Videolu Anlatm Konu anlatmn You Tube kanalmzdan izleyebilirsiniz

Videolu Anlatım Konu anlatımını You. Tube kanalımızdan izleyebilirsiniz. Bunun için telefonunuzdan aşağıdaki ‘Karekod’ u okutmanız yeterlidir.

HÜCRE VE BÖLÜNMELER

• F. 7. 2. 1. Hücre Konu / Kavramlar: Hücre, bitki ve hayvan hücresi arasındaki benzerlik ve farklılıklar, dokular, hücredoku-organ-sistem-organizma ilişkisi, DNA, gen, kromozom F. 7. 2. 1. 1. Hayvan ve bitki hücrelerini, temel kısımları ve görevleri açısından karşılaştırır. F. 7. 2. 1. 2. Geçmişten günümüze, hücrenin yapısı ile ilgili görüşleri teknolojik gelişmelerle ilişkilendirerek tartışır. F. 7. 2. 1. 3. Hücre-doku-organ-sistem-organizma ilişkisini açıklar. Hücre-doku-organ-sistem-organizma kavramlarının tanımlarına ve aralarındaki ilişkilere değinilir.

HÜCRE • Canlıların canlılık özelliğini gösteren en küçük yapıtaşına hücre denir. • Bütün canlılar hücre veya hücrelerden oluşur. • Hücreler genellikle gözle görülmeyecek kadar küçüktürler. Bundan dolayı hücreleri incelemek için mikroskoplardan yararlanılır.

Hücreler genel olarak içten dışa doğru sırasıyla; Çekirdek Sitoplazma Hücre zarı olmak üzere 3 temel kısımdan oluşurlar

Not: Hücreyi inceleyen bilim dalına sitoloji denir. Hücreler; kalıtım maddesinin bulunduğu yere göre ilkel hücreler ve gelişmiş hücreler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI 1) Hücre zarı • Hücreye şekil verir. • Hücreyi dış etkilerden korur. • Hücrenin madde alışverişini kontrol eder. • Hücrenin dağılmasını engeller. • Seçici geçirgen özelliğe sahiptirler. • Yapısı protein, yağ ve karbonhidrattan oluşur.

2) Çekirdek ØÇekirdek hücrenin ortasında yer alan hücrenin yönetici kısımdır. ØHücrenin yaşamsal faaliyetleri buradan denetlenir ve yönetilir

Not: § Bakterilerde çekirdek bulunmaz. § Bakterilerde kalıtım maddesi (DNA) sitoplazma içinde dağınık olarak bulunur. § Olgunlaşmış alyuvar hücrelerinde çekirdek bulunmaz. § Çizgili kas hücrelerinde ise birden fazla çekirdek bulunur.

3) Sitoplazma ØHücre zarı ile çekirdek arasını doldurur, yumurta akı kıvamındadır. ØYarı saydam ve akışkandır. ØYapısının çok büyük bir kısmı sudur. ØYaşamsal olaylar sitoplazmada gerçekleşir. ØSolunum, boşaltım, sindirim, madde sentezi (üretimi), enerji üretimi, beslenme olayları gerçekleştirilir. ØSitoplazma içerisinde enzimler, hormonlar, mineraller, karbonhidratlar, yağlar ve proteinler bulunur

ORGANELLER • Hücrede yaşamsal olayların gerçekleştiği yapılara organel adı verilir. • Ribozom • Endoplazmik retikulum • Golgi cisimciği • Mitokondri • Lizozom • Sentriyoller • Koful • Kloroplast

Ribozom • Hücrede protein üretiminde görevli olan organeldir. • Virüsler hariç, bütün hücrelerde bulunur. • En küçük organeldir. • Protein üretiminin fazla olduğu yerlerde ribozom sayısı fazladır. • Genç hücrelerde, karaciğer ve salgı bezlerinde fazla bulunur

Endoplazmik retikulum • Hücrenin içini ağ gibi saran hücre içinde maddelerin taşınmasını sağlayan bir kanaldır. • Hücre zarı ile çekirdek arasına yayılmıştır.

Golgi cisimciği • Salgı maddelerinin üretilmesini, kesecikler halinde paketlenmesi sağlar. • Tükürük bezi, ter bezi, süt bezi, deri golgi cisimciğinin fazla olduğu yerlerdir. • Çiçekli bitkilerde bal özü salgılanmasını gerçekleşti rir.

Mitokondri • Besin ve oksijeni yakarak hücre için gerekli enerjiyi üretir. • Hücrenin enerji santralleridir. • Enerji tüketiminin fazla olduğu yerlerde mitokondri sayısı da fazladır. • Sinir, kas, karaciğer hücrelerinde fazlaca bulunur.

Lizozom • Hücre içindeki maddelerin sindirilmesini sağlar. • Büyük yapılı besinleri küçük parçalara ayırır. • Yaşlanmış dokuları, kurbağa larvasının kuyruğunu, mikropları yok eder. • Hayvan hücrelerinde ve ilkel (gelişmemiş) bitki hücrelerinde bulunur.

Sentriyoller • Sentrozom çiftler halinde bulunur. • Sentrozom iki sentriyolden oluşur. • Hücre bölünmesinde görevlidir. • Hayvan hücrelerinde bulunur.

Koful • Hücrede depo görevini görür. • Besin maddeleri, artık maddeler ya da atık maddeler bulunabilir. • Hayvan hücresinde küçük yapılı olup çok sayıda bulunurken, bitki hücresinde büyük yapılı olup az sayıda bulunur.

Plastitler Bitki hücresinde bulunur. Kloroplast, kromoplast ve lökoplast çeşitleri vardır.

Kloroplast • Kloroplast yeşil renklidir. • Fotosentez yaparak besin ve oksijen üretir. • Besin ve oksijeni de diğer canlılar kullanır. • Yalnızca bitkinin yeşil olan yerlerinde bulunur. • İçerisinde çok sayıda klorofil vardır

Kromoplast Bitkilerin sarı, kırmızı ve turuncu renkte olmasını sağlar. Bitkilerin kök, çiçek, tohum ve meyve kısımlarında bulunur. Lökoplast renksizdir. Nişasta, yağ ve protein depolar. Bitkinin ışık görmeyen kök, tohum ve yumrusunda bulunur.

Hücre Duvarı • Hücre zarının etrafını saran sert ve dayanıklı bir yapıdır. • Hücre zarının etrafını sarar. • Bitkiye dayanıklılık sağlar. • Bitkiyi iç ve dış etkilere karşı korur. • Genellikle selülozdan yapılmıştır. • Hücre duvarı tam geçirgendir. • Cansızdır. • Bakteri ve mantarlarda da bulunmaktadır. • Hayvan hücrelerinde bulunmaz.

DNA • Hücrenin yönetici molekülü DNA'dır. • Yapısı çift iplikli ve sarmal şeklindedir. • Üzerinde nükleotidler bulunur.

Kromozom • Hücre bölünmesi sırasında DNA'nın kısalıp kalınlaşarak kromozomu oluşturur. Her canlının kendine özgü kromozom sayısı vardır. Kromozom sayısı canlının gelişmişliğini göstermez. • Kromozom sayısının aynı olması canlıların benzerliğini (akrabalığını) göstermez.

Gen • DNA'nın üzerindeki görev birimi gendir. Canlının göz rengi, ten rengi, cinsiyeti, kan grubu genler tarafından ortaya çıkar. Hücre > Kromozom > DNA > Gen > Nükleotid

Hücre Bilgisinin Tarihsel Gelişimi

• Zacharias Janssen (Zakaryas Yansen) ilk mikroskobu buldu. • Hücreyi ilk keşfeden kişi Robert Hooke(Rabırt Huk)tur. Şişe mantarını incelerken küçük odaların olduğunu gördü. Buna içi boş oda anlamına gelen Hücre adını verdi.

• Anton Van Leeuwenhock (Lövenhuk) mikroskopla havuz suyunu incelerken hareket eden küçük canlıları gördü. • Brawn bitki hücresinin çekirdeğini buldu. • Purkinje, Schwann ve Mohl hücre içindeki sıvıya sitoplazma adını verdiler. • Rudolf Virchow (Rudolf virşov ) hücre teorisine son şeklini vermiştir

Hücre teorisi 1. Bütün canlılar bir ya da birden fazla hücreden oluşur. 2. Hücre canlının canlılık özelliğini gösteren en küçük yapı birimidir. 3. Hücreler bölünerek çoğalır

Hücreden Organizmaya • Çok hücreli canlılarda hücreler bir arada bulunur. • DOKU: Aynı yapı ve görevde bulunan hücreler dokuyu oluşturur. Dokuların yapı ve görevi aynı değildir. Bitkisel ve hayvansal dokular da birbirinden farklıdır. • ORGAN: Dokular bir araya gelerek oluşturduğu vücut yapısına organlar denir. • SİSTEM: Benzer görevleri yapmak için bir araya gelmiş organlar topluluğuna sistemler denir. • ORGANİZMA: Tüm sistemlerin bir araya gelerek birbiriyle sistemli çalışmasıyla oluşan bütünsel yapıya organizma(canlı) denir.

ÜNİTE BİTTİ SIRA SORU ÇÖZÜMÜNDE