KRESELLEME Kreselleme nedir Son yirmi yldr dnyann neresinde

KÜRESELLEŞME

Küreselleşme nedir • Son yirmi yıldır, dünyanın neresinde olursa olsun ekonomik, sosyal ve siyasal bütün değerlendirmelerde “küreselleşme” anahtar bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır. • Akademik ve ekonomik çevrelerde de üzerinde yoğun tartışma yapılan kavramların başında “küreselleşme” kavramı gelmektedir. • Söz konusu çevreler tarafından küreselleşmenin ne olduğu, sebepleri, sonuçları, olumlu ve olumsuz tarafları farklı düşünce kalıpları çerçevesinde irdelenmektedir. • Bu konulardaki değerlendirmelerin içeriği ne olursa olsun, bu tartışmalar, konunun ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

KÜRESELLEŞME NEDİR? • Küreselleşme; dünyanın küçük bir köy olarak algılanması anlamına gelen, devletler arasındaki ekonomik, siyasi ve sosyo-kültürel ilişkilerin arttığı ve karşılıklı bağımlılığın ivme kazandığı bir süreci ifade etmektedir. • İlk kez 4 Nisan 1959 tarihinde ‘The Economist’ dergisinde kullanılan küreselleşme kavramı, bir kavram olmanın ötesinde çok yönlü ve iç içe geçmiş süreci ifade etmektedir. • • İlk çağlardan günümüze kadar dünyanın çeşitli evrelerden geçerek gittikçe küçülmesi, beraberinde olumlu ve olumsuz birçok sorunun vukuu bulmasına neden olmuştur.

• Coğrafya ve hammaddenin öneminin büyük ölçüde azalmasıyla, teknoloji, bilişim ve iletişim alanında yaşanan hızlı gelişmelerin öncülüğünde küreselleşme, siyasetten ekonomiye, kültürel ve sosyal yaşamdan günlük hayata kadar insan ve toplum yaşamının her bölümünü etkisi altına almış görünmektedir.

• Küreselleşmenin kavramsal içeriği ve unsurları ile ilgili tartışmalar hala devam etmektedir. • Küreselleşmenin unsurları üzerinde (uluslararası ticaret ve uluslararası ticarete açık olmak, sermaye hareketliliği, işgücü hareketliliği, çokuluslu işletmeler, üretimin değişen yapısı, teknoloji üretme kullanabilme ve endüstri ilişkilerinde dönüşüm-yeni istihdam biçimleri) genel olarak bir anlaşmaya varıldığı söylenebilir.

KÜRESELLEŞME KAVRAMI • Kavram olarak “küresel”(global) sözcüğünün kökeni 400 yıl öncesine gitse bile “küreselleşme”(globalization) oldukça yenidir. • İlk olarak 1960’larda ortaya çıkan küreselleşme kavramı 1980’lerde ise sıkça kullanılmaya başlanmıştır. • 1990’lara gelindiğinde de, bilim adamlarının önemini kabul ettiği anahtar bir sözcük haline gelmiştir.

• Küreselleşme sözcüğü son yıllarda dünyada yaşanan gelişmeleri tanımlamak için kullanılan bir sözcüktür. • Bu gelişmelerin politik, ekonomik, kültürel, toplumsal ve teknolojik boyutları olduğu için de küreselleşmenin tanımı, anlamı kişiden kişiye değişiyor. • Kimilerine göre küreselleşme çok uluslu şirketlerin kullandığı bir propaganda sloganı, kimilerine göre ise dünyanın çehresini değiştiren, ulusal sınırların önemini ortadan kaldıran bir süreçtir.

• Bir başka deyişle, globalleşme; çok boyutlu bir uluslararası sürecin adıdır. • Küreselleşme bir trend değil, uluslararası bir sistem olup soğuk savaştan sonra ortaya çıkmıştır • Soğuk savaşın sembolleri bölünme ve Berlin duvarı iken, küreselleşmenin sembolleri entegrasyon ve Internettir.

• Küreselleşmenin basitten karmaşığa, çok boyutludan tek boyutluya, kesinden belirsize birçok tanımı bulunmaktadır. • Dar anlamda, sermaye hareketlerinin dünyanın tümüne yayılması olarak açıklanabilir. • Özellikle teknolojik gelişmelerin paralelinde küreselleşmenin dünyayı bir finans piyasasına çevirdiği görülmektedir.

• BM İnsanı Kalkınma Raporuna göre her gün 1, 5 trilyon dolardan fazla para el değiştirmektedir. • Fakat buna rağmen küreselleşmeyi sadece finans piyasalarının etkinliğinin artması şeklinde yorumlamak sığ bir bakış açısıdır. • Çünkü küreselleşme ekonomik olduğu kadar siyasal, teknolojik ve kültürel bir olgudur.

• Geniş anlamda küreselleşme ülkelerarası siyasi, sosyal ve ekonomik ilişkilerin gelişmesi, • farklı toplum ve kültürlerin inanç ve beklentilerinin daha iyi tanınması, • uluslar arası ilişkilerin yoğunlaşması • gibi görünüşte birbirinden farklı fakat birbirleriyle bağlantılı olan konuları içine almaktadır. • • Diğer bir değişle küreselleşme, ülkelerin sahip oldukları maddi ve manevi değerlerin milli sınırları aşarak dünya çapında yayılması, farklılıkların bir bütünlük ve uyum içinde ortadan kalkmasıdır.

• Söz konusu değerler ekonomik nitelikte olabileceği gibi siyasi, sosyal ve kültürel nitelikte, piyasaların birbirleriyle ilişkileri, benimsenecek politik sistem, demokrasi, insan kaynakları, din, çevre bilinci gibi düşüncelerin evrensel hale gelmesi de bu çerçevede değerlendirilmektedir. • Bu açıdan bakıldığında, küreselleşme, dünyada siyaset, ekonomi, kültür, hukuk insan kaynakları, eğitim, sağlık, çevre vs. gibi alanlarda meydana gelmektedir.

• Bir diğer tanıma göre küreselleşme yada küresel ekonomi, dünya piyasalarında ulusal sınırlardan, ulusal politikalardan ve yurt içi ekonomik kısıtlardan bağımsız olarak faaliyet gösteren uluslar arası firma ve finansal kurumlarca ağırlıklandırılmış bir ekonomidir.

• Küreselleşme ülke ekonomilerinin dünya ekonomisi ile entegrasyonu; diğer bir ifadeyle dünyanın tek bir pazarla bütünleşmesi olarak tanımlanabilir. • Küreselleşmenin ön aşaması, bir bölge içerisinde yer alan komşu ülkelerin kendi aralarında Ortak Pazar oluşturmalarının, ekonomik sorunlara ortak çözümler aramalarını ifade eden bölgesel entegrasyonlardır.

• Küreselleşme, son on beş yıldır küçülen ve giderek bireysel ve toplumsal yönleriyle birbirine benzeşen ve bütünleşme içine giren böyle bir dünyada tüm ülkeler arasında mal, hizmet ve sermaye piyasaları yönünden artan ekonomik entegrasyonu ve tüketim alışkanlıklarındaki benzeşmeyi ifade etmek için sıkça kullanılan bir kavramdır

• Artan ihtiyaçlardan dolayı sınırları aşan arayışlar, hem bütünleşme hem de ayrışmaların habercisi olmuştur. • Sanayi devriminin oluşturduğu bu duruma bir de üçüncü küreselleşme dalgası olarak kabul gören; bilim ve teknolojideki büyük dönüşüm eklenince dünyanın küresel bir köye dönüşümü ivme kazanmıştır. • Özellikle ‘Yumuşama Dönemi’’nden sonra ön plana çıkan ve çok uluslu şirketlerin dünya siyasetinde rol almaya başlaması çerçevesinde gelişen bu dönem, Sovyet Rusya’nın yıkılmasıyla belirgin bir hal almıştır.

• Küreselleşme gerek kavram gerekse bir süreç olarak içerisinde hem olumu hem de olumsuz birçok olguyu barındırır. • Nitekim küreselleşme; barış, karşılıklı işbirliği, entegrasyon, gelişmişlik, kalkınmışlık, bütünleşme, istihdam ve sosyokültürel yakınlık gibi bütünleştirici ve olumlu etkilerinin yanında; • gelişmişlik farkının artması, fakirlerin daha da fakirleşmesi, etnik çatışmalar, küresel bunalımlar bireysel yalnızlaşma ve yozlaşma gibi nice olumsuzlukları da bünyesinde barındıran global bir konjonktürdür.

• Küreselleşme ile beraber dünyanın giderek küçük bir örümcek ağına dönüşmesi, uluslararası arenada karşılıklı bağımlılık sürecini hızlandırmıştır. • Oluşan bu durum, devletlerin birbirleriyle daha fazla iş birliği içine girmelerini zorunlu kılmış ve böylelikle küreselleşmenin ekonomik rolünün yanında siyasi rolünün de ağır bastığını ortaya koymuştur. • Ekonomik yönü ağır basan küreselleşmenin, dünyayı bütünleşmiş tek bir pazar haline getirmeyi öngörmesi, karşılıklı bağımlılığın olmazsa olmaz bir süreç içerisinde olduğunu gözler önüne sermiştir.

• Esas olarak iletişim teknolojisindeki gelişmenin tetiklediği küreselleşme çok boyutlu bir mekanizmaya sahiptir • Küreselleşme olgusunun etki alanlarını başlıca; ekonomik küreselleşme, siyasi küreselleşme, sosyo-kültürel küreselleşme ve teknolojik küreselleşme gibi birçok farklı yönden ele almak mümkündür. • Küreselleşmenin kültürel ve sosyal ayaklarının ötesinde, ekonomik ve siyasi olmak üzere iki temel ayağı uluslararası ilişkilerin belirlenmesinde büyük rol oynamaktadır.

• Güvenli bir dünya olmadan ekonomik faaliyet ve bütünleşme sağlanamayacağından, siyasal ayak da en az ekonomik ayak kadar önemlidir. • Küreselleşmenin Siyasi ayağı, uluslararası arenada oluşan zorunlu bağımlılığı ifade eder. • ekonomik ayak, gücün ulus devletlerden uluslararası mali şirketlere doğru kaydığını ve global ekonomik entegrasyonunun arttığını ortaya koymaktadır. •

KÜRESELLEŞMEYİ HIZLANDIRAN ETKENLER • • Ekonomik Teknolojik Politik ve hukuki Demografik ve Sosyo- kültürel

Ekonomik Çevredeki Değişim • Dünyadaki ülkelerin ticaret engellerini azaltmaları, özelleştirme çalışmalarının artması gibi değişimler. • Küreselleşme, işletmelere maliyetleri düşürme açısından da fırsatlar sunmaktadır. Nasıl? • Farklı pazarlara girerek, oradaki kaynak avantajlarından yararlanabilmek maliyetleri düflürebildiği gibi pazarın genişlemesi ile üretim hacimlerini arttıran işletmelerin birim bazlı maliyetleri de azalmaktadır.

• Yeni ürün geliştirme zorunluluğu maliyetleri arttırmaktadır. • Yapılması gereken yatırımlar maddi olarak büyük olduğu kadar ürün geliştirme sürecinin uzun dönemlere yayılması zorunluluğu kurumları taşınması güç finansal yük ve risklerin altına sokmaktadır • Örneğin ilaç sektörü gibi, ürün geliştirmek için büyük maddi yatırımlar yapılması gereken bir sektörde, ancak küresel işletmeler, bu maliyetleri karşılayabilmektedirler.

Teknolojik Çevredeki Değişim • İletişim ve ulaşım teknolojilerindeki değişimler • Teknolojideki gelişmeye paralel olarak iletişimdeki gelişmeler de küresel bütünleşmeyi mümkün kılmış ve aynı zamanda büyük bir ivme kazandırmıştır. • Önceleri 1990’larda, e-mail, faks, telekonferans, video konferans sistemleri, mobil telefonlar, World Wide Web, Internet, • daha sonra 2000’li yıllara damgasını vuran akıllı telefonlar, bilgisayar sistemleri gibi yeni iletişim teknolojileri dünya üzerindeki herkesi birbirine bağlayarak iletişim kurma, öğrenme ve iş yapma olanakları yaratmaktadır.

• Ulaşım maliyetlerindeki düşüş küreselleşmenin arkasındaki itici güçlerden birini oluşturmaktadır. • Üretim ve emek süreçlerinden çok ulaşım maliyetlerinin düşüşü ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler küreselleşme sürecini başlatmıştır.

Yasal ve Politik Çevredeki Değişim • Ülkelerin, yabancı sermayeyi çekebilmek ve uluslararası ticareti artırabilmek için gümrük tarifelerinde yaptıkları düşüşler, yatırım yapan işletmelere verilen teşvikler ve vergi indirimleri küreselleşmenin önünü açmıştır. • Dünya ticaretindeki bu kadar hızlı artışın sebeplerinden birinin gümrük tarifelerindeki düşüş olduğunu belirtilmektedir.

Demografik ve Sosyo-Kültürel Çevredeki Değişim • Dünyadaki demografik yapının değişmesi ile farklı bölgelerde, yeni tüketici profilleri ve farklı ihtiyaçlar ortaya çıkmaktadır. • Dünya nüfusunun dağılımına baktığımızda nüfus artışının özellikle gelişmemiş veya gelişmekte olan ülkelerde arttığını, gelişmiş ülkelerde ise düştüğünü görmekteyiz. • Yine dünyanın farklı bölgelerindeki yaş ortalamasına baktığımızda gelişmiş ülkelerde nüfusun yaşlandığı gözlemlenmektedir. • Daha olgun yaştaki alım güçleri de yüksek olan bu tüketicilerin ihtiyaç ve beklentileri artmakta bu durum pazarlamacıları daha kaliteli, yeni, farklılaşmış ürün ve hizmetler oluşturmaya itmektedir. • .

• Dünyada artık küresel bir tüketici kültüründen bahsetmek mümkündür. • Örneğin Dünyadaki belli yaş aralığındaki tüm gençlerin benzer özellik ve ihtiyaçlara sahip olduğu gerçeğinden yola çıkan işletmeler küresel anlamda tüm dünya gençlerini hedeflemektedir. • Böylece küresel şirketler benzer ihtiyaçları olan küresel müşterilerine benzer ürün vaadleri sunarak ulaşabilmektedirler

KÜRESELLEŞMEYİ SINIRLAYAN ETKENLER • Ulusal engeller/küresellik karşıtlığı • Kurum kültürü ve yönetim körlüğü (yönetim miyopisi) • Kültürel farklılıklar

Ulusal Engeller/Küresellik Karşıtlığı • İthalat yapılmak istenen ülkenin ticari uygulamaları • Ulusal değer ve inançlar gibi tarife dışı sebepler Kurum Kültürü Ve Yönetim Körlüğü (Yönetim Miyopisi) • Yönetim miyopluğu, merkezdeki yöneticileri sadece yakına odaklı, uzağı göremeyen bir konuma sokarak gerekliliklerin ve önceliklerin belirlenmesinde yanlışlara götürebilmektedir. Kültürel farklılıklar • Kültürel değerler ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. Örneğin gıda sektörü toplumların kültürlerine duyarlı sektörlerin başında gelmektedir.