Mavzu Qishki mavsumga tuzlamalar tayyorlash texnologiyasi Oquv mashgulotining
- Slides: 61
Mavzu: Qishki mavsumga tuzlamalar tayyorlash texnologiyasi.
O`quv mashg`ulotining maqsadi: Тalabalarga tuzlamalar ularning turlari, tarkibi, oziqaviylik qiymati to`griisida bilim berish, to`liq tasavvurni shakllantirish.
Reja l Qishki g`amlamalar l Qishki mavsum uchun tayyorlanadigan tuzlamalarning turlari l Qishki mavsumga tuzlamalarni tayyorlash texnologiyalari
l «Qish g`amini yozda ye» degan maqolni yoshligimizdan yaxshi bilamiz. Har bir oila bekasi har yili bu qoidaga so`zsiz amal qiladi. Avvallari yoz ne`matlarini qish uchun saqlab qo`yishning faqat quritish (qoqi) va tuzlash usullari qo`llanar edi. Keyinchalik taraqqiyot yangi usullarni olib keldi. Quyida uy sharoitida mevasabzavotlarni qishga olib qo`yishning keng tarqalgan usullariga ta`rif beramiz.
l l Konservalsh Konserva qilish deb, oziq-ovqat mahsulotlariga texnik ishlov berishga aytiladi. Meva va sabzavotlarning tuzilishini istemolga yaroqliligini davom ettirish uchun konservalash amalga oshiriladi.
l Konservalash l Sabzavotlar, mevalar, rezamevalar, qo`ziqorinlar – xullas, ko`p narsalarni bankalarga solib konservalash mumkin. Qishda tuzlamalar, kompotlar, murabbolar Uzoq saqlash muddati 1 yilgacha. +15 darajagacha haroratda ham mahsulot buzilma sligi. - Uksus, tuz, shakar foydali mahsulotlar sirasiga kirmaydi. Yosh bolalarga berish tavsiya etilmaydi. Yuqori haroratda ishlov berilganda masalliqlar tarkibidagi vitaminlar va foydali moddalar o`ladi (minerallar va V guruh vitaminlarning 30 foizi, A guruh vitaminlarning 50 foizi, S guruh vitaminlarning 70 foizi yo`qoladi). l l l
Tuzllash
Tuzlash Karam, bodring, pomidor kabilarni katta kastryullar va bochkalarda ko`p miqdorda tuz solingan suvda saqlash mumkin. + S vitamini va boshqa ko`plab foydali mikroelementlar saqlanib qoladi. -Tarkibida tuz ko`p bo`lgani uchun bolalarga, homiladorlikning uchinchi uch oyligidagi ayollarga va keksalarga berish mumkin emas.
Qoqi qilish
Qoqi qilish Mevalar uchun juda ma`qul usul. Qoqilardan qishda mazali kompotlar qaynatish, taomlarga qo`shish mumkin. Quritilgan ko`katlar esa taomning ta`mini boyitadi. Quritilganda mevalardan 80 foiz namlik ketadi va ular tarkibidagi temir, kaliy kabi foydali moddalarning uzoq muddat saqlanib qolishi uchun zamin hozirlanadi. Turli konservantlar (uksus, tuz, shakar. . . ) dan xoli bo`lgani uchun, yosh bolalarga ham bemalol bersa bo`ladi. - Tayyorlash uzoq vaqtni oladi. Sabzavot va mevalarni yuvish, quritish, bir necha kun ma`lum haroratda ochiq havoda saqlab turish mehnat va e`tibor talab qiladi.
Muzlatish
l Bu sabzavot va mevalarni saqlashning eng qulay va tez bo`ladigan usuli. Muzlatilgan mevalar yangi daraxtdan uzilgan holatda saqlanadi. + Manfiy haroratda zararli mikroorganizmlar o`ladi, foydali moddalar esa to`liq saqlanib qoladi. Konservalangan, shakarga botirilgan mevalarga nisbatan muzlatilganlarining ozuqaviy xususiyatlari yuqori, ular shakar, tuz kabi moddalardan xoli, demak, sog`liqqa zarari yo`q. - Faqat shok usulida muzlatilgandagina foydali xususiyatlar saqlanib qoladi, ya`ni muzxona harorati -18 darajadan past bo`lishi kerak. Bir marta eritilgan mevalarni qayta muzlatib bo`lmaydi, shu sababli muzxonaga ularni porsiyalarga bo`laklab alohida paket yo konteynerlarda joylash kerak.
Meva va sabzavotlarni porsiyalash usullari
Shakarlash
l Bu konservalash va muzlatish orasidagi usul. Mevalar termik ishlovsiz, shunchaki shakarga botirib qo`yiladi. l + l S vitamini va boshqa ko`plab foydali mikroelementlar saqlanib qoladi. Faqat salqin joyda saqlansa kifoya. l l - Shakari ko`p bo`lgani uchun allergiya, diabet kabi muammosi borlarga va yosh bolalarga to`g`ri kelmaydi.
Qishki mavsum uchun tayyorlanadigan tuzlamalarning turlari
Tuzlash usullari 2 xil yo`l bilan amalga oshiriladi l Bankalarda konserva qilish bilan hamda bochkalarda tuzlash yo`li bilan
Tuzlamalar turlari l Bodring tuzlash l Pomidor tuzlash l Bodring-Pomidor tuzlash l Dungan qalampirli konserva l Qovurma achchiq-chuchuklar l Achchiq gazaklar l Turli xil salat konservalari l Kimchi l Konsrvalangan jo`xorilar va boshqalar
Idish yoki bochkalarda tayyorlanadigan tuzlamalar
Qishki mavsumga turli xil tuzlamalar tayyorlash texnologiyalari l Kimchi
l Kerakli masalliqlar: 1. Pekin karami 2. Tuz 3. Maxsus achchiq gazak l Tayyorlanishi: Karamlar uzunasiga 6 -8 bо‘lakka bо‘linadi va tuzlash uchun maxsus idishga solinadi. Ustidan oldindan qaynatilib, sovutilgan suv kumgunicha quyiladi. Bunda suvni har 1 litriga 2 osh qoshiq tuz solinadi. Karamlar har 5 soatda suvdan tashqariga chiqib qolgan joylari о‘giriladi. Karam iste’mol uchun 2 sutkada tayyor bо‘ladi. Tayyor bо‘lgan karamlar orasiga achchiq gazak surtiladi. l Achchiq gazakni uy sharoitida о‘zingiz tayyorlashingiz yoki bozordan tayyorini olishingiz mumkin. 2 kg achchiq qalampir, 1 kg qizil bulg‘or qalampiri va 5 -6 bо‘lak sarimsoqpiyoz bо‘lakchalari birga gо‘sht qiymalagichdan о‘tkaziladi. 2 osh qoshiq tuz qо‘shilib, aralashtiriladi.
BOCHKADA BODRING TUZLASH
MASALLIQLAR l bodring - 10 kg l sarimsoqpiyoz - 3 dona l asal - 3 osh qoshiq l suv - 1 ta’bga kо‘ra l tuz - 1 ta’bga kо‘ra l achchiq qalampir - 3 dona l ukrop - 300 gr l yerqalampir - 1 dona
l l TAYYORLASH USULI Birinchi navbatda bochkani tayyorlab olamiz va bodringlarni sovuq suvga 5 soatga solib qо‘yamiz. Qolgan barcha masaliqlarni yaxshilab yuvib tozalab olamiz. Idishga 2 lirt suv solib 3 qoshiq asl solamiz va qaynatib olamiz, keyin tuzniyam solib eritamiz. Chesnoklarni tozalab, qalampir, xren bargi, ukropni uch bо‘lakka teng taqsimlab olamiz va bir bо‘lagini bochka tubiga solib ustidan bodringni solamiz va keyin yana kо‘katlar va chesnokni ketma ketlikda 3 marta terib chiqamiz. Endi esa tayyorlab qо‘ygan suvimizni barcha bochkadagi masaliqlar ustiga quyamiz. Qopqog‘ini mahkamlab yopamiz va 45 kun salqin 18 -20 C haroratdan oshmagan joyga saqlaymiz
Pomidor tuzlash
Karam tuzlash
Masalliqlar ( 2 kishi uchun): l -1 dona karam l -2 dona qizil bolgarskiy l -1 dona ko’k bolgarskiy l -1 bosh sarimsoq l -3 -4 dona sabzi l -0. 5 stakan tuz(tuzning sifatiga ham bog’liq) l -2 osh-q o’simlik yog’i
l Tayyorlash: l Qaynagan issiq suvga tuzni solib eritib, kubik to’g’ralgan karam ustidan quyib, ustidan og’ir narsa bilan 4 soatga bostirib qoyamiz.
l Qizil va ko’k bolgarskiy, 4 bo’lak sarimsoq hammasini mixerda maydalab chiqaramizva qizib turgan yog’da bir qaynab chiqquncha qovuramiz.
l Sabzini qirg’ichdan chiqarib, qo’limizda yaxshilab yarmicha qolguncha ezamiz.
4 soat o’tgach karamni suvini to’kib tashlaymiz (ostida 2 osh-qoshiq suv qolsin), so’ng boyagi bolgarskiyli masalliqni va sabzini solib yaxshilab aralashtiramiz. Zich idishga yoki biror idishga ustidan bostirib sovutgichda saqlaymiz, 4 -5 kunda tayyor bo’ladi.
Konservalanadigan tuzlamalar turlari Tok konservasi
Bekalar uchun tavsiyalar! l l l 1. Tuzlama uchun ishlatagidan idishingiz judayam tozalab yuvilgan bо‘lishi shart. Chunki tuzlama 1 oygacha qolgani uchun tozalik judayam muhim! 2. Sabzavotlaringiz tozalab yuvilgan bolishi shart- buning uchun xohlasangiz sabzavotlarni avvaldan sovuq suvga solib qoying, orada 3 -4 marta suvini toking, sabzavotlarni oralariga kirgan changlar chiqsin. 3. Tuzlamada xar doim qaynatib, sovutilgan suv ishlating, bu esa xlorlardan, suvdagi turli xil zararli moddalardan tuzlamangizni saqlaydi va buzilishini oldini oladi. 4. Nо‘xat tuzlamaning tez bijg‘ishini ta’minlaydi, shuning uchun tuzlamalaringizga oz miqdorda nо‘xat solishga harakat qiling. Buning uchun nо‘xatni yuvsangiz yetadi, shishishi kerakmas, zotan suvni ichida nо‘xatlar shishadi. 5. Tuzlamalaringizni bijg‘ishi uchun shakar ham muhim, bankangizni kattaligiga qarab 1 -2 qoshiq shakar solishni unutmang. 6. Limon- ham kо‘rinishi, ham shirin hidi va sabzavotlarning bijg‘ishi uchun muhimdir. Shuning uchun tozalab yuvilgan limonni parrak kesib, banka chetlariga joylashni unutmang. Lekin limonni miqdorini oshirmaslikka harakata qiling, chunki limon meyoridan kop solinsa sabzavotlarni "eritib" yuborishi mumkin.
l l l 7. Tuzlamaning tuzi judayam muhim, shuning uchun belgilangan tuzni suvga solib, aralashtirgandan keyin tuzning kam emasligini bilish uchun- tuxum testi qilib kо‘rishingiz mumkin. 1 dona tuxumni tuzli suvga solsangiz suzishi keraki yani chokmasligi kerak, agar tuxum tagiga chokib qolsa- tuzlamaning tuzi kamligini korsatadi. 8. Tuzlamalar salqin, quyosh nuri tushmaydigan joyda saqlanishi shart. Bolmasa bankalar qizib, tuzlamani buzishi mumkin. 9. Tuzlamalarda kundalik ishlatganimizday tuz ishlatilmaydi- kaya yoki salamura tuzidan foydalaniladi. 10. Tuzlamaga oziga xos hid berish uchun yalpiz yaproqlaridan ham foydalanishingiz mumkin. 11. Bodring tuzlamasi uchun oddiy bodringlar kamdan kam ishlatiladi, asosan: kornishon bodring, deyilgan turidan ishlatiladi. Katta bodringlardan foydalanganimizda tuzlama yaxshi chiqmaydi, sababi esa oddiy bodring yumshoq bolganligi uchun uzun muddat (2 -3) hafta tuzli, sirkali suvda bodringlar "eriy" boshlaydi, shuning uchun tuzlamalar uchun maxsus- kornishon, badem (mitti) va Chengelkoy (tarang boladi) bodringlaridan foydalaniladi.
l l l Petrushkani tuzlab bo`lmaydi, shunday qilsangiz vaqt o`tishi bilan uning tarkibida zaharli moddalar paydo bo`ladi. Uni quritib, karton qutichalalarda yoki qog`ozga o`ralgan holda saqlash kerak. Tok barglarini shunchaki plastik paketlarga solib muzxonada saqlash mumkin. Ishlatayotganda biroz vaqt muzxonadan tashqariga chiqarib qo`yiladi va qaynoq suvga solinadi. Barglar rangi va barraligini saqlab qoladi. Gulkaramni muzlatishdan avval qaynab turgan tuzli suvga solib olish kerak. Aks holda muzdan eritilganda undan badbo`y hid taraladi. Qaynoq suvdan olib, sovutib, quritib, keyin polietilen paketlarda muzxonada saqlasangiz bo`ladi. Baqlajonni kubik yoki halqa shaklida to`g`rab, xuddi munchoqdek ipga tering-da gaz plitangizning tepasiga yoki balkonga osib qo`ying. Kerak payti keragicha olib, suvda biroz ivitishingiz va qovurib eyishingiz, taomlarga, salatlarga solishingiz mumkin. Xuddi yangi chiqqan baqlajondek bo`ladi. Yalpizni muzlatgandan ko`ra quritgan qulayroq. Quritib maydalab olib qo`ysangiz, kerak payti ishlataverasiz. Rayhon bargi va ko`katlar ham shunday.
E`tiborimngiz uchun raxmat!!!!
- Bodring tuzlama tayyorlash
- Karam tuzlash texnologiyasi
- Birikma tayyorlash texnologiyasi
- Suyuq taomlar tayyorlash texnologiyasi
- Suhbat turlari va uning mazmuni
- Didaktika
- Atov gapga misollar
- Shula tayyorlash
- Sterjen tayyorlash
- Metalon olamiz
- Gul somsa tayyorlash
- Beton qorishmasini tayyorlash
- Amaliy mashg'ulot ishlanmasini tayyorlash
- Tayyorlov guruhlarda savodxonlikka o'rgatish
- Quymalar olishning maxsus usullari
- Marketing predmeti
- Buyruq namuna
- Grafik diktant
- Ammo lekin biroq gaplar
- Donli ekinlar
- Namangan yengil sanoat instituti
- Xalq pedagogikasi manbalari
- Faklt
- Pinbord metodi
- Po'lat va cho'yan haqida malumot
- Mashinasozlik texnologiyasi maruza matni
- Arcnet texnologiyası
- Chaynvord metodi
- Tushum kelishigi haqida
- Kashtachilik turlari
- Nana texnologiyasi
- Menejment texnologiyasi
- Axborot qanday sifatlarga ega
- мехмон кутиш дастурхони
- Yigirish usullari
- Unverstet
- Texnologiya fani darslariga integratsion yondashuv