PSKOLOJK SALAMLIK Aslhan YILDIZ Uzm Psikolojik Danman Psikolojik

PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK Aslıhan YILDIZ Uzm. Psikolojik Danışman

Psikolojik Sağlamlık Nedir? Psikolojik sağlamlık, bir olumsuzluk durumu (boşanma, terör, doğal afetler, yoksulluk, bozuk aile düzeni, hatta şehir değiştirme ya da taşınma gibi) ile karşıya kalındığında, bireyin hayatındaki değişikliğe uyum göstermesidir.

Psikolojik Sağlamlık; � Olumsuz duruma başarılı uyum (kendini toparlama gücü) � Hacıyatmaz olmak (esneklik) � Duyguları yönetmede başarılı olmak � Krizde gelişim göstermektir.

Psikolojik Sağlamlık; � Kişiden kişiye değişen, azaldığı gibi artabilen, hepimizde var olan bir özelliktir. � Psikolojik sağlamlık gelişimsel bir süreçtir. � KİŞİNİN KENDİNİ KORUMASI ‘RUHSAL BAĞIŞIKLIĞIDIR’.

Ne İşimize Yarar Psikolojik Sağlamlık? Var olan özelliklerimizi ve varlığımızı korumak en temel görevidir.

Kendini Korumak ve Yaşamını Sürdürürken Değişime Uğramak (DOĞA ve İNSAN PARALELLİĞİ) BUKALEMUN OLMAK! � Bukalemunlar; iletişim kurarken, korktuklarında, bir tehlike atlattıklarında ya da bir kavgada başka bir bukalemunu alt ettiklerinde renk değiştirirler.

Kendini Korumak ve Yaşamını Sürdürürken Değişime Uğramak (DOĞA ve İNSAN PARALELLİĞİ) İNCİ OLMAK! Değerli bir mücevher olan inci, istiridyenin içine giren yabancı maddelerden kendini koruma mekanizmasının sonucu oluşur. İstiridye, yabancı maddeyi sedef mineraliyle sarar. � Zaman geçtikçe daha çok sedef ile kaplanan bu yabancı madde en sonunda parlak ve sert bir taşa dönüşür. İşte bu taşa inci denir. �

Psikolojik Sağlamlığı Olan Kişilerin Özellikleri Nelerdir?

Psikolojik Sağlamlığı Olan Kişiler � Bireyin kişisel özelllikleri.

Bireyin Kişisel Özellikleri; � Özgüven, yüksek benlik saygısı, Sakin ruh hali, duyarlılık, esneklik, uyum gösterme, iç kontrol odağı, mizah anlayışı, alternatif bakış açılarına sahip olma, dini inanç, kendine önem verme, sosyal becerilere sahip olma, yumuşak başlı ve iyimserlik hali, gelecekten beklentiler, kararlılık, kişinin olumsuz yaşantılarla ilgili geçmiş deneyimlerini değerlendirebilmesi, net ve belirli hedefleri olan, kendilerine ve başkalarına nazik davranan, iletişime açık, güçlüklerle mücadeleden yılmayan, yaşama

Psikolojik Sağlamlığı Olan Kişiler � Aile içindeki duygusal bağlar. (Anne–baba ile yakın ilişki, sosyo-ekonomik açıdan avantajlı olma, çekirdek aile dışında destekleyici ve sıcak aile bağlarına sahip olma, iyi ebeveyn niteliklerine sahip olma. )

Psikolojik Sağlamlığı Olan Kişiler � Okulda ya da toplumdaki sosyal destek ağının varlığı. (Aile dışındaki bir yetişkin ile olumlu ve sıcak bir ilişki, sosyal bir çevrenin içinde yer alma ve iyi okullarda okuma, olumlu akran ilişkileri kurup sürdürmek)

Psikolojik Sağlamlığı Olan Kişiler Sonuç Olarak; � Psikolojik sağlamlığı yüksek olan bireyler, yüksek benlik saygısına, problem çözme becerilerine, içsel denetim odağına ve sağlıklı kişilerarası iletişim biçimlerine sahip, iyimser, başarılı ve amaç yönelimli bireyler olarak tanımlanırlar.

“Hayatta ne kadar ileri gideceğinizi belirleyen şey başınıza gelenler değil başınıza gelenlerle ne yaptığınızdır. ” Ziglar

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir?

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Kahrolmak yerine kendinize güvenin. � Kendinizi tanıyarak(kimim, neyim sorusunu doğru cevapla) güçlü yanlarınızı bulup geliştirin, neleri yanlış yaptığınızı düşünün, geçmiş deneyimlerde neler sizi zorladı hangi kaynakları kullandınız, neler yardımcı oldu iyi belirleyin. � Zayıf yanlarınızı belirleyin ve düzeltmek için çaba harcayıp tedbirler alın.

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Bilgilerinizi arttırın ki değişim zamanlarında kullanın. Zor zamanlarla başa çıkma yöntemleri, duyguları yönetme, atılganlık eğitimi, alternatif düşünce geliştirme, çözüm odaklı bakış açısı gibi çalışmaları araştırın.

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Kendi bilgi ve yeteneklerinize fark ederek bakın. � Acil durumlarda kullanacağınız kendinizi güvende hissettirecek planlar oluşturun. (para biriktirme, deprem çantası, ikinci bir altın bilezik gibi)

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � mış muş’lar üzerine hayatınızı kurmayın, doğru yerden birinci kaynaktan bilgi edinin doğruyu araştırıp gündemi takip edin. � Yaşamın anlamlı ve değerli olduğunu, değişimi içinde barındırdığını fark edin.

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Etrafınızla iyi ilişkiler ve yeni bağlantılar kurun. � Yakın arkadaşlar ve ailelerle iyi ilişki kurup gerektiğinde kendi özünüze zarar vermeden alttan alın. � Bütün dostluklar bir selamla başlar, size uygun yeni insanlarla tanışmakta girişken olun.

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Bilimsel çalışmalar ya da yardım kuruluşlarında çalışın, başkalarına yardım etmek mutluluğu arttırır. � Değişim hayatın parçası kabul edin, olumlu değişiklikleri fırsat bilin, olumsuz değişikliklerde uyum sağlamaya çalışıp fırsata çevirin.

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Kendi geleceğiniz için sorumluluk alın, kendinize hedefler koyup bu yolda ilerleyin, ara hedeflerle hedefinize ulaşmaya çalışın. � Hayaller kurun, gerçekçi küçük adımlarla hayallerinize ulaşmaya çalışın. (Yurtdışınaİngiltere’ye gitmek gibi. )

Psikolojik Sağlamlık Nasıl Edinilir ve Geliştirilir? � Beden ve ruh sağlığınıza dikkat edin, sorunları biriktirmeden çözün ki dağ olmasınlar. � Mizahı sevin ve mizahla ilgilenin. � Psikolojik destek almaktan çekinmeyin.

Psikolojik Sağlamlığa İhtiyacımız Olan Zamanlarda; � ACIYLA YANACAK MISIN YOKSA PİŞECEK MİSİN KEDERİNLE? � Psikolojik sağlamlığımız için her duyguya oda açıp ruhumuzu bereketli hale getirmeliyiz.

Psikolojik Sağlamlığa İhtiyacımız Olan Zamanlarda; � İnsanda boşluğu HEMEN doldurma çabası vardır ancak yetersiz yönlerimizle yüzleşme, suçluluğun dönüştürücü krampları, yalnızlığın da doğurganlığı vardır.

Psikolojik Sağlamlığa İhtiyacımız Olan Zamanlarda; � Haksızmışım deyip Onarmak, � Suçluymuşum deyip Değiştirmekten, � Yanılmışım deyip Düzeltmekten korkmayın. Çünkü pastayı yiyerek büyüyemiyoruz. Önce pasta yapmamız gerekir.

PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞI GÜÇLENDİRECEK ETKİNLİKLER

GÜNLÜĞÜM (Thomas, 2018’den uyarlanmıştır. ) � Amaç: Çocuğun benliğini geliştiren, farkındalığını arttıran çalışmalar yapılması. � Sınıf Düzeyi: Tüm sınıf düzeyleri � Materyaller: Günlük için kullanılabilecek bir defteri, renkli kalemler � Yönerge: Günlükte kullanılacak yaratıcı yönlendirme cümleler çocuğa aktarılır. Bunları zamana yayarak yapması istenir veya her hafta bir cümle verilerek günlüğünü oluşturması sağlanır. Cümleler, kendiniz ve çocuğun özelliğine göre arttırılabilir. � Sevdiğin yemeği tarif et. � Gelecekteki kendine mektup yaz. � Seni rahatlatacak şeylerin bir listesini oluştur. � Hayatında gerçekleştirmek istediğin beş şeyi sırala. � Bir aile portresi çiz; her aile birini bir hayvan, bitki veya karakter gibi çiz. � Herhangi bir gününün bir çizgi roman veya karikatür yap. � Tekrarlayan bir rüyanı çiz, bunun ne anlama geldiğini düşünüyorsun? � Senin için uygun bir gün nasıl olur? Bunu tarif et.

SIÇRAMA TAŞLARI VE GÜCE GİDEN YOLLAR (Thomas, 2018) � Amaç: Çocuğun hedeflerini küçük parçalara bölerek hedeflerine ulaştıracak becerileri ve ona güç kazandıracak adımları atmasını sağlamak. � Sınıf Düzeyi: 3 -12 yaş çocuklar. � Materyaller: Kağıt, renkli boya ve kalem � Yönerge: Çocukla üzerine çalıştığı bir hedef üzerine konuşun. Bu hedefe ulaşmak için çocuğun aşması gereken adımlar üzerine kafa yorun. Adımları basit bir şekilde sıralayın. Şimdi kağıda sıçrama taşlarını çizin, sırasına göre her adımı taşların üzerine yazın ve süsleyin. Çocuğun hedef sonundaki ödülü ne olacaksa onu da çizin. Bu çizimi hedefe ulaşmak için bundan sonra bu çizim rehberlik etsin.

SIÇRAMA TAŞLARI VE GÜCE GİDEN YOLLAR (Thomas, 2018) � Örnek Çizimler;

KAYGIMLA BAŞ EDİYORUM Amaç: Çocukların kaygılarını fark etmesi, kaygıları konusunda değiştirebileceği ve değiştiremeyeceği şeyleri keşfetmesi, kaygıları karşısında farklı çözüm yollarını deneyimlemesi. � Sınıf Düzeyi: Tüm sınıf düzeyleri � Materyaller: Sanat malzemeleri, Kil-çamur ya da oyun hamuru � Yönerge: Çocuklara “Yoğun kaygı duyduğunuz dönemleriniz, anlarınız, yaşantılarınız oldu mu? Sizce kaygı nasıl bir duygu, kaygınızı nasıl tanımlarsınız? ” soruları çerçevesinde çocukların kaygı üzerinde düşünmeleri sağlanır. Çocuklara kil-çamur-oyun hamuru ve diğer sanat malzemelerini kullanarak kaygılarının heykelini yapmaları istenir. Yaptıkları heykellerinin boyutu, içerdikleri malzemeler, renkleri, şekilleri üzerinden kaygıları hakkında konuşmaları istenir. Ardından heykellere bakmaları, kaygıyla baş etmek için neleri değiştirip neleri değiştiremeyeceklerini düşünmeleri istenir. Sonrasında çocuklardan değiştirebilecekleri şeyleri heykelleri üzerinden değiştirmeleri istenir. Son halleri üzerinden tekrar paylaşım yapmaları istenir. “Burada fark ettiklerinizin hangisini gerçek hayatta kullanabilirsin? Keşfettiğin baş etme yolları neler? ” gibi sorulara cevap alınarak kendisini ifade etmesi istenir (Çınar, 2019’dan uyarlanmıştır). �

SOSYAL ATOM VE KOLAJ ETKİNLİĞİ � Amaç: Çocukların etraflarında onlara yardımcı olacak kişilerin varlıklarını fark ettirme ve yardım alma becerilerini geliştirme � Sınıf Düzeyi: Tüm sınıf düzeyleri � Malzemeler: Kolaj malzemeleri (renkli kağıt, dergi, gazete vb), kağıt, yapıştırıcı, A 4 kağıdı, kalem � Yönerge: Çocuklara bir kağıt alarak üzerine iç içe geçmiş çemberler yapmaları ve kendine en yakın hissettiklerinden en uzak hissettiklerine doğru bir sıralamayla en iç çemberde kendileri olacak şekilde çemberi doldurmaları istenir. Ardından üyelere verilen renkli dergi, gazetelerden yararlanarak bir kolaj oluşturmaları istenir. “Kolaj” tekniği ile üyelerin sosyal destek sistemleri ortaya çıkarılmaya çalışılır. Ardından etkinliğin onda uyandırdığı duygu ve düşüncelerini ifade

VÜCUT DURUŞU ve KAS GEVŞETME EGZERSİZİ � Amaç: Çocukların gevşeme egzersizleriyle rahatlamasını sağlamak � Sınıf Düzeyi: Tüm sınıflar � Malzemeler: yok � Süreç ve Yönerge: Çocuklara aşağıdaki yönergeler okunarak uygulaması İstenir. � VÜCUT: - Şimdi sandalyende rahat bir biçimde otur. . . Birazdan bedenindeki belirgin kas gruplarını kasıp gevşetme çalışmaları yapacaksın. . � ELLER: Ellerini avuç içlerini birbirine sürt ve ısıt. Soğukta eldivenlerin olmadığı zaman nasıl ellerini ısıtmaya çalışıyorsan, öyle yap. Şimdi ellerini gözlerinin üzerine kapat. Parmaklarını alnında ve elinin bilek kısmını yanaklarında hisset ve sıcaklığın nasıl ellerinden vücuduna aktığın hisset. ”

VÜCUT DURUŞU ve KAS GEVŞETME EGZERSİZİ � KOLLARI KALDIRMA “Rahat otur, ellerini göğsünün hizasında tut. Avuçlarını birleştir. Bir büyük dağ gibi büyüdüğünü düşün ve ellerini başının üzerine doğru uzat. Parmaklarının ucunu dokundur ve hisset. Bu tepede bazen kar var, bazen de sıcak. Kollarını yavaşça indir ve bunu tekrarla. ” � KARIN DURUMU “Şimdi biz de bir ağacı canlandıralım. Ayakta, ayaklarınız kapalı durun. Sol bacağınızı kaldırıp sağ bacağınızın iç kısmında diz hizasına koyun. Kollarınızı daire şeklinde başınızın üzerine doğru kaldırın, parmak uçlarınızı birbirine dokundurun. Dik durarak bana bakın. Diğer ayağınız üzerinde de aynı şekilde durmayı deneyin”. � KEDİ GİBİ DURMA “Yumuşak bir zeminde kediler nasıl durursa bizde öyle yapalım. Ellerimizin ve dizlerimizin üzerinde duralım ve bir süre sırtımızı gerelim ve tekrar rahat bırakalım ve bunu birkaç defa yapalım”.

PSİKOLOJİK SAĞLAMLIĞI GÜÇLENDİRECEK FİLM VE KİTAP ÖNERİLERİ

FİLM ÖNERİLERİ � Forrest Gump (1994) � Dangal (2016) � Amelie (2001) � Umudunu Kaybetme (2006) � Can Dostum (2011) � Ölü Ozanlar Derneği (Dead Poet Society) (1989) � Neşeli Günler (1978) � Yerdeki Yıldızlar (2007) � It’s a Wonderful Life (Şahane Hayat-1946) � Chef (Şef-2014) � He Shıft – Değişim (2009) � Steve Jobs (2015) � He Founder – Kurucu (2016) � Yaşamak Güzel Şey (2017) � It’s Kind of Funny Story (Komik Bir Hikaye 2010) � Yes Man (Bay Evet 2008) (NOT: Öğrenciler için aile onayı ile filmlerin izlenmesi uygundur. )

KİTAP ÖNERİLERİ � Hayat-Engin Geçtan � Büyü Dükkanı-Yeşim Türköz � MOMO- Michael Ende � Küçük Prens-Antoine de Saint-Exupery � Bir Çift Yürek- Marlo Morgan � Çalıkuşu-Reşat Nuri Güntekin � Savaşçı – Doğan Cüceloğlu � Simyacı -Paulo Coelho � İyi Hissetmek - David Burns � Hayatı Yeniden Keşfedin - Jeffrey E. Young

KAYNAKLAR � � � Ak, Ç. (2016) Ortaokul Öğrencilerinin Duygusal Zekaları ve Psikolojik Sağlamlıkları Arasındaki İliikinin İncelenmesi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Klinik Psikoloji Programı Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Akar, A. (2018) Psikolojik Sağlamlık Programının Ergenlerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyine Etkisi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı Gelişim Psikolojisi Programı Doktora Tezi. İstanbul. Arslan, G. (2015). Çocuk ve Genç Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin (ÇGPSÖ-12) Psikometrik Özellikleri: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Ege Eğitim Dergisi, (16) 1: 1 -12. Bebek, H. (2018) Kendini Onar ve Büyü 16 Ekim 2020 tarihinde https: //www. youtube. com/watch? v=dzv 7 n. R 7 Fpus&pbjreload=101 adresinden yararlanılmıştır. Bozkurt, N. (2019) Ergenlerde Psikolojik Sağlamlık ve Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Sınav Kaygısı ile İlişkisi. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Çalık, M. (? ). Korona Günlerinde Sanat Etkinliklerine Dayalı Psikolojik Sağlamlık Etkinlik Kitapçığım. 22. 10. 2020 tarihindehttp: //bhnmihciogluoo. meb. k 12. tr/meb_iys_dosyalar/06 /21/711573/dosyalar/2020_05/12142442_KORONA_GUNLERYNDE_SANAT_ETKYN LYKLERYNE_DAYALI_PSYKOLOJYK_SAYLAMLIK_ETKYNLYK_KYTAPCIYIM. pdf? CHK=664 f 9 b 37 ad 2797 e 0 b 0 fe 373 b 345003 a 8 adresinden alınmıştır.

KAYNAKLAR � � � � Ergün, O. (2016) Ergenlerde Duygusal Zeka Özellikleri ile Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı (Psikoloji Programı) Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Gizir, C. A. , Aydın, G. (2006) Psikolojik Sağlamlık ve Ergen Gelişim Ölçeği’nin Uyarlanması. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, III, 26, 87 -96. Gökçek, N. Ö. (2019) Ergenlerin Umutsuzluk ve Psikolojik Sağlamlıklarının Sahip Oldukları Değerler Açısından İncelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Konya. Karaırmak, Ö. (2006) Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, III, 26, 129 -139. Kızıltaş, A. (2019) AÖF Oryantasyon Programı Psikolojik Dayanıklılık 16 Ekim 2020 tarihinde https: //www. youtube. com/watch? v=XMT 2 XOejvm. Q&feature=youtu. be adresinden yararlanılmıştır. Kurtoğlu, G. ve Doğan, S. (2017) Bilişsel Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Psiko-Eğitim Programının Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Duygusal Yılmazlık Düzeylerine Etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 16, 60 (249 -268). Önder, A. ve Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlığının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakütesi Dergisi 23: 192 -197.

KAYNAKLAR � � � � Semerci, B. (2020) Psikolojik Dayanıklılık Nedir? 16 Ekim 2020 tarihinde https: //www. youtube. com/watch? v=p. F 8 oi. DYYZo 8&list=RDCMUC 6 d. Cf. LPsp. A 9 Ye. UBd ZP 6 zkq. A&start_radio=1&t=0 adresinden yararlanılmıştır. Sipahioğlu, Ö. (2008) Farklı Risk Gruplarındaki Ergenlerin Psikolojik Sağlamlıklarının İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Konya. Şahin, H. (2018) Ergenlerin Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri ve Hayat Amaçları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uygulamalı Psikoloji Anabilim Dalı Uygulamalı Psikoloji Tezli Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Thomas, B. (2018). Çocuklar için Duygularla İletişim Becerileri. Sola Yayınları. İstanbul. Thomas, B. (2018). Çocuklar için Yaratıcı Baş Etme Becerileri. Sola Yayınları. İstanbul. Topcuoğlu Yılmaz, P. (2019) Risk Grubu Altındaki Ergenlere Yönelik Psikolojik Sağlamlık Psikoeğitim Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Eğitimi Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Bolu. Uz Baş, A. ve Yurdabakan, İ. (2017). Psikolojik Sağlamlık ve Okul İkliminin Ortaokul Öğrencilerinin Yaşam Doyumunu Yordama Gücü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi ISSN: 1302 -8944, 41, 202 -214.

Dinlediğiniz için Teşekkürler…