w proces zarządzania przedsiębiorstwem i została określona mianem rachunkowości finansowej.

Istnieje wiele definicji rachunkowości zarządczej. Kierując się aktualnym ustaleniami Międzynarodowej Federacji Rachunkowości (IFAC) oraz literaturą w tej dziedzinie, możemy przyjąć, że: rachunkowość zarządcza jest systemem gromadzenia, agregacji, klasyfikacji, analizy i prezentowania informacji finansowych i niefinansowych wspomagających kierownictwo przedsiębiorstwa w podejmowaniu decyzji i kontroli ich realizacji.

CELE I FUNKCJE RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ : Podstawowym celem rachunkowości zarządczej jest więc systematyczne dostarczanie kierownictwu przedsiębiorstwa informacji ułatwiających podejmowanie optymalnych decyzji w danych warunkach. Istotą rachunkowości zarządczej jest to, iż ma ona charakter rachunkowości wewnętrznej. A zatem w dużym stopniu jest zindywidualizowana i dostosowana do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa, co znaczy, że tyle jest form rachunkowości zarządczej, ile przedsiębiorstw.

Informacje dostarczane przez rachunkowość zarządczą służą bezpośrednio odbiorcy, który je wykorzystuje w celu: wyjaśnienia wątpliwości np. co do sposobu działania, wyborze tych zadań, na których przedsiębiorstwo powinno skupić uwagę, rozwiązywania problemu, czyli znalezienia najlepszego z możliwych, sposobu wykonania zadania, kontroli zarówno przebiegu poszczególnych procesów, jak i realizacji planów i budżetu. Wartość informacji zależy od tego, jaki będzie miała wpływ na podjęte decyzje i jakie rezultaty uzyska przedsiębiorstwo z ich realizacji. Głównym celem rachunkowości zarządczej jest wspomaganie procesu podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie. Ogólnie należy stwierdzić, iż rachunkowość zarządcza spełnia ważne funkcje w procesie decyzyjnym.

Treścią informacji zarządczej są informacje i zarządzanie. Wartość informacji zależy od tego, jaki będzie miała wpływ na podjęte decyzje i jakie rezultaty uzyska przedsiębiorstwo z ich realizacji. Informacje są emitowane zarówno przez rachunkowość finansową, jak i zarządczą. Różnica między tymi informacjami sprowadza się do sposobu ich wykorzystywania. Sposób wykorzystywania informacji generowanych przez rachunkowość finansową nie jest bliżej znany. Każdy odbiorca tych informacji wykorzystuje je w sposób tylko sobie właściwy. Natomiast informacje dostarczone przez rachunkowość zarządczą służą bezpośrednio odbiorcy informacji.

Informacje rachunkowości zarządczej są wykorzystywane przez kierownictwo przedsiębiorstwa we wszystkich funkcjach zarządzania, z tym że przede wszystkim służą one planowaniu i kontroli. Planowanie jest jedną z najtrudniejszych funkcji zarządzania. Sprowadza się ono do projektowania przyszłej działalności przedsiębiorstwa. Mówiąc inaczej, jest to ustalanie, co przedsiębiorstwo chce osiągnąć i za pomocą jakich środków. W gospodarce rynkowej treść, metody, jak i samo planowanie w przedsiębiorstwie nabrały zgoła odmiennego znaczenia w stosunku do planowania występującego w gospodarce zarządzanej centralnie.

Planowanie stało się zindywidualizowaną sprawą każdego przedsiębiorstwa. Ile jest przedsiębiorstw, tyle jest samodzielnych podmiotów planowania. W związku z tym planowanie stało się innowacyjne, twórcze i bardziej utylitarne. Obecnie przedsiębiorstwa: nie planują dla samego planowania, planują cele a nie procedury, planują przyszłość, a nie teraźniejszość, planują potrzeby rynku, a nie podział zasobów, planują strategicznie.

W zależności od stopnia inwencji twórczej poszczególnych przedsiębiorstw można wyróżnić trzy rodzaje planowania: planowanie kontynuujące, planowanie optymalizujące, planowanie przekształcające. Poszczególne rodzaje planowania wymagają odmiennych informacji, ale zawsze jest konieczne znalezienie odpowiedzi na dwa zasadnicze pytania, a mianowicie: co przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć w danym czasie, co trzeba zrobić, aby to osiągnąć.

Nawet najlepszy plan nie rozwiąże wszystkich zarządzania przedsiębiorstwem, stąd kolejną funkcją zarządzania jest organizowanie. Organizowanie to zespól działań, czynności i środków niezbędnych do wykonania ustalonych w planie zadań oraz ich grupowanie i powiązanie w taki sposób, aby powstała spójna całość. Na funkcję organizowania należy spojrzeć w dwóch ujęciach: w ujęciu poziomym, jako ciąg czynności od zaopatrzenia do sprzedaży, w ujęciu pionowym, jako podział zadań przedsiębiorstwa na jednorodne grupy i tworzenie struktury organizacyjnej do ich realizacji.

Kolejną funkcją jest motywowanie. Jeśli wiemy już, co ma przedsiębiorstwo robić i za pomocą jakich środków, to należy zdawać sobie sprawę z tego, iż o efektywności działalności przedsiębiorstwa decydują w ostatecznym rezultacie postawa i zaangażowanie wszystkich pracowników. To pracownicy, jak słusznie twierdzi P. F. Drucker, wyróżniają firmę z otoczenia, a nie budynki i budowle (P. F. Drucker, Skuteczne zarządzanie, PWN, Warszawa 1976, s. 32). Dzięki pracownikom w tych samych warunkach jedne przedsiębiorstwa osiągają zysk, a inne ponoszą stratę. Postawy i zaangażowanie poszczególnych pracowników są zróżnicowane. Zadaniem kierownictwa przedsiębiorstwa jest rozpoznanie tych postaw i zastosowanie adekwatnych do nich metod oddziaływania.

Ostatnią funkcją zarządzania jest kontrolowanie. Procesy kontroli obejmują więc: ciągłe obserwowanie tego, co się dzieje w przedsiębiorstwie, i porównywanie faktycznych wyników z wynikami planowanymi, ustalanie odchyleń faktycznych rezultatów działalności przedsiębiorstwa od wielkości planowanych i określanie przyczyn ich powstawania, rozpoznawanie nowych, zarówno korzystnych, jak i niekorzystnych, warunków działania przedsiębiorstwa, dostarczanie danych do podejmowania decyzji korygujących.

Ważnym celem rachunkowości zarządczej jest wspomaganie procesu podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie. Ogólnie należy stwierdzić, iż rachunkowość zarządcza spełnia ważne funkcje w procesie decyzyjnym. Można je nazwać funkcjami informacyjnymi, analitycznymi i kontrolnymi. Funkcje te i rola procesu decyzyjnego w przedsiębiorstwie stały się z pewnością impulsem nie tylko do wyodrębnienia rachunkowości zarządczej, ale do stałego wzrostu jej znaczenia w działalności przedsiębiorstwa.

ZADANIA RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ: Ogólnym zadaniem rachunkowości zarządczej jest dostarczanie informacji i partycypacja w procesach zarządzania. Są to informacje niezbędne do planowania, wykonywania i kontroli operacji, zabezpieczenia i efektywnego wykorzystania aktywów oraz wzajemnej komunikacji zatrudnionych. Oczekuje się od systemu rachunkowości zarządczej informacji w wymiarze historycznym i prospektywnym, pozwalających na opracowanie programu przyszłej działalności, wskazania jakie środki będą potrzebne i jakie rezultaty zostaną osiągnięte,

Ocena - jest to proces wydawania osądów minionych i oczekiwanych zdarzeń oraz co z nich wynika, celem oceny jest podjęcie właściwych w danej sytuacji działań. W procesie oceny dokonuje się interpretacji danych, próbuje się wychwycić trendy, aby dojść do oceny zaistniałego stanu rzeczy, kontrola i sterowanie Zadaniem rachunkowości zarządczej jest w tym przypadku dostarczanie kierownictwu informacji i wykonywanie analiz na rzecz zarządzających poszczególnymi funkcjonalnymi obszarami działalności jednostki. Głównym zadaniem rachunkowości zarządczej w zakresie kontroli jest kontrola kosztów.

Zadaniem rachunkowości zarządczej jest także dostarczanie poszczególnym kierownikom informacji zgodnych z ich zakresem odpowiedzialności i stałe utrzymywanie systemu rozrachunku nad aktywami jednostki, raporty W ramach procesów zarządczych zadaniem rachunkowości zarządczej jest analiza danych zawartych w sprawozdaniach finansowych, sporządzanie specjalistycznych zestawień, informacji wynikających z analiz danych księgowych potrzebnych przy różnych przedsięwzięciach.

LITERATURA 1. Czubakowska K. , Gabrusewicz W. , Nowak E. , Podstawy rachunkowości zarządczej, PWE, Warszawa 2006; 2. Jarugowa A. , Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, SKw. P, Warszawa 2002.