MEKTUPDLEKE Mektup Konu Anlatm Yeni Mfredata Uyumlu erik

MEKTUP-DİLEKÇE Mektup Konu Anlatımı Yeni Müfredata Uyumlu

İçerik: • • 1 -Mektup Nedir ? Genel Özellikleri 2 -Mektup Türleri 3 -Mektup Türünün Tarihi Gelişimi 4 -Tutanak

1 -Mektup Nedir ? Genel Özellikleri Mektup: Bir haber vermek, haber almak, bir şey sormak, istemek, bir duyguyu ya da düşünceyi paylaşmak, bir konuyu tartışmak gibi amaçlarla işi ve kurumların birbiriyle haberleşmek için yazdıkları yazılardır. Genel Özellikleri: *Öğretici metinler içerisinde kişisel hayatı konu alan metinler içerisinde sınışandırılırlar. *Genellikle yalın sade bir dille yazılırlar *Dil göndergesel işlev başta olmak üzere alıcıyı harekete geçirme ve heyecana bağlı işlevler kullanılır. *Öğretici-açıklayıcı-emredici anlatımların yanında betimleyici ve öyküleyici anlatımlar da kullanılır. *İletişim kurmak amacıyla yazılan yazılardır. *İçerik türüne göre değişmektedir. *Üslup türüne göre değişmektedir. *Belirli kurallara uygun yazılardır.

2 -Mektup Türleri (Mektuplar konu ve üslubuna göre farklı türlere ayrılır: ) a. Özel Mektuplar Özel mektuplar, birbirlerini tanıyan kişilerin (akraba, eş dost, ana baba, arkadaş, tanıdık) duygu ve düşüncelerini paylaşmak için birbirlerine yazdıkları mektuplardır. Özel mektuplar, sadece gönderici ve alıcıyı ilgilendirir. Mektup yazan, yazdığı kişinin zevklerini, kültür seviyesini, ilgi duyduğu olay ve alanları genelde bilir. Konu: Özel mektuplar her konuda yazılabilir. Yazan kişi ile yazılan kişinin özel durumuna bağlıdır. Üslup (Dil ve Anlatım): Özel mektubun anlatımında içtenlik ve doğallık vardır. Konu; açık, sade ve samimi bir ifadeyle dile getirilir. Gönderici ile alıcının birbirine karşı özel durumu yanında, ele alınan konu da mektup metninin üslûbunu belirler. Özel mektuplar şu amaçlar için yazılır: Duygu ve düşünceleri paylaşmak, teşekkür etmek, özür belirtmek, tebrik etmek ve başsağlığı dilemek, nişan, nikâh, düğün, açılış çağrısında bulunmak. . .

Özel Mektupların Şekil Özellikleri * Mektupta kâğıt düzeni çok önemlidir. Yazılar, kâğıdın kenarlarından boşluklar bırakılarak belli bir düzen içinde kaleme alınır. * Mektuplar, beyaz çizgisiz kâğıda siyah ya da mavi mürekkepli kalemle yazılır. Renkli ya da kurşun kalemle mektup yazılmaz. * Kâğıdın sağ üst köşesine mektubun yazıldığı yer ve tarih yazılır. * Mektup, yazıldığı kişiyle ilgi ve yakınlık derecesine uygun bir hitap sözüyle başlar. Hitap sözü, yer ve tarihin biraz altında, sol üst köşede satır başı yapılarak yazılır. Hitap sözünde her kelime büyük harfle başlar ve hitabın sonuna virgül konulur.

* Diğer öğretici metinlerde olduğu gibi mektuplarda da giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunur. Giriş bölümünde, istekler kısaca ortaya konur; hâl hatır sorulur. Mektubun niçin yazıldığı, ne istendiği tüm ayrıntılarıyla gelişme bölümünde anlatılır. Mektubun sonuç bölümü belirli sözlerle oluşturulur. Bu bölüm, mektubun yazıldığı kişiyle olan duruma uygun olarak selam ve saygı sözleriyle son bulur. Bu bölümde, yakınlıklar göz önünde bulundurularak “ellerinizden öperim, gözlerinizden öperim, selamlar, sevgiler, hürmetler, derin saygılar” gibi kalıplaşmış sözlere çokça yer verilir. * Mektubu yazanın adı ve soyadı, metnin sağ alt köşesine yazılır. İmza, ad ve soyadın hemen altına atılır. * Mektubun yazarının adresi, metnin sol alt köşesine yazılır. * Zarfın üzerine yazılan bütün kelimeler büyük harşe başlar. Zarf, göz kararıyla dörde bölünür. Zarfın sol üst köşesine; gönderenin adı, soyadı ve adresi yazılır. Zarfın sağ alt köşesine; alıcının adı, soyadı ve adresi yazılır. Sağ üst köşeye pul yapıştırılır, sol alt köşe ise boş bırakılır. Mektupların alıcıya daha çabuk ulaşması için adreslerde il ve ilçelerin posta kod numaraları da yazılmalıdır.

b-Edebi Mektuplar Sanatçıların birbirlerine edebiyat, sanat veya kültür gibi konularda görüşlerini bildirdikleri edebî değer taşıyan mektuplarıdır. Edebî mektuplar da bir tür özel mektuptur ancak yazarları, içerikleri ve ifade şekilleri, özelden çok genel konuları ele almaları yönüyle özel mektuplardan ayrılır. Edebî mektuplarda yazarlar söz ustalığını göstermek amacıyla süslü ve sanatlı cümleler kullanır. Sanatlı üslupla bizde yazılan ilk mektup Fuzûlî’nin “Şikayetname”sidir. Genellikle edebiyatçıların edebî konulardaki görüşlerini, mektubun yazıldığı dönemin edebiyat ve düşünce olaylarını ele aldığı için edebiyat tarihi ve eleştiri türü için önemli bir kaynaktır. Eski dönemlerde, bu tür kişisel edebî mektuplar, “Mektûbât (Mektuplar)” adı altında toplanır ve geniş kitlelerin de okuyabilmesi için yayımlanırdı.

c- İş mektupları İş Mektupları Nasıl Yazılır? * İş mektuplarına, kendisine mektup yazılan kişi veya kurumun ad ve adresi ile başlanır. * Kâğıdın sağ tarafına tarih yazılır. Adres ve tarihten sonra uygun bir aralık bırakılır, paragraf yapılarak doğrudan istek yazılır. Sona saygı ifade eden bir söz aşırılığa kaçılmadan eklenir. * Mektup metninin sağ altında mektubu yazanın adı, soyadı ve imzası yer alır. İmza, ad ve soyadın biraz üstüne atılır. * İş mektupları herhangi bir yanlış anlamaya meydan vermeyecek şekilde açık ve sade bir dille yazılır, gereksiz uzatmalara yer verilmez, kesin ifadelerle kaleme alınır. * Kurumlar arasındaki iş mektupları, kurumların ad ve adreslerini belirten antetli (özel başlıklı) kâğıtlara yazılır. * İş mektuplarının bilgisayarla yazılması gerekir. İş mektupları göndercinin niteliğine göre ikiye ayrılır: 1. Kişilerin işletmelere gönderdikleri mektuplar: 2. İşletmelerin kişilere veya başka işletmelere gönderdikleri mektuplar

İş Mektubu Örneği

d- Resmi Mektup • *Resmî dairelerin ve tüzel kişilik taşıyan kuruluşların birbirlerine yazdıkları resmî yazılarla; bunların, vatandaşların başvurularına verdikleri yazılı cevaplara denir. • *Bu mektuplarda tarihin yanı sıra, mektubun sıra numarası ve konusu da belirtilir. Mektup bir cevap niteliğindeyse “ilgi” bölümüne cevabı olduğu mektubun sıra ve tarihi; “konu” bölümüne de “mektubun yazılış amacı” yazılır. • *Birkaç satır boşluk bırakılarak mektup yazılır. • *Bu tür mektuplarda açık, kesin ve anlaşılır bir dil kullanılmalıdır.

Mektup üst makama yazılıyorsa “… arz ederim”, “alt makama yazılıyorsa “… rica ederim. ” eşit bir makama yazılıyorsa“arz ve rica ederim” şeklinde bitirilir. • Resmî mektupların hitap başlığı, yazılan resmî kurumun “kanun ve tüzüklerdeki tam adı” olmalıdır.

Dilekçeler, resmî mektup özelliği taşır Dilekçe : Dilek, şikayet veya ihbar bildirmek için ya da herhangi bir konuda bilgi istemek amacıyla resmî kurumlara veya özel kuruluşlara sunulan imzalı ve adresli mektuplardır. Eskilerin "arz-ı hal / arzuhal"dedikleri dilekçeyi her vatandaşın verme hakkı vardır ve bu hak anayasa teminatı altındadır. Dilekçede yalın, anlaşılır ve ciddi bir dil kullanılmalıdır. İstek veya şikâyetler açık bir şekilde dile getirilmeli, yanlış anlamalara neden olabilecek kapalı ifadelerden açınılmalıdır. Aşırı saygı, sevgi bildiren ifadelere, kişilerin onurunu zedeleyici sözlere yer verilmemelidir. Dilekçelerdeki şikâyet ve istekler yasalara uygun ve kanıtlanabilir olmalıdır. Dilekçeler ilgili makama bizzat verileceği gibi posta, kargo, faks veya İnternet yoluyla da gönderilebilir.

Dilekçenin Biçimsel Özellikleri: 1. Beyaz, çizgisiz, temiz ve düzgün A 4 kâğıdına yazılır. 2. Daktilo, bilgisayarla ya da mavi veya siyah mürekkepli kalemle yazılır. 3. Dilekçenin verileceği makamın adı ve yeri kâğıda ortalanarak, kağıdın üst kısmı biraz boş bırakılarak yazılır. Makam ve yer adının tamamı büyük harşerle yazılabileceği gibi her sözcüğün sadece ilk harfi büyük harşe başlanarak yazılabilir. 4. Makam ve yer adı yazıldıktan sonra satırbaşı yapılarak dilekçe metni yazılır. Giriş kısmında genellikle bir cümleyle dilekçe sahibi kendini tanıtır. 5. Şikâyet veya istek açık, anlaşılır, kısa ve net bir şekilde ortaya konur.

Dilekçenin Biçimsel Özellikleri: 6. Dilekçe üst makama yazılıyorsa “arz ederim”, alt makama yazılıyorsa “rica ederim” eşit bir makama yazılıyorsa“arz ve rica ederim” şeklinde sonlandırılır. 7. Dilekçe metni yazıldıktan sonra sağ alt köşeye imza atılır. İmzanın altına dilekçe sahibinin adı ve soyadı yazılır. 8. Dilekçenin verildiği tarih ya kâğıdın üst sağ köşesine ya da sağ alt köşeye (imzanın üstüne) yazılır. 9. Tarih, imza ve isimden sonra biraz boşluk bırakılarak sol alt köşeye dilekçe sahibinin adresi yazılır. 10. Dilekçenin ek belgeleri varsa bunlar adresin altına boşluk bırakılarak EKLER bölümüne yazılır. Ek belgeler, EKLER yazısının altında numaralandırılarak içerikleriyle birlikte belirtilmeli ve dilekçeye ekli olarak sunulmalıdır.

e. Açık Mektuplar • Herhangi bir düşünceyi, görüşü açıklamak, bir tezi savunmak için bir devlet yetkilisine ya da halka hitaben, bir kişi ya da kurum tarafından yazılan, gazete, dergi aracılığı ile yayımlanan mektuplardır. • Açık mektuplarda sadece yazanı değil, geniş kitleleri ilgilendiren önemli konular ele alınır.

3 -Mektup Türünün Tarihi Gelişimi Mektup, yazının bulunduğu tarihe kadar gidebilen en eski edebiyat türlerindendir. Eldeki en eski örnekler, Dünyada mektup türünün ilk örneklerine Mısır’da rastlanmıştır. Mısır firavunlarının diplomatik mektupları (MÖ XV-XIV. yüzyıllar) ile Hitit krallarının Hattuşa (Boğazköy) arşivinde bulunan mektuplarıdır. Eldeki ilk mektuplar, Mısır Firavunlarının resmî mektupları ile Hitit Krallarının Hattuşaş arşivinde bulunan mektuplarıdır.

Mektup türünün Türk edebiyatında epey uzun bir geçmişi vardır. Divan edebiyatında nesir biçimindeki yazıya inşâ, nesir yazarına da münşî denmiştir. Nesir hâlindeki yazıların bir araya toplanmasından meydana gelen eserlere de münşeât denir. Münşeâtlarda resmî ve özel mektuplara geniş yer verilirdi. Bunlar, yazı hüneri göstermek amacıyla, çok süslü ve ağır bir dille yazılmış yazılardır. • Fuzuli’nin bu dönemde yazılan “Şikâyetname” adlı eseri, edebiyatımızdaki ünlü bir mektuptur. Şikâyetname, Edebiyatımızda ilk edebi mektuptur. Nişancı Paşa Mektubu da denir. Kendisine bağlanan 9 akçelik maaşı alamadığını Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi'ye yazmıştır. Tanzimat Dönemi’nden itibaren posta pulu da kullanılarak ayrı bir kurum oluşturulmuş ve mektup türü yaygınlık kazanmıştır Şinasi’nin Paris’ten annesine yazdığı mektup bu dönemin ilk örneklerindendir. Tanzimat edebiyatı döneminde Şinasi’nin öncülüğüyle başlayan düz anlatım akımı, mektuplarda da etkisini göstermiştir. Tanzimat döneminde ve sonraki dönemlerde bu türde bir çok eser verilmiştir.

Edebiyatımızdaki Bazı Önemli Mektuplar 1) Mevlana (13. yy) ® Mektubat (147 mektuptan oluşmuş; çoğu mektup Selçuklu Emirlerine yazılmıştır. ) 2) Fuzuli (16. yy) ® Şikâyetname (Edebiyatımızda ilk edebi mektuptur. Nişancı Paşa Mektubu da denir. Kendisine bağlanan 9 akçelik maaşı alamadığını Nişancı Celalzade Mustafa Çelebi'ye yazmıştır. ) 3) Namık Kemal ® Namık Kemal'in Hususi Mektupları (3 cilt) 4) Abdülhak Hamit Tarhan ® Mektuplar 5) Ahmet Mithat Efendi-Muallim Naci ® Muhaberat Muhaverat 6) Ziya Gökalp ® Limni ve Malta Mektupları 7) Muallim Naci ® Mektuplarım 8) Cevat Şakir Kabaağaçlı ® Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı (Halikarnas Balıkçısı) 9) Nazım Hikmet Ran ® Kemal Tahir'e Mahpushaneden Mektuplar ® Cezaevinden Mehmet Fuat'a Mektuplar ® Bursa Cezaevi'nden Va-Nu'lara Mektuplar (Va-Nu: Ahmet Vala Nurettin) (Veli Nuri) ® Nazım ile Piraye 10) Cahit Sıtkı Tarancı ® Ziya'ya Mektuplar 11) Ahmet Hamdi Tanpınar ® Mektuplar 12) Kemal Tahir ® Kemal Tahir’den Fatma İrfan’a Mektuplar

Mektup türü, Türk edebiyatın öteki türlerini de etkilemiştir. Aynı zamanda mektup şeklinde yazılmış farklı türde eserler de vardır. Örneğin: Şiir Türünde; Fuzuli "Şikayetname"yi, Abdurrahim Karakoç "Hasan'a mektuplar"ıNecip Fazıl Kısakürek " Zindandan Mehmedʼe Mektup" u, Orhan Veli Kanık "Oktayʼa Mektuplar"ı, Halit Fahri Ozansoy " Bayram Mektubu" nu, Haydar Ergülen Güzel Mektup"u yazmıştır. Roman Türünde; Halide Edip Adıvar "Handan"ı, Hüseyin Rahmi Gürpınar "Mutallaka"yı yazmıştır. Hikaye Türünde; Reşat Nuri Güntekin "Bir Damla Gözyaşı, Bir Hazin Hakikat, Yalan" ı Yakup Kadri Karaosmanoğlu "Millî Savaş Hikâyeleri"ni, Ömer Seyfettin "Sivrisinek, Lokantanın Esrarı, Memlekete Mektup"u yazmıştır. Gezi Yazısı türünde ; Cenap Şahabettin "Avrupa Mektupları"nı Ahmet Rasim " Romanya Mektupları"nı yazmıştır.

5 -Tutanak Meclis, kurul, toplantı, mahkeme müzakereleri sırasında söylenen sözlerin aynen yazıya geçirilmesi ile meydana gelen yazılı belge. Ayrıca bir durumun ve veya olayın nasıl meydana geldiğini tespit edip anlatan, ilgililer tarafından imzalanan belgelere de “tutanak” denir. Eskiden tutanaklara “zabıt” veya “zabıtname” adı verilirdi. • Tutanak, bir tür resmî yazışma örneğidir. Tutanak yazılması için mutlaka bir olumsuzluğun yaşanması gerekmez. Meclis çalışmalarında, mahkemelerde, kurul toplantılarında, kongrelerde, sınavlarda tutanak düzenlenebilir. Resmî ve özel kurumların yöneticileri tarafından yasalara ya da mevzuata aykırı görülen tutum ve davranışlar; tutanak yazma nedeni olabilir. Örneğin tutanak, kamu kurumlarında suç sayılan bir olayın meydana gelmesi sonucunda yazılacağı gibi yerel yönetim görevlilerinin iş yerlerini denetlemeleri sırasında yasa ve mevzuata aykırı tutumların belirlenmesinde de yazılır. •

TUTANAĞI OLUŞTURAN UNSURLAR 1 -Toplantı adı-yeri-zamanı-saati ifade edilen giriş bölümü 2 -Toplantıda gündemi oluşturan konu ve konuşmaların yer aldığı gelişme bölümü 3 -Toplantı kararlarının yer aldığı sonuç bölümü 4 -Toplantıya katılanların imzalarını attığı imza bölümü

Tutanak yazısına büyük harflerle “TUTANAK” şeklinde başlık atılarak başlanır. Toplantının, eylemin veya soruşturmanın tarihi, gerekçesi, amacı belirtilir. Olay tutanağında olay, oluş sırasına göre bir plan içinde anlatılmalı; kişilerin konuşmaları olduğu gibi yazılmalıdır. Tutanak, tutanağı hazırlayan kişi ve görgü tanıkları tarafından imzalanmalıdır. Tutanakta kanaat belirtilmez ve bir sonuca varılmaz. Tutanakta söylenen sözler eksiksiz yazılmalı, olayla ilgili bilgiler doğru verilmelidir. Tutanakta görülen, duyulan ve yapılanlar olduğu gibi; kararlar, kabul edilen şekliyle yazılır; değişiklik yapılmaz. “Olay tutanağı”, “toplantı tutanağı”, “ifade alma tutanağı”, “arama tutanağı”, “sınav tutanağı”, “teslim ve tesellüm tutanağı” gibi pek çok tutanak çeşidi vardır. Tutanak yasal belge hükmündedir.