LETM FAKLTES RADYO TELEVZYON VE SNEMA 109 Radyo

İLETİŞİM FAKÜLTESİ RADYO TELEVİZYON VE SİNEMA 109 -Radyo Televizyon ve Sinemanın Teknik Temelleri Doç. Dr. Nursel BOLAT

Aydınlatma 2 109 - Radyo Televizyon ve Sinemanın Teknik Temelleri Hafta-4

GÖRÜNTÜNÜN OLUŞTURULMASINDA AYDINLATMANIN ROLÜ • Aydınlatma; fotoğraf, film ve televizyon görüntüsü oluşturmada en yaşamsal öğedir. • Etkili bir aydınlatma, bir filme ya da Tv yapımına yaşamsal katkılarda bulunur

A. Aydınlatmanın Amaçları • En yüksek kaliteli görüntü üretilmesini sağlamak • Aydınlatmanın tutarlı olması gerekir. • Işık uygulaması sırasında, setteki fiziki unsurları da dikkate almak zorunludur. • İyi bir aydınlatma ile görsel etki güçlendirilebilir.

• Aydınlatma olay için uygun atmosferi yaratabilir. • Başarılı aydınlatma izleyicilerin ilgisini yönlendirebilir. • Aydınlatma, seyircinin sahnelemedeki eksikliklerin farkında olunmamasını sağlamalıdır.

Zettl’a göre, aydınlatmanın amaçları • Kameranın çalışabileceği yeterli ışık seviyesini sağlamak ve renkleri bozmayacak ışık elde etmek. • Biçimi ve boyutu ortaya çıkarmak. • Gerçeği ya da gerçek dışını belirtmek. • Atmosfer yaratmak.

IŞIK NEDEN GEREKLİDİR 1. TEKNİK NEDENLER • Video kameraların görüntüde çeşitli defolara neden olmaksızın iyi bir ton aralığı oluşturabilmesi için, sahnede belli bir miktarda ışığın düşmesi ve yansımasına ihtiyaç vardır. • Dış çekimlerde, doğal ışık altında doğada kontrast dengesi sis ve bulutlarla sağlanabilir.

a. Parlaklık • Gözümüz bir görüntüyü tararken, görsel bilgi beyin tarafından parlaklık ve renk unsurları olarak parçalanarak işlenir. • Bu durum video kamera içinde geçerlidir. • Bir sahnenin parlaklık seviyeleri ve renk hakkındaki bilgi, video sinyalinin farklı ve belirgin bölümleridir. • Parlaklık bilgisi “luminance” • Renk bilgisi “chrominance”

Bu parlaklık dereceleri, görüntüde dikkatin yoğunlaştırılmak istendiği konunun çarpıcı ışık yoğunluğunu gösterir ve ışığın yoğunluğu o yüzeyden yansır.

b. Kontrast • Kontrast, bir görüntünün içinde yüksek ışıktan gölgeye giden parlaklık alanıdır. • Kontrast aracılığıyla bir resmin tonal kalitesi yorumlanır. • Işık yoğunluğuna bağlı olarak aydınlıktan karanlığa çok geniş bir aralık içeren bir konu – oran 1’den 100’e kadar olabilir. • Dar parlaklıkta 1’den 20’ye düşük kontrast aralığı olur.

Kontrast

c. Renk Isısı • Film ve TV yapımlarında aydınlatma sürecinde, özellikle renkli çalışmalarda, ışık kaynaklarının birbiriyle ve aydınlattıkları ortamın doğal ışık koşullarıyla uyumlu olması, görüntüledikleri ortamdaki konuların renklerini doğru olarak ortaya koymaları teknik bir gerekliliktir.

• Çeşitli beyaz ışık renk kompozisyonu önemli farklılıklar gösterir. • Tungsten ışık gün ortasında güneş ışığından daha sarı bir ışıktır. • Çevrede yer alan ışık kompozisyonundaki değişiklikler göz tarafından çok az fark edilmektedir. • Ancak bu değişiklikler renkli kameralar için yaşamsal önem taşımaktadır.

Fotoğraf, film ve video çalışmalarında renk ısısı olarak bilinen sistem “kelvin” değerleri ile verilmektedir. Kelvin siyah gövdenin ısıtıldıkça daha fazla mavi ışık yaydığını gözlemiştir.

Isı düşürüldüğünde, ışık daha çok kırmızı oluyor.

• Siyah gövde 3200 kelvin ısıtıldığında beyaz ışık yaymaya başlar. • Böylece 3200 kelvin’lik renk ısı derecesi standart beyaz ışık olarak iç mekan ışığının renk sıcaklığı kabul edilmektedir. • Gün ışığı, yapay ışıktan daha mavidir, beyaz ışık standardıda daha yüksektir. • Gün ışığının renk ısısı 5600 kelvin’dir.

d. Beyaz Dengelemesi (White Balance) • Televizyon çalışmalarında bir ya da birden çok kamera ile çalışma durumunda, öncelikle yapılması gereken iş, görüntüdeki renklerin doğru olarak görülmesini sağlamaktır. • Bu işleme, TV görüntüsünün çekim öncesinde teknik olarak düzenlenmesi aşamasında “white balance” (beyaz dengelemesi) adı verilir.

• Bu aşamada referans olarak kabul edilen renk beyazdır. • TV çalışmalarında ana renkler mavi, yeşil ve kırmızıdır. • Bu üç rengin eşit karıştırılmasıyla beyaz renk elde edilmektedir. • Bu karışımın adına katmanlı renk karışımı denilir. • Katmanlı karışım renklerin ışık olarak karışımıdır.

2. Estetik Nedenler • Işık sinema ve televizyonda görüntü üretirken teknik bir gerekliliği yerine getirirken, aynı zaman da estetiği oluşturan ve onu yönlendiren başlıca biçimsel öğelerin düzenlenmesinde de belirgindir. • Sinema aracılığıyla yönetmen gerçekliğe biçim vermektedir. • Ancak ortaya çıkan yeni bir gerçeklik söz konusudur.

• Yönetmen gerçekliğe biçim vermek için ışıktan, renkten, kurgudan vb. gibi öğelerden yararlanır. • Sinema ve TV’de üç boyutlu gerçek dünyanın, iki boyutlu bir yüzey üzerinde gerçeği yeniden üretecek şekilde ortaya çıkarılması gerekir. • Aydınlatma, film görüntüsü üretiminde yaratıcı boyutun ortaya çıkarılmasındaki en önemli unsurların başında gelir.

a. Aydınlatmayı yönlendirmek • Aydınlatmanın estetik bağlamdaki temel işlevi, ışığı kontrol etmekten çok gölgeleri kontrol etmek yönündedir. • Aydınlatma ve aydınlatmanın engellenmesi ile oluşan gölgeler aracılığıyla öncelikle nesnenin içinde bulunduğu uzayla ilişkisini kurarken, aynı zamanda formunun, boyutlarının anlaşılmasını sağlamaya çalışırız.

b. Estetik Yönelimin Ortaya Konulmasında Aydınlatma Düzenlemesi • Aydınlatmanın, bir film veya TV çekiminde mekan, nesne ilişkisinin kurulmasında, nesnenin içinde bulunduğu uzayla olan ilişkisinin ortaya çıkarılmasında ve nesnenin formunun, boyutlarının anlaşılmasında büyük etkisi vardır.

• Film perdesi en ve boydan oluşan iki boyutlu yüzeylerdir. • Kameralar dünyaya tek gözle bakarlar • Görüntü üretildiği ve gösterildiği yüzeyin özelliklerinden dolayı iki boyutludur. • Estetik açıdan aydınlatma, aydınlatmada ışık ve gölgenin düzenlenmesidir. • Nesnenin şeklini ortaya çıkaran gerçekte ışık değil, gölgedir.

Görüntüde boyut yaratılması ve estetik öğenin öne çıkarılması gölge oluşturulması ile yaratılır.

• Teknik olmayan ya da estetik aydınlatmanın amacı: 1. Biçim oluşturmak 2. Boyut göstermek 3. Gerçek ya da gerçekdışının yanılsamasını yaratmak 4. Psikolojik ortamı sezdirmek. • Bu sahnelemenin, kendine özgü zaman ve mekanıyla ilişkilidir.

• Işığın, görsel bir öğe olarak kullanıldığı görsel sanatlarda iki tür gölgeden bahsedilebilir; 1. Bağlı gölge: Uzakta bir aydınlatma kaynağının nesnenin üzerinde oluşturduğu gölgelere denir 2. Atılan Gölge: Bir nesnenin, diğeri üzerinden ya da aynı nesnenin bir parçasının başka bir nesne üzerinde oluşturduğu gölgedir.

Bağlı gölge Atılan gölge

c. Chiaroscuro Aydınlatması • Aydınlık karanlık zıtlığı (kontrastlığı) demektir. • Sinema ve TV’de aydınlatmanın görsel öğe olarak önem taşıyan, estetik boyutu, aydınlık (ışıklı) ve gölgeli (karanlık) alanların düzenlenmesinde ortaya çıkar.

• Chiaroscuro aydınlatma aydınlık ve karanlık alanlar arasındaki kontrastlığın derecesine göre üç ana biçime ayrılmaktadır. 1. Rembrandt Aydınlatma: Seçici bir aydınlatma şeklidir. • Nokta ışık oluşturan aydınlatma kaynakları ile yapılır. • Çerçevelenmiş konunun belli yerleri aydınlatılırken, diğer yerleri tam ya da yarı karanlıktır.

2. Cameo Aydınlatma: Bu aydınlatmada dikkatin belli bir nokta üzerinde toplanması söz konusudur. • Güçlü nokta ışık kaynakları ile yapılan bir aydınlatmadır. • Özellikle, nesnenin detaydaki yapı ve boyutlarının özgün niteliğini belirleme açısından önemlidir. • Konunun arkasındaki detay önemli değildir.

3. Silüet Aydınlatma: Chiaroscuro aydınlatma türleri içinde aydınlık karanlık zıtlığının en keskin şekilde vurgulandığı aydınlatma türüdür. • Öndeki nesnenin karanlık ve kontur olarak belirgin olduğu, arka fonun ise aydınlık kaldığı aydınlatma şeklidir. • Sadece arka fon aydınlatıldığı için, öndeki nesne tamamen karanlık ve nesnenin dokusu ve tonal değerleri belirgin değildir.