Kultura antike Grkeknjievnost i nauke Knjievnost Najstariji vid

Kultura antičke Grčke-književnost i nauke

Književnost • Najstariji vid antičke grčke književnosti je epska književnost • Ove pesme su prenošene usmenim putem, tematika su uglavnom bili podvizi bogova i heroja • Najveći epski pesnik antičke Grčke bio je Homer, o čijem životu nema pouzdanih podataka; pretpostavlja se da je živeo u drugoj polovini 8. veka p. n. e. • Najznačajniji Homerovi epovi bili su Ilijada i Odiseja

• Istoričari književnosti i danas raspravljaju o tzv. Homerskom pitanju, tj. pitanju nastanka Homerovih epova, o čemu postoje različite teorije • Drugi pisac epova bio je Hesiod • Njegov ep Teogonija opeva nastanak sveta iz haosa i rodjenje helenističkih bogova • Ep Poslovi i dani sadrži korisne savete zemljoradnicima i moreplovcima

• Homer

• Lirsko pesništvo nastalo je sredinom 8. veka p. n. e. u grčkim gradovima na zapadnoj obali Male Azije i egejskim ostrvima • Od epskog se razlikuje izborom motiva i tema; uz pratnju lire opevali su radost, ljubav ili tugu • Najznačajniji lirski pesnici bili su pesnikinja Sapfo (smatrali su je desetom muzom) i Pindar (koji se proslavio odama, pesmama u čast pobednika Olimpijskih igara)

• Pojava dramskog pesništva vezana je za svečanosti posvećene bogu Dionisu • Postoje dve vrste dramskog pesništva: tragedija i komedija • Zlatno doba grčke tragedije je 5. vek p. n. e. , kada su u Atini stvarali Eshil, Sofokle i Euripid • Oni su teme i inspiraciju nalazili u grčkoj mitologiji • Najčuveniji komediograf, takodje iz 5. veka p. n. e. bio je Aristofan, koji je u svojim komedijama ismevao i kritikovao prilike u rodnoj Atini ali i čitavoj Grčkoj • Najčuvenije grčko pozorište nalazilo se u Epidaurusu, na Peloponezu, čuveno po svojoj akustičnosti

Pozorište u Epidaurusu

Istoriografija • Prvi veliki istoričar grčkog sveta bio je Herodot (5. vek p. n. e. ) • Istorija je u početku bila povezana sa mitologijom, heroji i bogovi su aktivno učestvovali u istorijskim zbivanjima; učeni ljudi su vremenom počeli da odbacuju mitove i traže uzroke i posledice istorijskih dogadjaja

• Herodot je pisao o grčko-persijskim ratovima, od Jonskog ustanka do 478. god. p. n. e. on je pisao i o običajima Grka i varvara (Persijanaca, Egipćana) • Herodot je želeo da sačuva od zaborava „slavna dela Helena i varvara“ • Herodota su još u antičko vreme nazivali “ocem istorije” • Najveći grčki istoričar bio je Tukidid, koji je pisao o Peloponeskom ratu, od početka rata do 411. god. p. n. e.

• On je uvideo da će ovo biti „veći od svih dotadašnjih ratova • On se trudio da sagleda uzrok rata, zapisavši da je uzrok strah Sparte od preteranog jačanja Atine • Osim toga, on je nastojao da dogadje prikaže istinito i verodostojno, a takodje i nepristrasno, iako je bio Atinjanin • U prvoj polovini 4. veka p. n. e. značajan istoričar bio je Ksenofont • Njegovo glavno delo je Helenska istorija, koja obuhvata razdoblje od 411. do 362. god. p. n. e. • Pošto je bio pristalica Sparte, njegovo delo je prožeto divljenjem prema Sparti i njenom poretku

Filozofija • U najstarije vreme Grci su sve prirodne pojave i nastanak sveta objašnjavali delovanjem bogova i natprirodnih sila • Vremenom su ljudi počeli da traže realne uzroke prirodnih pojava • Prvi grčki filozofi potekli su iz grada Mileta, u 6. veku p. n. e i odgovarali su na pitanje: “Šta je suština svega postojećeg”? • Neki su smatrali da je to voda, neki da je to vazduh, neki da je to vatra • Pitagora, grčki filozof i matematičar smatrao je da su brojevi suština svega postojećeg

• Tales (624 -546. p. n. e. ) • Bio je iz Mileta • Smatra se prvim filozofom • Smatrao je da je voda suština svega postojećeg

• U 5. veku p. n. e. pojavilo se učenje o atomima, čiji je tvorac bio Demokrit • Filozofi druge polovine 5. veka i 4. veka su se bavili pitanjima čoveka i ljudskog društva • Sokrat se bavio pitanjima morala, dobra i zla • Smatrao je da nijedan čovek ne čini zlo namerno, već iz neznanja • Verovao je da je cilj ljudskog života sreća, a ona se može postići samo vrlinom a ne gomilanjem materijalnih dobara • Svoje učenje je širio razgovarajući sa sugradjanima, nije ostavio pisana dela

• Sokrat(470 -399. p. n. e. ) • Osudjen je na smrt, jer je kvario atinsku omladinu

• Najznačajniji Sokratov učenik bio je Platon • On je u Atini otvorio školu, Akademiju, školu u kojoj su se učili filozofija i prirodne nauke • Akademiju su pohadjali mladi Atinjani, koje je trebalo pripremiti za državničke poslove • Njegova dela su “Država i “Zakoni”, u njima je izložio svoje shvatanje o idealnoj državi • Njome je trebalo da upravljaju filozofi; Platon je bio protivnik radikalne demokratije, kakva je postojala u Atini

• Platon (427 -347. p. n. e. )

• Platonov učenik bio je Aristotel • Aristotel je bio učitelj Aleksandra Makedonskog • Poput Platona, i on je osnovao svoju školu, Peripatetička škola, jer je Aristotel predavao šetajući sa svojim učenicima po imanju • On je smatrao da upravljanje državom treba prepustiti srednje imućnim gradjanima, koji su najrazumniji, za razliku od bogatih ljudi, koji državi nanose štetu

• Aristotel (384322. p. n. e. ) • Bio je rodom iz Stagire na poluostrvu Halkidiku