Prosiect ANIFEILIAID Y FFERM Gan Dafydd Huw Davies

Prosiect ANIFEILIAID Y FFERM! Gan Dafydd Huw Davies

Cynnwys ü ü ü ü Cyflwyniad Pa anifeiliaid sydd ar y fferm? Defaid Gwahanol fathau o defaid Cwn defaid Ieir Moch Gwahanol fathau o Moch Ceffylau Gwartheg Proses gwaith godro bob dydd Tarwod Gwartheg cig Eidion Porfa Proses gwaith silwair Diolchadau

Cyflwyniad Gwaith caled iawn yw gwaith ffermwyr. Mae’n rhaid codi’n gynnar a gweithio’n hwyr. Mae ffermio yn bwysig ac mae rhaid i ffermwyr i dyfu llawer o fwyd a chadw llawer iawn o anifeiliaid. Mae hyn orhewydd i ni i gael bwyd wrthynt. Wrth hyn, mae’r ffermwyr yn dibynnu llawer ar y tywydd. Os fydd yr haf yn wylb iawn, fydd y ffermwyr yn colli llawer o gnydau. Os fydd yn bwrw eira trwchus dros y gaeaf, fydd yr ffermwyr yn colli llawer o defaid a wyn oherwydd yr oerfel. Mae yna lawer o wahanol anifeiliaid yn byw ar y fferm. Mae rhai yn rhoi bwyd a dillad i ni.

Pa anifeiliaid sydd ar y fferm?

Defaid � Mae yna llawer iawn o wahnanol mathau o ddefaid i gael ar ffermydd. Mae rhai ohnynt yn byw ar tir y fferm, ac mae rhai yn byw ar tir y mynydd, mae rhain yn cael ei galw yn defaid mynydd. Mae defaid mynydd yn medru edrych ar ôl ei hunain ac mae hwn yn gwneud gwaith yn llawer haws i ffemwyr, Oherwydd y maent yn bwyta glaswellt ac yn chwilio lle I gysgodu pan maen bwrw glaw, ac fydd y ffermwyr yn mynd i gweld nhw dim ond unwaith y dydd. Defaid sydd yn byw ar fferm yn llawer mwy o waith, mae hyn oherwydd maen rhaid i’r ffermwyr mynd i gweld nhw oleuaf dwy waith y dydd, ac rhoi bwyd ychwanegol iddynt fel ‘bloc mwynau’. Hefyd mae’n llawer o waith i’r ffermwyr yn y gwanwyn oherwydd mae’r defaid yn dod a wyn bach. Tymor y haf fydd y defaid yn cael ei cneifio.

Dyma rhai engreifftiau o wahanol defaid sydd ar y fferm: Dorset Lleyn Suffolk Texel Defaid Mynydd

Cŵn Defaid Mae gan pob ffermwr oleuaf un ci defaid. Mae ffermwyr yn dibynu ar y cwn i fynd ar ôl y anifeiliad. I hôl y defaid i fynd i i’r gorlan, neu i moen y gwartheg a helpu’r ffermwyr i fynd a nhw i’r parlwr godro. Mae rhai cwn defaid yn amddiffynol i’r ffermwr, ac yn edrych ar ôl y fferm. Mae’r ffermwyr yn gwybod pan mae’r cwn defaid yna amiddiffynol y mae’r fferm yn ddiogel yn nos neu pan does neb o gwmpas y fferm yn y dydd.

Ieir � � � Os mae ffermwyr angen wyau, mae nhw yn cadw ieir, y mwy o ieir y maent yn cadw , mwy o wyau sydd yn dod mewn i’r fferm. Os mae ffermwyr angen gwneud mwy o arian, mae rhai ohonynt yn creu busnes a gwerthu wyau. Gall un iar ddodwy pedwar neu pum o wyau yr wythnos. Mae hyn yn dda oherwydd mae ffermwyr yn gwybod gall y busnes gwneud yn dda efo’r ieir. A’r ambell i fferm, mae nhw yn cadw Ceiliog hefyd, ac ambell waith mae ieir yn dod a chywion bach.

Moch � � � A’r rhai ffermydd mae’r ffermwyr yn hoffi cadw moch. Pan bydd moch bach yn cael ei eni, bydd un mochyn bach yn pwyso tri pwys. Mae moch bach yn tyfu yn gyflym, ar ôl chwech mis. Mae un mochyn bach yn pwyso tua cant a hanner pwys. Hefyd eto, mae yna llawer o wahanol fathau o moch, ac wahanol lliwiau. Fe welwch rhai pinc, rhai yn du a pinc neu rhai dim ond du. Mae moch yn hoffi bwyta bwyd sydd ar ôl, fel pul llysiau, ffrwythau ac yn y blaen.

Dyma rhai engreifftiau o wahanol moch sydd ar y fferm: Cymraeg Hampshire duon Smotiau

Ceffylau � � Mae gan rhai ffermwyr diddordeb mewn cadw ceffylau, hefyd eto mae yna llawer o mathau o ceffylau, ceffylau mawr, cyffylau bach, ceffylau sioe, ac yn y blaen. Mae ceffylau yn gryf iawn. Mae ceffylau mawr yn medru tynnu pethau trwm, ond heddiw mae peiriannau wedi cymrud lle’r ceffylau. Ac erbyn heddiw mae yna mwy o peiriannau mawr ac pwerus i gael.

Gwartheg Mae gwartheg godro yn rhoi llaeth i ni. Rhaid godro gwartheg dwy waith y dydd, gynnar yn y bore a hwyr yn y prynhawn. Mae dad yn godro dros 200 o gwartheg ar fferm ger Aberteifi. Dywedodd fod y gwartheg yn rhoi tua ddeunaw litr o laeth y dydd. Ar ôl godro bob bore a prynhawn, maen bwysig i gadw’rparlwr godro yn lân bob tro. Heddiw, mae gan bob ffermwyr technoleg fodern i odro, ac mae hyn yn gwneud gwaith yn llawer haws ac yn cymeryd llai o amser i odro. Bob bore ar ôl i’r ffermwyr i orffen godro, mae tancer llaeth yn dod i casglu y llaeth or tanc ar y fferm, ac wedyn trosglwyddo y llaeth or tanc, i fewn i’r lori. Mae gan ffermwyr llawer o cyfrifoldebau eraill gyda gwartheg. Oherwydd ma gwartheg yn medru dod a lloi bach rownd y flwyddyn.

Hwn yw y broses o gwaith bob dydd y ffermwyr wrth godro y gwartheg:

Tarwod � Dyma rhai engreifftiau o wahanol tarwod sydd ar rhai ffermydd: Tarw Ffrisia Tarw Cymreig Tarw Limosan

Gwartheg Cig Eidion � Mae’r gair ‘cigeidon’ yn cael ei defnyddio o gair ffraneg ‘boeuf’. Tan dwy can mlynedd yn ôl, roedd gwartheg yn bwysig oherwydd yr oeddent yn tynnu certiau o gwmpas. Yr oeddent ddim yn cael ei lladd tan diwedd ei bywyd gwaith. � Mae’r rhan mwyaf o’r cig yr ydym yn ei fwyta yn cig eidon pur, ond mae rhai yn dod o anifeiliaid bridio croes.

Porfa � Tua dwy ran o dair o’r tir fferm yn laswelltir. Dyma prif fwyd y 13 miliwn o wartheg a 35 milliwn o ddefaid yn y deyrnas unedig. � Mae’r glaswellt yn tyfu yn araf yn ystod misoedd y gaeaf, felly rhaid i’r ffermwr achub rhai o’r glaswellt a silwair yn yr haf i fwydo ei anifeiliaid yn y gaeaf.

Proses gwaith silwaer

Diolchadau � Hoffwn ddiolch i llyfyrgell Aberaeron am cael menthyg llyfrau yn rhoi gwybodaeth am ffermio. Yn ail hoffwn ddiolch fferm Trefiwtial ger Aberteifi am gadel i mi tynnu rhai lliniau o’r anifeiliaid oedd ganddynt ar y fferm. � Gobeithio y wnewch chi mwynhau darllen fy mhrosiect i.