DENZ KRLL VE KONTROL Dnyann neresinde yayor olursa

DENİZ KİRLİLİĞİ VE KONTROLÜ “Dünyanın neresinde yaşıyor olursa olsun, herkesin denizin o harika hayat dolu tuzlu suyuna ihtiyacı vardır. ” Sylvia Earle Doç. Dr. Ayşe KULEYİN

DERSİN İÇERİĞİ Oşeonografik özellikler, deniz ekosistemi, deniz kirliliğine giriş, deniz kirlenmesinin tipleri, Atıksu deniz deşarjları ile ilgili mikrobiyolojik kavramlar, deniz çevresinde veri toplama ve ön arıtım, seyrelmeler, deniz deşarj sistemleri, dizaynı, inşaası, deniz deşarjlarının çevresel etkileri

DERSİN AMACI Bu dersin amacı, denizlerin doğal durumlarını anlatarak günümüzdeki deniz kirliliğinin boyutlarını tartışmak, deniz suyu ile ilgili bilgiler vermek, deniz ekosistemleri ve insan yaşamı için meydana getireceği tehlikeleri incelemek, çözüm olanaklarından bahsetmek, deniz kirliliğinin çevresel etkilerini, derin deniz deşarj sistemlerinin uygulama tekniklerini öğretmektir.

ÖNERİLEN KAYNAKLAR Deniz Kirlenmesi, İlham Artüz, 1992, İTÜ Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi, sayı: 1464 Deniz Kirliliği ve Kontrolü, Ahmet Samsunlu, 1995, İTÜ İnşaat Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Atıksu Ön Arıtma ve Deniz Deşarj Sistemleri, İzzet Öztürk, 1996, İTÜ Çevre Teknolojisi Anabilim Dalı, sayı: 1570 Deniz Kirlenmesi ve Atıksuların Denize Deşarj. Projelerinin Tasarımı, Mustafa Oğuz, 1985, ODTÜ Çevre Müh. Böl. , Seminer notu

GİRİŞ Nüfusun çoğalması ve sanayinin hızla gelişmesi kullanılan su ve oluşan atık miktarında büyük bir artış meydana getirmiştir. Çevre kaynakları arasında yer alan denizin bu atıklar karşısında maruz kaldığı durum önemlidir. Denizler çeşitli kaynaklar vasıtasıyla kirlenmektedir. Denizin havadan karadan ve denizden kirlenmesi söz konusudur. Bu kaynaklar arasında en önemlisi de denizden kirlenmedir. Bu kaynağın boyutu, deniz kirlenmesinin yerel bir bölgede kalmayıp hızla yayılma özelliği taşıması sebebiyle uluslar arası önem kazanmıştır. Petrol kirlenmesi bu alanda oldukça önemli yer tutmaktadır.

Kirlenme olayını daha iyi açıklayabilmek için “kirlenme” terimi tanımlanmalıdır. Birbirine ayrılmaz bir şekilde bağlı ve biri diğerine sürekli tesir eden toprak, hava ve su yaşadığımız çevreyi oluşturur. Çevrenin bir parçasının herhangi bir nedenle bozulması diğer parçaları da aynı şekilde etkiler. Kirlenme ilgili yapılmış ve yapılabilecek bir çok tanım vardır. Daha doğrusu herkes kendine göre bir tanım yapabilir. Olayı mühendislik açısından incelersek; Çevre Kirlenmesi: Çevre kalitesinin insanların yaşam süreçleri nedeniyle doğadan güncel veya gelecekteki yararlanma olasılığını önleyecek ya da kısıtlayacak ölçüde etkileyecek olay olarak tanımlanabilir.

Birleşmiş Milletler tarafından 1970 yılında kabul edilen tanıma göre; Deniz Kirlenmesi: Haliçleri de içerisine alan deniz ortamına, biyolojik kaynaklara zarar verecek, insan sağlığına tehlike yaratacak, balıkçılığı da içeren, denizlerden ekonomik yararlanma olasılığını kısıtlayacak ve denizlerin dinlence amacı ile kullanılmasını, suyun kalitesini bozarak engelleyecek şekilde, insanlar tarafından doğrudan ya da dolaylı şekilde madde veya enerji bırakılması olayıdır.

Her geçen gün değişik yollardan denize ulaşan kirleticiler kıyılarımızdaki yaşama büyük ölçüde zarar vermektedir. Bu tip kirleticilerin kaynakları ve deniz yaşamına olan etkileri şu şekilde özetlenebilir:

Tarımda kullanılan gübreler ve kanalizasyon sularının bünyesindeki organik maddeler yosunların aşırı biçimde gelişmesini sağlayarak denizdeki canlı yaşamını olumsuz olarak etkiler.

Tarımsal alanlardan gelen sular ve endüstriyel atık suların içerdiği klorlu hidrokarbonlar, pestisitler, DDT ve PCB gibi kirleticiler deniz canlılarının hastalanmasına, ölümüne ve bünyelerinde birikmeye yol açar • Deniz kazaları sonucu suya karışan petrol ürünleri, denize boşaltılan motoryağları ve endüstriyel atıksular deniz ekosisteminin tahribatına yol açar.

• Endüstriyel atıkların içerdiği arsenik, bakır, kadmiyum, kurşun ve çinko gibi ağır metaller deniz canlılarının hastalanmasına, ölümüne veya bünyelerinde birikmeye yol açar.

• Toprak erozyonu, kuruyan ve çürüyen yosunların oluşturduğu taneli maddeler deniz canlılarının yuvalarının örtülmesi ve yaşamları için gerekli olan ışığa engel olurlar. • Gemi ve ev çöplerinden kaynaklanan plastik maddeler doğal ortamların yerini alarak deniz yaşamının yok olmasına neden olurlar.

• Deniz ortamında bir denge mevcuttur. İnsan atıklarının denize ulaşmasıyla bu denge bozulacaktır. Bunun sonucunda denize ulaşan kirleticiler besin zinciri ile su ürünlerine, oradan da insana geçerek hastalanmalara ve ölümlere sebep olmaktadır. Bunların yanı sıra aşırı avlanma ve düzensiz kıyı kullanımı da denizleri önemli ölçüde etkilemektedir. Deniz yaşamının %90’ı kıyılardadır, kıyıların bozulması, balıkların yumurta bırakmasını dolayısıyla da üremesini engellemektedir. • Arıtılmadan denize verilen pis sular özellikle plajları etkilemektedir. Deniz suyunda olması gerekenden fazla koli basili bulunmasına neden olmaktadır.