Palliatieve zorg jouw zorg Palliatief team WZA Euthanasie

Palliatieve zorg: jouw zorg? ! Palliatief team WZA

Euthanasie in cijfers Meldingen in afgelopen jaren 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2014 2015 Kolom 2 2016 jaartallen Kolom 1

Locatie van de levensbeëindiging thuis 4904 hospice 367 verzorgingshuis 300 verpleeghuis 233 ziekenhuis 199 anders 88

Meldende artsen huisarts 5167 spec ouderengen 216 specialist in zhs 179 arts in opleiding tot spec 43 basisarts SLK 486

Leeftijd bij euthanasie leeftijd < 30 jr 16 30 -40 jr 44 40 -50 jr 152 50 -60 jr 631 60 -70 jr 1408 70 -80 jr 1831 80 -90 jr 1487 > 90 jr 522

Aard van de aandoeningen overige 104 combinatie van aandoeningen 465 psych aandoeningen dementie stapeling ouderdomsaandoeningen 244 hart en vaat 315 zenuwstesel 411 kanker 4137 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500

Man/ vrouw Man/vrouw Vorm van euthanasie Hulp bij/ levensbeëindiging op verzoek 5856 hulp bij zelfdoding 216 combinatie van beide 19 mannen 3130 vrouwen 2961

Zorgvuldigheidseisen Euthanasie 1. de arts de overtuiging heeft gekregen dat er sprake is van een vrijwillig genomen en weloverwogen verzoek van de patiënt 2. de arts de overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt 3. de patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten 4. met de patiënt tot de overtuiging is gekomen dat er voor de situatie geen redelijke andere oplossing was. 5. ten minste één andere , onafhankelijke arts heeft geraadpleegd die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven over de zorgvuldigheidseisen. 6. de levensbeëindiging ( of hulp bij zelfdoding) medisch zorgvuldig heeft uitgevoerd • •

Vrijwillig en weloverwogen verzoek Verzoek moet niet persé schriftelijk, mag ook mondeling zijn gedaan, Maar moet wel door patiënt zelf zijn geuit. ( dus niet iemand namens de patiënt gemachtigd). Het verzoek moet in de ogen van de arts ondubbelzinnig en consistent zijn. Indien patiënt niet meer in staat is tot verbale communicatie mogen ook andere manieren van communiceren( knikken- knijpen in de hand bij gesloten vragen) in combinatie met eerdere wilsverklaringen of uitingen of gedragingen worden beoordeeld in het kader van dit verzoek. • • • Indien een patiënt helemaal niet meer kan communiceren kan een schriftelijke wilsverklaring in de plaats treden van het mondeling verzoek. •

Vrijwilligheid. 1. Externe vrijwilligheid: Zonder onaanvaardbare invloed van anderen ( let op als een naaste zich te nadrukkelijk mengt in het gesprek tussen de patiënt en arts) • • 2. Interne vrijwilligheid: Wilsbekwaam, dus in staat om informatie over zijn situatie en de prognose te begrijpen, eventuele alternatieven kan afwegen en de gevolgen kan overzien. Let op: wilsbekwaam is geen alles of niets regel! ( financiën niet – euthanasie wel bijvoorbeeld)

Weloverwogen verzoek Goed voorgelicht afwegingen kunnen maken. • Consistente mening ( herhaald verzoek of andere uitingen van de patiënt) • Geen opwelling •

Uitzichtloos en ondraaglijk lijden Er moet sprake zijn van medisch lijden (somatisch of psychiatrisch of combinatie van beide). Uitzichtloos betekent dat er geen uitzicht op herstel is. De lijdensdruk bevat allerlei dimensies die allen meegewogen moeten worden. Belangrijk is dat de patiënt dat lijden moet ervaren. In geval van coma of diepe sedatie waarbij patiënt dat lijden niet ervaart is inwilliging van het verzoek in beginsel niet mogelijk. Het feit dat de naasten van de patiënt diens situatie als ontluisterend ervaren, maakt dat niet anders. • •

Wanneer is het lijden ondraaglijk? Het gaat om het lijden van deze patiënt met zijn biografie, persoonlijkheid, draagkracht en waardepatroon. Het lijden moet voor de arts invoelbaar zijn. • • Lijden kan ook bestaan uit angst voor toekomstige achteruitgang. • De patiënt zelf ervaart het lijden. •

Ontbreken van een redelijk alternatief Zowel voor patiënt als arts gezamenlijke opvatting. • Redelijke oplossing, wezenlijke impact op het lijden, effect op afzienbare tijd, gedurende een langere tijd, Gunstige verhouding voor- en nadelen. • • • Patiënt mag een behandeling ( of palliatieve zorg) weigeren, dit hoeft niet altijd een inwilliging in de weg te staan. ( maar kan het wel zijn) •

Onafhankelijk consulent ( meestal SCEN-arts) Moet patiënt zelf gezien hebben. Hij controleert de zorgvuldigheidseisen. Maakt een schriftelijk verslag. • • • Soms ook andere arts gevraagd om bepaalde criteria nader te bekijken zoals wilsbekwaamheid, advies over de euthanasie procedure. Dit consult geldt dan niet als dat van een onafhankelijk consulent. • Soms kan een 2 e onafhankelijke arts gevraagd worden, maar dan moeten alle verslagen meegestuurd worden met de verslaglegging. •

Medisch zorgvuldige uitvoering Uitvoering van de euthanasie volgens de KNMG/KNMP richtlijn • Hierin uitgebreid beschreven welke taken de apotheker heeft en welke de arts heeft om tot een zorgvuldige uitvoering te komen. • Belangrijke punten hierbij zijn: Vaste doseringen van medicijnen. Specifieke medicijnen: Thiopental ( 2000 mg) of Propofol ( 1000 mg). Vaststellen van medicamenteus geinduceerd coma, voordat spierverslapper wordt toegediend. • • •

Vervolg zorgvuldige uitvoering euthanasie Vaststelling coma door: niet reageren op aanspreken • • afname van circulatie ( trage zwakkepols) afname van ventilatie ( oppervlakkig) afwezigheid van wimperreflex. Na coma-inductor eerst fysiologisch zout om kristalvorming tegen te gaan. • Daarna toediening van spierverslapper ( Rocuronium of Atracurium of cisatracurium) • Spierverslapper altijd toedienen ook als patiënt na de coma-inductor reeds overleden is. • Spierverslapper geeft ademstilstand en overlijden. ( hartactie kan nog enige tijd aanwezig blijven) • •

Hulp bij zelfdoding Patiënt neemt zelf het middel in, in de vorm van een drank ( 15 gram pentobarbital of secobarbital) • Denk aan anti-emeticum 12 uur vooraf te starten. Maagpassage moet goed zijn. Snelle inname. • Werking: hoge dosis barbituraat geeft ademdepressie en respiratoire acidose en vervolgens vasculaire en cardiogene shock waarna overlijden. • Tijdsduur van overlijden wisselt: meestal < 30 minuten, maar soms na 2 -3 uur. Soms moet daarna worden overgegaan tot euthanasie als het te lang duurt. •