Asitler Bazlar ve Temel zellikleri Hayrullah YILDIZ 080608056
Asitler, Bazlar ve Temel Özellikleri Hayrullah YILDIZ 080608056 17. 05. 2013 1
ASİT 17. 05. 2013 2
Bazlar 17. 05. 2013 3
Asit- Baz Tanımı Arrhenius Asit-Baz Tanımı (1884) Brønsted-Lowry Asit-Baz Tanımı (1923) Lewis Asit-Baz Tanımı 17. 05. 2013 4
Arrhenius Asit-Baz Tanımı (1884) Hidrojen içeren ve Suda çözüldüğünde H+ iyonu oluşturan maddelere Asit denir. 17. 05. 2013 HCI HNO 3 H 2 SO 4 H 3 PO 4 H++Cl– H+ + NO– 3 2 H+ + SO 4– 2 3 H+ + PO 4 -3 5
Brønsted-Lowry Asit-Baz Tanımı (1923) Proton (H+ )iyonu verme eğiliminde olan maddelere asit denir. . Proton (H+ ) iyonu alma eğiliminde olan maddelere baz denir Cl– + H 3 O+ NH 3 + H 2 O NH 4+ + OHBaz + Asit + Baz HCl + H 2 O Asit + Baz + Asit 17. 05. 2013 6
Lewis asit-baz Tanımı Elektron çifti veren Asit tür baz, elektron çifti alan ise asittir. Asit 17. 05. 2013 Baz 7
17. 05. 2013 8
Konjuge Asit ve Baz çiftleri Konjuge çift Asit+Baz Baz+Asit Konjuge çift HF + H 2 O F– + H 3 O+ Konjuge asit Konjuge baz H 2 PO 4– + OH– HPO 42– + H 2 O Konjuge asit 17. 05. 2013 Konjuge baz Konjuge asit 9
Asit ve Bazların Kuvveti 10 17. 05. 2013
Elektrolit: Suda ve bazı çözücülerde çözündüğü zaman iyonlaşarak elektriği ileten çözeltilere elektrolit denir. 17. 05. 2013 Kuvvetli elektrolitler bir çözücüde tamamen, zayıf elektrolitler kısmen iyonlaşır. 11
Kuvvetli Asit Suda tamamen iyonlaşan asitlere kuvvetli asit denir. HCl, HBr, HI, HF , HCN, HNO 3, H 2 SO 4 17. 05. 2013 Kuvvetli baz Suda tamamen iyonlaşan bazlara kuvvetli baz denir. Na. OH, KOH, Li. OH, Rb. OH, Cs. OH 12
Zayıf Asitler Suda kısmen iyonlaşan asitlere denir. (RCOOH), CH 3 COOH C 6 H 5 COOH, H 2 S, H 2 CO 3, H 2 SO 3 gibi 17. 05. 2013 Zayıf baz: Suda kısmen iyonlaşan bazlara denir. (NH 3) Aminler (RNH 2, R 2 NH, R 3 N), CH 3 CH 2 NH 2, (CH 3)2 NH, (C 3 H 7)3 N, C 5 H 5 N 13
Asitlerin Özellikleri 17. 05. 2013 14
1 - Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. 2 - Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi). 3 - Turnusol kağıdının rengini maviden kırmızıya dönüştürürler. 4 - Hepsinin yapısında hidrojen (H) vardır ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H+) verirler. 17. 05. 2013 5 - Plastik ve camlara etki edemezler. 6 - Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler. 7 - Yakıcı özelliktedirler. 8 - Bazlarla birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. 9 - Aktif Metallerle tepkimeye girerek metal tuzu oluştururlar ve H 2 (hidrojen) gazı açığa çıkarırlar. 15
Asitin Değerliği Bir asitin değerliği suya verdiği H+ iyonu miktarına yada (H) sayısına bağlıdır. 17. 05. 2013 HCl → H+ + Cl(1 değerlikli) HNO 3 → H+ + NO 3 - (1 değerlikli) H 2 SO 4 → 2 H+ + SO 4 -2 (2 değerlikli) H 3 PO 4 → 3 H+ + PO 4 -3 (3 değerlikli) Not: Asitlerin üzerine su ilave edilmez. 16
BAZI ASİT VE İYONLARI 17. 05. 2013 17
Günlük Yaşamda Asitler Sirke, seyreltik bir asetik asit (CH 3 COOH) çözeltisidir. Araba akülerinde sülfirik asit (H 2 SO 4) kullanılır. Nitrik asit (HNO 3 ), boya ve gübre yapımında kullanılır. Temizliktekullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit (HCl)çözeltisidir. 17. 05. 2013 18
BAZLARIN ÖZELLİKLERİ 17. 05. 2013 19
Baz içine fenolftalein çözeltisi damlatıldığında, baz pembe renk alır. Fenolftalein asit içine konulduğunda asitin rengini değiştirmez. Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına ayrıştıkları için elektrik akımını iletir. 17. 05. 2013 Na. OH ve KOH kuvvetli bazlardır. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar. Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir. 20
BAZI BAZ VE İYONLARI 17. 05. 2013 21
Bazların Kullanım Alanları Sodyum hidroksit (Na. OH) sabun yapımında kullanılır. Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir. Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir. Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır. 17. 05. 2013 22
Bazların değerliği: Bir bazın değerliği suya verdiği OHiyonunun miktarına yada yapısındaki OHsayısına bağlıdır 17. 05. 2013 Na. OH → Na+ + OH- (1 değerlikli ) KOH → K+ + OH(1 değerlikli ) Ca(OH)2 → Ca+2 + 2 OH- (2 değerlikli ) Al(OH)3 → Al+3 + 3 OH- (3 değerlikli ) 23
Asit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi Bir çözelti içindeki asit ya da baz derecesini belirleyen H+ ya da OH– iyonu miktarıdır. Eğer çözeltide H+ iyonu fazla ise bu asitli bir sıvıdır. 17. 05. 2013 Eğer OH– iyonu fazla ise bu sıvı bazdır. H+ ve OH– iyonları sayısı birbirini dengeliyorsa sıvı nötrdür. 24
p. H Ölçüsü Bir sıvı çözeltideki asit miktarı, p. H ölçüsü olarak adlandırılan bir yöntemle tespit edilir. Bunun için p. H kâğıdı ya da p. H metre aleti kullanılır. p. H kâğıdı çözeltinin asitlik derecesine göre renk değiştirir. p. H ölçüsüne göre çözeltinin asitliği 0 - 14 arasında değerlendirilir 17. 05. 2013 25
7 -14 arası değerler baz için kullanılır. p. H değerinin 7 olması çözeltinin nötr olduğunu gösterir 0 - 7 arası değerler asit, 17. 05. 2013 26
17. 05. 2013 27
p. H ; Hidrojen iyonu konsantrasyonun eksi logaritmasıdır. (logaritma on tabanına göre ) p. H = - log[H O+] 3 H 2 O(s) + H 2 O(s) p. H = - log [H+] < -- > H 3 O+ + OH- K [H 2 O]2 = Ksu= [H 3 O+][OH-] = 1. 0 x 10 -14 (25°C) 17. 05. 2013 28
p. H Saf suda Hidronyum iyonu ve hidroksil iyonu konsantrasyonları eşittir. [H 3 O+]=[OH-]= 1. 0 x 10 -7 (25°C) p. H = 7. 00 p. H < 7. 00 p. H > 7. 00 17. 05. 2013 nötr çözeltiler asidik çözeltiler Bazik çözeltiler 29
p. H Hesaplamaları Kuvvetli Asit ve Bazlarda Kuvvetli Asitlerde p. H direkt kuvvetli asitten gelen H+ iyonu konsantrasyonu kullanarak hesaplanır. Burada suyun iyonlaşmasından gelen H+ ve OH- iyonları ihmal edilir. 17. 05. 2013 ayıf Asit ve Bazlarda Z Zayıf Asit ve bazlarda asitlik veya bazlık denge sabiti kullanılır Burada suyun iyonlaşmasından gelen H+ ve OH- iyonları duruma göre ihmal edilir veya edilmez 30
Zayıf Asit ve Bazlarda İyonlaşma HA(aq) + H 2 O(l) H 3 O+(aq) + A- (aq) [H 3 O+] [A-] K = ------------Zayıf Asit ve bazlarda a [HA] Asitlik veya Bazlık denge sabiti kullanılır CH 3 COOH + H 2 O H 3 O+ + CH 3 COO[H 3 O+] [CH 3 COO-] Ka= ---------------[CH 3 COOH] 17. 05. 2013 31
17. 05. 2013 32
17. 05. 2013 33
SON 17. 05. 2013 34
- Slides: 34