Grad Ni Uprava za komunalne delatnosti energetiku i

Grad Niš Uprava za komunalne delatnosti, energetiku i saobraćaj UPRAVLJANJE OTPADOM Jovana Savić, dipl. hemičar Ivana Milošević, dipl. biolog-ekolog

Zakonska regulativa 2009. god. donet set zakona o zaštiti životne sredine; 2009. g. Zakon o upravljanju otpadom, (revizija 2010. i 2016. godine); 2010. g. nacionalna Strategija upravljanja otpadom za period 2010 -2019. g;

Načela upravljanja otpadom Izbor najoptimalnije opcije za životnu sredinu, uz prihvatljive troškove i profitabilnost (izbor opcije ili kombinacije opcija koje daju najveću dobit ili najmanju štetu za životnu sredinu u celini); Blizina i regionalni pristup upravljanju otpadom; Hijerarhija upravljanja otpadom;

Načela upravljanja otpadom Odgovornost proizvođača, uvoznika, distributera i prodavaca proizvoda- odgovorni su za otpad koji nastaje usled njihovih aktivnosti; Zagađivač plaća-troškovi nastajanja, tretmana i odlaganja otpada uključuju se u cenu proizvoda.

Načelo hijerarhije upravljanja otpadom Redosled prioriteta u praksi upravljanja otpadom: Prevencija stvaranja otpada , redukcija korišćenja resursa, smanjenje količina opasnih karakteristika u otpadu; Priprema za ponovnu upotrebu- operacije ponovnog iskorišćenja otpada koje se odnose na proveru, čišćenje ili popravku otpada kao pripremu otpada za ponovno korišćenje za istu ili drugu namenu(tekstil, . . );

Načelo hijerarhije upravljanja otpadom Reciklaža-operacije ponovnog iskorišćenja kojom se otpad prerađuje u proizvod, materijale ili supstance koje će se koristiti za prvobitnu ili drugu namenu (osim korišćenja u energetske svrhe, kao gorivo ili za prekrivanje deponija); Iskorišćenje-korišćenje vrednosti otpada (kompostiranje, spaljivanje uz dobijanje toplotne ili električne energije); Odlaganje.

Podela otpada Karakterizacija otpada: - postupak ispitivanja kojim se utvrđuju fizičke, hemijske i biološke osobine i sastav otpada; - da li sadrži jednu ili više opasnih karakteristika (zapaljiv, nadražujući, toksičan, kancerogen, infektivan, mutagen, . . . )

Podela otpada Karakterizacija otpada u zavisnosti od stepena opasnosti: opasnosti neopasan-nema opasne karakteristike inertan-nije podložan fizičkim, hemijskim i biološkim promenama opasan-ima opasne karakteristike, otpad koji po svom poreklu, sastavu ili koncentraciji opasnih materija može prouzrokovati opasnost po zdravlje ljudi i životnu sredinu

Podela otpada - - - Podela otpada u smislu ovog zakona: Komunalni otpad- otpad iz domaćinstava i drugi otpad koji je zbog prirode ili sastava sličan otpadu iz domaćinstava ; Komercijalni otpad – otpad koji nastaje u preduzećima, ustanovama i drugim istitucijama koje se u celini ili delimično bave trgovinom, uslugama, kancelarijskim poslovima, sportom, rekreacijom ili zabavom; Industrijski otpad

Podela otpada Klasifikacija otpada – postupak svrstavanja otpada na jednu ili više lista prema poreklu, sastavu i daljoj nameni Katalog otpada- zbirna lista neopasnog i opasnog otpada prema kojoj se vrši razvrstavanje otpada u 20 grupa na osnovu mesta nastanka i porekla

Grad Niš Obaveze jedinice lokalne samouprave: Lokalni plan upravljanja otpadom-ciljevi otpadom upravljanja otpadom na teritoriji Grada Niša za period od 10 godina: • Zatvaranje, sanacija i rekultivacija nesanitarne deponije “Bubanj” (u toku je pribavljanje dokumentacije za izgradnju postrojenja za prečišćavanje procednih i atmosferskih voda sa tela deponije), sprečavanje neadekvatnog odlaganja otpada, stvaranja divljih deponija i smanjenje opasnosti od deponovanog otpada za buduće generacije; • Prevencija nastanka otpada;

Grad Niš • Razvoj primarne i sekundarne separacije otpada; • Podsticanje • Smanjenje reciklaže; količine otpada za deponovanje; • Uspostavljanje i unapređenje sistema za treman i zbrinjavanje posebnih tokova otpada (istrošene baterije i akumulatori, otpadna ulja, otpadne gume, električni i elektronski otpad, otpadne fluorescentne cevi koje sadrže živu, PCB otpad-polihlorovani bifenili, otpad kontaminiran dugotrajnim organskim zagađujućim materijama (organohlorni pesticidi, industrijske hemikalije, nenamerno proizvedene hemikalije)-POPs , otpad koji sadrži azbest, otpadna vozila, farmaceutski ) ; • Razvijanje infrastrukture i tehničke opremljenosti za upravljanje posebnim tokovima otpada;

• Uspostavljanje Grad Niš sistema evidencije svih tokova i količine otpada, lokacija postrojenja za tretman, preradu i iskorišćenje materijala i energije iz otpada i postrojenja za odlaganje otpada; • Korišćenje otpada kao resursa; • Osiguranje stabilnih finansijskih resursa i podsticajnih mehanizama za investiranje i sprovođenje aktivnosti prema principima zagađivač plaća i/ili korisnik plaća; • Povećanje broja stanovnika obuhvaćenih sistemom sakupljanja komunalnog otpada i separacije reciklabilnog otpada na mestu nastanka;

Grad Niš • Smanjenje opasnosti od otpada primenom najboljih raspoloživih tehnika, neutralizacijom i adekvatnim zbrinjavanjem opasnog otpada; • Razvijanje javne svesti na svim nivoima društva u odnosu na pravilno postupanje sa otpadom; • Održivo upravljanje otpadom.

Niški region • • • Regionalni plan upravljanja otpadom zajednički ciljevi upravljanja otpadom na teritoriji Niškog regiona za period od 10 godina: izgradnja zajedničke sanitarne deponije “KELEŠ” za Grad Niš i opštine Aleksinac, Gadžin Han, Sokobanja, Ražanj, Doljevac, Merošina i Svrljig, koja će biti smeštena pored postojeće niške deponije “Bubanj”; Predviđene 4 transfer stanice na teritorijama najudaljenijih opština (Aleksinac, Sokobanja, Svrljig i Ražanj); Transfer stanice : prijem otpada sa teritorije najbližih opština, sortiranje primarno izdvojenog otpada, delimičan tretman (sabijanje, seckanje, presovanje, baliranje, . . . eventualno kompostiranje) radi lakšeg transporta, privremeno skladištenje, otprema reciklabilnog i opasnog otpada ovlašćenim operaterima, pretovar komunalnog otpada u veće posude i vozila i odvoz do deponije;

Niški region Na teritorijama ostale 4 opštine (Niš, Doljevac, Merošina i Gadžin Han) predviđena izgradnja reciklažnih dvorišta; • Reciklažna dvorišta (nema pretovara i kompostiranja): prijem primarno izdvojenih različitih vrsta otpada, delimičan tretman radi smanjenja zapremine, odvoz do deponije, distribucija reciklabilnog i opasnog otpada; • Dovoz otpada do transfer stanica i reciklažnih dvorišta obavljaju komunalna preduzeća jls, odakle ih preuzima regionalno komunalno preduzeće na dalje zbrinjavanje; • Regionalni centar za upravljanje otpadom “Keleš”: “Keleš” prijem komunalnog otpada, otprema sekundarnih sirovina, tretman otpada; •

RCUO “KELEŠ” MBO (mehaničko-biološki tretman otpada): predusitnjavanje komunalnog otpada i biološka razgradnja fermentacijom (anaerobni uslovi) i/ili kompostiranjem (aerobni uslovi); • • izlazne frakcije: -biogas (metan, . . )-mogućnost iskorišćenja u vidu električne ili toplotne energije; -metali; -kompost; -voda → prečišćavanje

RCUO “KELEŠ” • • Insineracija (spaljivanje), uz iskorišćenje energije (waste to energy): uništavanje organskog otpada na visokim temperaturama; Izlazne frakcije: - energija (toplotna i/ili električna); - pepeo i šljaka

RCUO “KELEŠ” Iskorišćenje deponijskog gasa • Separacija sekundarnih sirovina a zatim deponovanje nereciklabilne komponente komunalnog otpada, uz iskorišćenje deponijskog gasa za proizvodnju električne i/ili toplotne energije; • Čak i najefikasniji način redukcije otpada, reciklaža, kompostiranje ili proizvodnja energije iz otpada imaće izlaznu frakciju koja zahteva odlaganje.

Arhuska konvencija • • Međunarodni dokument kojim se omogućava učešće javnosti prilikom izrade planova, programa i politika koje se odnose na životnu sredinu (25. jun 1998, grad Arhus, Danska); Zakon o potvrđivanju Konvencije o dostupnosti informacija , učešću javnosti u donošenju odluka i pravu na pravnu zaštitu u pitanjima životne sredine (ratifikovanje Arhuske konvencije) 12. maj 2009. godine; Kolektivno pravo na zdravu životnu sredinu, pravo na informisanost, pravo učestvovanja u donošenju odluka; Odnos države i građana.

Upravni postupak Izdavanje dozvola i drugih akata (potvrda, lokacijskih odobrenja, mišljenja) iz oblasti upravljanja otpadom – poslovi povereni od strane resornog ministarstva (trenutno Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine); Integralne ili pojedinačne dozvole za sakupljanje, transport i tretman (skladištenje, ponovno iskorišćenje ili odlaganje neopasnog ili inertnog otpada;

Upravni postupak Vođenje i ažuriranje Registra izdatih dozvola za upravljanje otpadom i prosleđivanje podataka Agenciji za zaštitu životne sredine; Objavljivanje i ažuriranje spiska izdatih dozvola, obaveštenja o pokrenutim postupcima i informacija na zvaničnoj internet prezentaciji Grada Niša (Arhuska konvencija);

Upravni postupak Prijem stranaka i konsultacije oko pribavljanja potrebne dokumentacije; Stalna saradnja sa Upravom za privredu, održivi razvoj i zaštitu životne sredine i Upravom za imovinu i inspekcijske poslove oko rešavanja povezanih upravnih predmeta;

Upravni postupak Na osnovu statističkih podataka iz Registra izdatih dozvola, na teritoriji Grada Niša najveći broj operatera obavlja: • sakupljanje i transport ili skladištenje i tretman metalnog otpada ≈ 60% (Cu, Fe, Al i čelik); • upravljanje plastičnim otpadom ≈ 27% ; • upravljanje građevinskim otpadom ≈ 17% ; • upravljanje tekstilnim otpadom ≈ 13% ;

Upravni postupak • upravljanje papirnim i kartonskim otpadom ≈ 13%; • upravljanje staklenim otpadom ≈ 11% ; • upravljanje otpadnim gumama ≈ 7% ; • upravljanje otpadnim tonerom ≈ 3% ; • upravljanje otpadnim uljima ≈ 2% ;

Upravni postupak Postoji i veliki broj individualnih sakupljača, koji rade kao fizička lica i nigde nisu evidentirani. Primeri reciklaže: • Proizvodnja jastučića, taburića, papuča, . . . od tekstilnog otpada-ostataka od šivenja presvlaka za automobile; • Proizvodnja gajbica i automobilskih tablica i prateće automobilske opreme od čvrste otpadne plastike;

Upravni postupak • • Proizvodnja plastičnih kesa od otpadnih plastičnih flaša, prethodno samlevenih i granuliranih; Proizvodnja plastičnih ljuspica reciklažom plastičnih flaša, od kojih se dobijaju poliester vlakna koja se koriste u tekstilnoj industriji; Tehnologije proizvodnje glicerina i biogasa od otpadnog jestivog ulja; Ponovna upotreba građevinskog otpada u proizvodnji betona;

Upravni postupak • Otklanjanje opasnih karakteristika iz zemljišta kontaminiranog tehnološkim uljima izolovanjem i integrisanjem posebnih kultura mikroorganizama, očišćeno zemljište se nakon remedijacije vraća na mesto nastanka; • Reciklaža iskorišćenih toner kaseta za štampače uz iskorišćenje otpadnog toner praha u proizvodnji asfalta; • Proizvodnja peleta za ogrev od otpadnog drveta

Upravni postupak Hemijski tretman: • Čišćenje i degazacija rezervoara i drugih površina od nafte i naftnih derivata upotrebom vode pod pritiskom i hemijsko čišćenje biodegradibilnim disperzantom; • Čišćenje i pranje betonskih i asfaltnih površina kontaminiranih opasnim supstancama posipanjem praškastim absorpcionim sredstvom.

Ministarstvo poljoprivrede i zaštite životne sredine: http: //www. mpzzs. gov. rs/ Agencija za zaštitu životne sredine: http: //www. sepa. gov. rs/index. php Arhus centar južne i istočne Srbije: http: //www. aarhuscentarjis. rs/ Zvanična prezentacija Grada Niša: http: //www. ni. rs/ Sajt resorne uprave za životnu sredinu: http: //www. privredanis. freeiz. com/Zivotna. Sredina. htm