Mavzu SUHBAT TURLARI VA UNING MAZMUNI Reja 1

-Mavzu SUHBAT TURLARI VA UNING MAZMUNI

Reja: 1. Suhbat turlari. 2. Suhbatga tarbiyachining tayyorlanishi va o‘tkazishi. 3. Suhbatga asosiy o‘rgatish usuli orqali savollar berish.

Tayanch tushunchalar: axloqiy mavzu, dialogik metod, axloqiy tasavvur, didaktik maqsad, old ko‘makchi, chet ma’no, sintaktik qator, kirish suhbati.

Suhbat – ta’limning dialogik metodi bo‘lib, savol-javob o‘tkazish, o‘z nuqtai nazarini ifodalashni talab etadi. Suhbat bolalar narsa-hodisalar, voqealar to‘g’risida ayrim bilim va tajribalarga ega bo‘lgan holatda o‘tkaziladi.

Mazmuniga ko‘ra ikki turdagi suhbat farqlanadi: axloqiy mavzudagi va bilishga doir. Axloqiy mavzudagi Bolalarda axloqiy Bilishga doir his-tuyg’uni tarbiyalash, axloqiy tasavvur, mulohaza va bahoni shakllantirish maqsadini ko‘zda tutadi. Turli mavzularda axloqiy suhbatlarni o‘tkazish Bilishga doir suhbatlar mavzusi maktabgacha ta’lim dasturlarida aniqlab berilgan. Shuningdek, bunday suhbatlar kundalik turmush voqealari, atrof-muhit va kattalar mehnati bilan ham chambarchas bog’liqlikda o‘tkaziladi. Didaktik maqsadiga ko‘ra suhbat qurish va umumlashtiruvchi mumkin: «Xushmuomalalik haqida» , «Do‘stlik turlarga bo‘linadi. Bolalarni amalga oshirilishi ko‘zda tutilayotgan va o‘rtoqlik haqida» , «Salomlashish odobi» , faoliyatga, «Ovqatlanish qoidalari» va boshqalar. Axloqiy foydalaniladi. Ana shu maqsadda tarbiyachi bolalardagi mavjud mavzudagi suhbatlar badiiy asarlar o‘qish, tajribani aniqlaydi, ularning bilimlarini faollashtiradi, bajarilishi ko‘zda ko‘rgazmali materiallarni ko‘rsatish, film namoyish etish bilan uyg’unlikda amalga oshiriladi. kuzatishga tayyorlash maqsadida kirish suhbatidan tutilayotgan faoliyatga qiziqishni hosil qiladi, amaliy yoki bilishga doir vazifalarni taqdim etadi. Umumlashtiruvchi suhbat bolalarning biror mavzuda tashkil etilgan o‘quv ishi natijasida qo‘lga kiritilgan bilimlarni jamlash, aniqlashtirish, tizimga solish maqsadida o‘tkaziladi.

Tarbiyachining suhbatga tayyorlanishi va uni o‘tkazishi Yetti yoshli bolalar nutqida old ko‘makchilar Yetti yoshga kelib, odatda, nutqning ko‘pincha nafaqat o‘z ma’nosida, balki chet sintaktik qatori shakllanadi: bola oddiy ma’noda diqqatga gaplarni, bir xil a’zoli gaplarni to‘g’ri kenglik tuzadi, bunda u biriktiruvchi, zidlovchi, ma’nosi ko‘rsatkichi sifatida to‘rt-besh yoshli ajratuvchi bog’lovchilarni qo‘llaydi; u o‘z bolalar nutqida paydo bo‘ladi (uydan, devordan nutqida qo‘shma gaplardan, ko‘pincha esa uzoqlashdi); so‘ngra besh-olti yoshli bolalar ushbu turli old ko‘makchini ob’ektiv ma’no ko‘rsatkichi ifodalovchi ergashgan qo‘shma gaplardan sifatida ham qo‘llaydilar (onamning sovg’asi, foydalanadi: qo‘shimcha gaplar – «Kamol dadamning xati) va faqat, keyinroq, yetti-sakkiz nima ko‘rganligimizni so‘radi» ; maqsadli yoshlarga kelib, bola sabab ma’nosini ifodalash gaplar – «Biz oziq-ovqat xarid qilish uchun «dan» old ko‘makchisidan foydalanishi do‘konga ketayapmiz» ; shartli gaplar – mumkin «Agar yomg’ir yog’masa, biz sayr qilgani sazovorki, ham old qo‘llaniladi. ko‘makchilar (qo‘rqqanidan Shunisi dastlab qichqirib og’riqning zo‘ridan yig’lab yubordi). yubordi, xil sintaktik chiqamiz» va boshq. munosabatlarni

Suhbatga asosiy o‘rgatish usuli orqali savollar berish l. Bolalar hayotda kо‘rgan, ularga tanish bolgan buyumlar, narsa va hodisalarni kuzatish orqali ularni suhbatga o‘rgatish. Bolalar turli mavzular yuzasidan o‘tkazgan suhbatlarda hosil qilgan tushunchalarini, ta’ssurotlarini sо‘z vositasida boshqalarga bildiradilar. «Mening o‘yinchog’im» «Avtobusda sayr» , «Bizning hovli» «О‘rtog‘imizga kо‘maklashyapmiz» , «Koptokni qutqaryapmiz» , «Chana uchyapmiz» , Bozorda» , «Akamning kabutarlari» , l «Mehmonda» , «Yozda» , «Uy hayvonlari» , «Mushuk bolalari bilan» , «Quyonlar» , «Mening onam shifokor» , «Mening dadam quruvchi» va boshqa mavzulardagi suhbatlar jumlasiga kiradi. Ushbu mavzular bо‘yicha o‘tkazilgan suhbatlarda bolalar yangi so‘zlarni bilib olishadi «.

Mashg‘ulot topishmoq aytish va uning javobini topish (Kichkina qumg‘on, о‘tirib kо‘zini yumgan), she‘r aytish (Sh. Sa’dullaning «Mushuk « she’rini): Mushugim deydi: miyov, Sichqon doim menga yov! Shuning uchun qо‘ymayman, Qancha yemay tо‘ymayman. yoki qisqa hikoya о‘qib berish bilan (Habib Pо‘latovning «Mosh hikoyasi» ) davom ettirilishi mumkin. Tarbiyachi ushbu mashg‘ulotda bolalar lug‘atiga mushukchalar, mо‘ylov, ip kalavasi, ichyapti, panja, chapillatib, chuvalashib, kulrang, sochib yuborilgan, miyovlaydi, xurillaydi so‘zlarni kiritadi. va boshqa

Mavzu yuzasidan savol va topshiriqlar: 1. Suhbatning qanday turlarini bilasiz ? 2. Suhbat didaktik maqsadiga ko‘ra qanday turlarga bo‘linadi? 3. Grammatik rasmiylashtirilgan nutqni rivojlantirish qanday amalga oshiriladi? 4. Tarbiyachining suhbatga tayyorlanishi va o‘tkazish jarayoni haqida gapirib bering. 5. Suhbatga o‘rgatish usuli orqali savollar berish qanday amalga oshiriadi?

Bolalar o‘yin-kulgi qilayotgan syujetli suratni tahlil qilishda qator gaplarni tuzish mumkin: «Bolalar quvonchdan sakrab yuborishdi» , «Bolalar xursand bo‘lib, osmonga sakradilar» ; «Bolalar sakrab yuborishdi, chunki ular xursand edilar» . Aynan bir mavzuda turlicha gaplar tuzishga doir bunday ishlar maktabgacha yoshdagi bolalarga bitta fikrni turlicha ifodalash imkonini beradi. Mashg’ulotlarda tarbiyachi ataylab bolalarga bir-birining o‘rnini bosishi mumkin bo‘lgan gaplar tuzishni o‘rgatadi.