INNOWACJE PEDAGOGICZNE W SZKOACH DANUTA MACIEJOWSKA MIAS Adresaci

INNOWACJE PEDAGOGICZNE W SZKOŁACH DANUTA MACIEJOWSKA - MIAS

Adresaci szkolenia: Państwo Nauczyciele ZSP w Jodłowniku

Cel szkolenia Doskonalenie kompetencji w zakresie planowania, realizacji i ewaluacji działań innowacyjnych w szkole.

Plan szkolenia n n n Wprowadzenie Podstawy prawne Procedura – krok po kroku Dokumentowanie innowacji Przykłady innowacyjnych działań nauczycieli Opracowanie wstępnej koncepcji innowacji

INTEGRACJA Integracja „Przedstaw sąsiada”

Ćwiczenie na dobry początek Proszę przygotować informacje dotyczące następujących zagadnień: - Źródła inspiracji innowacyjnej, - Cele działalności innowacyjnej, - Co przeszkadza w działalności innowacyjnej? (dyskusja)

Wprowadzenie Potrzeba wprowadzania innowacji pedagogicznych wypływa z trzech źródeł: z twórczego charakteru pracy nauczycieli, z konieczności przygotowania uczniów do życia w realnym świecie, ze zmienności rzeczywistości społecznej, kulturowej i konieczności dostosowania się do nowych sytuacji.

Podstawowe źródła inspiracji innowacyjnej Niezadowolenie z rezultatów własnej pracy. Niedogodności wynikające z funkcjonowania szkoły lub placówki oświatowej. Narastanie niepokojących zjawisk w pracy szkoły/placówki oświatowej. Oczekiwania odbiorców usług edukacyjnych i chęć sprostania im. Aspiracje zawodowe, dążenie do , , mistrzostwa osobistego”. Chęć dotrzymania kroku zmianom zachodzącym w otoczeniu.

Nauczyciel jako innowator Projektuje i wprowadza w życie nowe i lepsze rozwiązania, Innowacje są produktem procesu twórczego, Tym sposobem doskonali własną praktykę wzbogacając ją o nowe rozwiązania, które umożliwiają osiągnięcie wyższych rezultatów dydaktyczno- wychowawczych przyczyniając się tym sposobem do postępu, Nauczyciel jako twórczy pracownik - twórca jakości pracy, charakteryzuje się refleksyjnością, innowacyjnością i adaptacyjnością.

Głównym celem innowacji pedagogicznych w szkole jest doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela, wyzwalania inicjatywy, budzenia twórczego niepokoju, twórcze wiązanie teorii naukowej z praktyką pedagogiczną. (Wprowadzanie zmian wpływających na podnoszenie jakości pracy szkoły. )

Należy zauważyć, iż - wiedza i umiejętności zdobyte w czasie studiów stają się dla nauczyciela jedynie punktem wyjścia dla jego zmagań z pracą, stanowią wstęp do szeroko pojętego samokształcenia, - różne są drogi dochodzenia do własnych koncepcji innowacyjnych, jednak nawet wtedy, kiedy nauczyciel stworzy swój model pracy, nie zawsze wprowadza go w życie, - pojawiają się wątpliwości, opory. . Okazuje się, iż można ustalić pewne schematy myślenia większości osób, kiedy spotykają się z czymś nowym, nowatorskim.

Co przeszkadza w twórczym myśleniu? (stwierdzenia – , , mordercy” pomysłów) Nigdy tego jeszcze nie robiliśmy, to nie może działać. Może to ładnie wygląda na papierze, ale w rzeczywistości. . . Co pomyślą inni nauczyciele? To jest zbyt nowatorskie. Może wrócimy do tego przy innej okazji. Nie mamy dość siły przebicia. Nie stać nas na to. Mamy w tej chwili zbyt dużo innej pracy. Prześpijmy się z tym, co nagle, to po diable. Jakoś to do tej pory funkcjonowało, prawda? A w ogóle – kto to wymyślił? Bądźmy realistami, to się u nas nie sprawdzi. To nie nasza sprawa, nie odpowiadamy za to. To nie należy do naszych obowiązków. To oznacza więcej pracy. To na pewno wymyślił jakiś mądrala z uniwersytetu, a tu jest samo życie. Zawsze sobie radziliśmy i bez tych nowości. Nikt mnie będzie uczył, co mam robić (jak mam pracować).

Dlaczego boimy się nawet korzystnych zmian? (20 przyczyn oporu przed zmianami) 1. Lęk przed nieznanym i obronna postawa: niech już zostanie, jak jest. 2. Niechęć do eksperymentowania, płynąca ze schematyczności myślenia. 3. Niepewność, jakie nieoczekiwane skutki pociągnie za sobą zmienianie czegoś. 4. Brak oparcia w autorytetach czy chęci do akceptowania autorytetów lub brak autorytetów. 5. Brak zaufania do osób proponujących zmiany. 6. Brak zaufania do ludzi w ogóle. 7. Przykre doświadczenia z przeszłości. 8. Przewidywanie najgorszego ze względu na wrodzony lub nabyty pesymizm. 9. Niechęć uczenia się, wynikająca z poczucia zagrożenia dla utrwalonych postaw, wiadomości i umiejętności.

Dlaczego boimy się nawet korzystnych zmian? (20 przyczyn oporu przed zmianami) 10. Obawa przed utratą czegoś, do czego przywykło się i polubiło. 11. Brak natychmiastowych, widocznych korzyści. 12. Zrozumiały lęk przed popełnieniem błędu i np. ośmieszeniem się. 13. Lęk przed obniżeniem własnej wysokiej pozycji w grupie. 14. Lęk przed obniżeniem poczucia własnej wartości. 15. Bierność, niechęć do aktywnego działania, lenistwo. 16. Utrwalone nawyki. 17. Złe samopoczucie – przepracowanie, przemęczenie, apatia, depresja. 18. Rywalizacja w dobrze znanej sobie sytuacji. 19. Mało twórczy klimat dla pomysłów wprowadzania jakichkolwiek zmian. 20. Konformizm – chęć ulegania ludziom w celu zdobycia ich sympatii.

Planowanie w pracy nauczyciela Wyznaczane celów jako podstawa planowania Jeśli potrafimy wskazać taki punkt, do którego zmierza dany zespół i ten punkt ma wartość pozytywną dla większości członków, możemy sądzić, że zespół posiada CEL :

Planowanie w pracy nauczyciela ĆWICZENIE Ustalenie celu osobistego Przepracowanie celu zgodnie z zasadą SMART Planowanie z przyszłości

Planowanie w pracy nauczyciela Pomocna w określaniu celów jest formuła „SMART", mówiąca, że każdy cel powinien być: S – Specific (specyficzny, konkretny); M – Measurable (mierzalny, możliwy do określenia przy pomocy liczb, jednostek, norm, etc. ); A – Acceptable (ambitny, akceptowany przez wszystkich, którzy będą dążyć do jego realizacji); R – Reliable (realny, możliwy do osiągnięcia); T – Time banded (określony w czasie),

Planowanie w pracy nauczyciela TECHNIKA PLANOWANIA Z PRZYSZŁOŚCI Jest techniką prostą i łatwą do stosowania w praktyce. Punktem wyjścia jest stworzenie realistycznej wizji. Następnie należy cofnąć się do teraźniejszości. Procedura planowania przewiduje następujące etapy: n Stworzenie wizji tego, co chcemy osiągnąć, określonej w formie dokonanej. n Patrząc z przyszłości, określenie terminów działań, jakie należy wykonać, by uzyskać zamierzone rezultaty. n Określenie czynności szczegółowych. n Określenie zasobów niezbędnych do wykonania czynności szczegółowych (odniesienie do celu osobistego)

Podstawa prawna Podstawę prawną stanowi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002 r. Nr 56, poz. 506) (z późniejszymi zmianami). Zmiana z dnia 24 sierpnia 2011 r. dotyczy paragrafu 4, ustęp 3.

Podstawa prawna Zasady prowadzenia innowacji pedagogicznych szkołach/placówkach regulują: - Wcześniej wymienione rozporządzenie - Procedura zgłaszania Krakowskiemu Kuratorowi Oświaty innowacji pedagogicznej. (na stronach Małopolskiego Kuratorium Oświaty)

Podstawa prawna - ćwiczenie Analiza rozporządzenia pod kątem innowacji pedagogicznych w oparciu o arkusz analizy.

Podstawa prawna - podsumowanie § 1. 1. Innowacją pedagogiczną, zwaną dalej "innowacją", prowadzoną w publicznych szkołach i placówkach, zwanych dalej "szkołami", są nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły.

Podstawa prawna - podsumowanie § 2. 1. Innowacja (… ) może obejmować wszystkie lub wybrane zajęcia edukacyjne, całą szkołę, oddział lub grupę. 2. Rozpoczęcie innowacji (…) jest możliwe po zapewnieniu przez szkołę odpowiednich warunków kadrowych i organizacyjnych, niezbędnych do realizacji planowanych działań innowacyjnych (…). 3. Innowacje (…) , wymagające przyznania szkole dodatkowych środków budżetowych, mogą być podjęte po wyrażeniu przez organ prowadzący szkołę pisemnej zgody na finansowanie planowanych działań. 4. Rekrutacja do szkół lub oddziałów, w których jest

Podstawa prawna - podsumowanie § 3. Innowacje i eksperymenty nie mogą naruszać uprawnień ucznia do bezpłatnej nauki, wychowania i opieki w zakresie ustalonym w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, a także w zakresie uzyskania wiadomości i umiejętności niezbędnych do ukończenia danego typu szkoły oraz warunków i sposobu przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów, określonych w odrębnych przepisach.

Podstawa prawna - podsumowanie § 4. 1. Uchwałę w sprawie wprowadzenia innowacji w szkole podejmuje rada pedagogiczna. 2. Uchwała w sprawie wprowadzenia innowacji może być podjęta po uzyskaniu: 1) zgody nauczycieli, którzy będą uczestniczyć w innowacji, 2) opinii rady szkoły, 3) pisemnej zgody autora lub zespołu autorskiego innowacji na jej prowadzenie w szkole, w przypadku gdy założenia innowacji nie były wcześniej

Podstawa prawna - podsumowanie § 4. 3. (zmieniony) Uchwałę rady pedagogicznej w sprawie wprowadzenia innowacji wraz z opisem jej zasad oraz opinią rady szkoły i zgodą autora lub zespołu autorskiego innowacji, o której mowa w ust. 2 pkt 3, dyrektor szkoły przekazuje kuratorowi oświaty i organowi prowadzącemu szkołę.

Rodzaje innowacji „Innowacja pedagogiczna to nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę jakości pracy szkoły". To określenie tylko definiuje czym jest innowacja pedagogiczna, ale również klasyfikuje innowacje na trzy grupy: programowe, organizacyjne i metodyczne.

Rodzaje innowacji Podział w/g kryterium rodzaju rozwiązań innowacyjnych: - programowe, - organizacyjne , - metodyczne.

Innowacje programowe dotyczą: poszerzania programów o nowe treści bez naruszania podstawy programowej, integrowania nauczania wokół bloków edukacyjnych, modyfikacji programów nauczania dopuszczonych do użytku szkolnego przez MEN, wprowadzenia wewnątrzszkolnych zasad oceniania uczniów, realizacji własnego, autorskiego programu nauczania.

Innowacje organizacyjne obejmują struktury działań pedagogicznych, które polegają na: zmianie liczby uczniów w klasie, wprowadzeniu zmiany czasu trwania lekcji, tworzeniu zespołów problemowych w klasie, prowadzeniu zajęć z innym specjalistą we współpracy, organizacja pracowni nauczania-uczenia się, współpracy szkoły z innymi instytucjami dydaktyczno – wychowawczymi w zakresie wspierania rozwoju uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Innowacje metodyczne dotyczą zmian w procesie nauczania-uczenia się m. in. w zakresie stosowania nowych metod nauczania-uczenia się, prezentacji materiału, form pracy w dziedzinie wprowadzania, utrwalania lub sprawdzania wiadomości umiejętności, technik przyspieszonego uczenia się, sposobu prowadzenia ewaluacji efektywności nauczania, kontroli osiągnięć- uczniów. i

Rodzaje innowacji Podział biorący pod uwagę kryteria identyfikujące rodzaj zmian: Przekształcenie - rozumiane jako rodzaj zmiany innowacyjnej nie będącej jedynie prostym zastąpieniem jednych elementów przez drugie. Przekształcenie obejmuje wyraźnie jakościowe zmiany w obszarze podejmowanych działań. Poszerzenie - dotyczy rozszerzenia podejmowanych działań pedagogicznych o to wszystko, co jest niezbędne, a nie musi stanowić wyraźnej nowości. Uzupełnienie - to innowacja, która jest zwykle związana z wprowadzeniem czegoś nowego do istniejącego stanu, czy ogółu stosowanych rozwiązań, nie podważając w istotnym stopniu ich podstawowego znaczenia i

Rodzaje innowacji Zastąpienie - to najczęściej stosowany rodzaj zmiany innowacyjnej polegający na zastąpieniu jednego rozwiązania drugim. Eliminacja - to rodzaj zmiany innowacyjnej, który wiąże się z wyłączeniem, usuwaniem, wykluczeniem pewnych elementów spośród innych.

Rodzaje innowacji Dostosowanie -polega na dostosowaniu, dostrojeniu dotychczasowych działań do postaci, którą można określić jako odpowiednią, adekwatną do aktualnie istniejącego stanu rzeczy. Wzmocnienie - polega na umocnieniu działań nowych, by stały się odporniejsze na zniszczenie. Integracja - to rodzaj zmiany polegający na wszelkich procesach tworzenia określonych całości z jakichś części. Wiąże się z procesami scalania, czy zespalania się elementów w nowe

Na czym polega innowacyjność Innowacją pedagogiczną są to : Działania odmienne od powszechnie obowiązujących. Zmiany w zakresie tradycyjnego podejścia do procesu edukacji, zgodne z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego. Działania, których wdrożenie zostało przewidziane w istniejącym systemie edukacji oraz uregulowane w obowiązujących przepisach prawa oświatowego.

Na czym polega innowacyjność – Kryteria innowacyjności / cechy innowatora Øpionierstwo (tworzenie nowych dróg w jakiejś dziedzinie) Øprekursorstwo (oryginalność) Øodkrywczość / wynalazczość, Øodejście od stereotypów.

Procedura „Krok po kroku” ETAP I - PROJEKTOWANIE KROK 1 Autor (zespół autorski) opracowuje opis zasad innowacji (przedstawienie dyrektorowi szkoły) Opis powinien obejmować: - celowość prowadzenia innowacji, - tematykę, - sposób realizacji, - zakres innowacji, - czas trwania, - sposób ewaluacji.

Procedura „Krok po kroku” KROK 2 Autor (zespół autorski) przedstawia opis radzie szkoły (placówki) / radzie pedagogicznej. KROK 3 Rada szkoły (placówki) wydaje opinię na temat innowacji pedagogicznej.

Procedura „Krok po kroku” KROK 4 Nauczyciele uczestniczący w innowacji pedagogicznej wyrażają zgodę na udział. Udział w innowacji jest dobrowolny. Krok 5 Autor (zespół autorski) innowacji wyraża pisemną zgodę na jej prowadzenie w szkole, w przypadku gdy założenia innowacji nie były wcześniej opublikowane.

Procedura „Krok po kroku” KROK 6 Rada pedagogiczna podejmuje uchwałę w sprawie wprowadzenia innowacji pedagogicznej w szkole (placówce), jeżeli: - uznała zasadność i celowość prowadzenia innowacji, - nauczyciele, którzy będą uczestniczyć w realizacji innowacji wyrazili pisemną zgodę, - autor (zespół autorski wyraził pisemną zgodę na prowadzenie innowacji, - rada szkoły wydała opinię o innowacji.

Procedura „Krok po kroku” Krok 7 Dyrektor szkoły przekazuje kuratorowi oświaty i organowi prowadzącemu szkołę uchwałę rady pedagogicznej w sprawie wprowadzenia innowacji wraz z: - opisem jej zasad, - opinią rady szkoły, - zgodą autora lub zespołu autorskiego na wdrażanie innowacji.

Procedura „Krok po kroku” ETAP II – REALIZACJA/WDRAŻANIE - Zgodność z projektem, - Dokumentowanie realizacji. - Monitorowanie przebiegu wdrażania. ETAP III - EWALUACJA Szukanie odpowiedzi na pytania np. : czy realizacja programu innowacyjnego przebiega zgodnie z jego założeniami, czy uzyskuje się przewidywane efekty, czy nie należy dokonać weryfikacji i zmian w programie innowacyjnym,

Istotne informacje dotyczące wprowadzania innowacji do szkoły (Kuratorium Oświaty w Krakowie) I. Procedura wynikająca z przepisów prawa: 1) uzyskanie pozytywnej opinii Rady Szkoły uzasadniającej potrzebę wprowadzenia danej innowacji, 2) uzyskanie zgody autora (autorów) innowacji na jej wprowadzenie, 3) uzyskanie zgody nauczycieli, którzy będą realizować innowację, 4) uzyskanie zgody organu prowadzącego na finansowanie innowacji (jeżeli tego wymaga), 5) podjęcie uchwały przez Radę Pedagogiczną w sprawie wprowadzenia innowacji, 6) zgłoszenie innowacji do Kuratorium Oświaty i organu prowadzącego szkołę.

Istotne informacje dotyczące wprowadzania innowacji do szkoły (Kuratorium Oświaty w Krakowie) II. Informacje ogólne: 1) innowację, zgodnie ze znowelizowanym rozporządzeniem, można zgłaszać w ciągu całego roku, 2) innowację zgłasza dyrektor szkoły zgodnie z podległością terytorialną (Kuratorium Oświaty w Krakowie lub właściwa Delegatura Kuratorium Oświaty), 3) przekazana dokumentacja winna zawierać formularz "zgłoszenie dyrektora szkoły o wprowadzeniu innowacji" oraz załączniki wymagane przez rozporządzenie, wyszczególnione w formularzu,

Istotne informacje dotyczące wprowadzania innowacji do szkoły (Kuratorium Oświaty w Krakowie) II. Informacje ogólne c. d. : 4) opis zasad innowacji zamieszczony w formularzu zgłoszeniowym powinien być zwięzły - nie ma potrzeby przesyłania całego opisu innowacji (kart pracy, ankiet ewaluacyjnych, scenariuszy zajęć itp. ), 5) jeżeli przekazana dokumentacja spełnia wymogi formalne, to dyrektor szkoły otrzymuje w tej sprawie stosowne pismo, 6) po zakończeniu innowacji proszę przesłać do Kuratorium Oświaty zwięzłą informację dotyczącą wyników ewaluacji innowacji oraz osiągniętych efektów.

Dokumentacja 1. 2. 3. 4. 5. 6. Formularz zgłoszeniowy: Nazwa i adres szkoły Nazwa innowacji Imię i nazwisko autora/autorów Imię i nazwisko nauczycieli realizujacych innowację Termin realizacji Rodzaj innowacji (zgodnie z klasyfikacją wynikającą z § 1 ust. 1 rozp. 7. Zakres innowacji 8. Uchwała Rady Ped. 9. Czy działa Rada Szkoły 10. Pozytywna opinia Rady Szkoły 11. Finansowanie 12. Spełnienie wymogów rozp. par. 1. ust. 1, 3, oraz par. 2 i 3 13. Zgodność zasad innowacji z wymogami (par. 1, 2, 3) 14. Opis zasad innowacji

Dokumentacja Załączniki: Uchwała rady pedagogicznej w sprawie wprowadzenia innowacji Pisemna zgoda autora (autorów) na wprowadzenie innowacji w szkole. Pozytywna opinia Rady Szkoły (jeśli taka jest)

Przykłady innowacji - ćwiczenie 1. 2. Analiza przykładowych innowacji pedagogicznych Zapoznanie się z przykładową innowacją pedagogiczną. Wstępna ocena innowacji: - na czym polega innowacyjność? - co daje uczniowi? - inne?

Podsumowanie ćwiczenia - dyskusja 1. Jestem muzykantem konszabelantem - nauka gry na flażolecie. 2. Tanecznym krokiem przez Polskę 3. Pracownia symulacyjna 4. Z gliną za pan brat 5. Gimnazjalista współtwórcą samorządności w szkole 6. "Kulturalny gimnazjalista" - edukacja humanistyczna dla klas II 7. Liga Matematyczna 8. Gramy i bawimy się tabliczką mnożenia 9. Fakultet rekreacyjno-turystyczny dla klasy I gimnazjum 10. Zakątek 2012 - miejsce, w którym każdy jest indywidualnością.

Przykłady innowacji - ćwiczenie Analiza przykładowego opisu zasad innowacji pedagogicznej. 1. Zapoznanie się z przykładowym opisem innowacji pedagogicznej. 2. Wstępna ocena innowacji w oparciu o określone kryteria. (składanka)

Przykładowe kryteria oceny innowacji 1. Nazwa, rodzaj, termin realizacji innowacji oraz kogo obejmuje. 2. Jasno określony cel innowacji. 3. Treść innowacji (rzeczowa, czytelna), w tym warunki realizacji. 4. Rezultaty (oczekiwane efekty wdrożenia innowacji/ korzyści dla ucznia). 5. Formy ewaluacji. 6. Innowacyjność opracowania, źródła.

Wskazówki dla działalności innowacyjnej 1. Innowacje lepiej wdrażać na małą skalę. O ile to możliwe, można zacząć od jednej grupy uczniów, pojedynczej klasy lub marginalnych zmian organizacyjnych. 2. Trzeba dokładnie przeanalizować spodziewane następstwa innowacji. - Często rezultaty innowacji pojawiają się dopiero po pewnym czasie. - Pośpiech może spowodować zbyt wczesne wycofanie się z nowego rozwiązania. 3. Ocena innowacji nie oznacza jedynie braku uzyskanych efektów. Trzeba porównać, co by było, gdy by tej innowacji szkoła czy placówka oświatowa nie wdrożyła. 4. Lepiej mieć przygotowany plan awaryjny. a jeśli nowy pomysł nie przynosi rezultatów, należy wycofać się, w odpowiedniej chwili i poszukać innego.

Wstępne zaplanowanie innowacji Ćwiczenie: Proszę opracować wstępną koncepcję innowacji dla swojej szkoły uwzględniając: - celowość prowadzenia innowacji, - tematykę, - sposób realizacji, - zakres innowacji, - czas trwania, - Sposób ewaluacji, z uwzględnieniem przewidywanych efektów innowacji,

Dalsza część z grupą zainteresowanych w formie konsultacji

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I WSPÓŁPRACĘ