GEORGE ALEXANDER KELLY 1905 1967 KSEL YAPILAR KURAMI

GEORGE ALEXANDER KELLY (1905 -1967)

KİŞİSEL YAPILAR KURAMI

Ben George Alexander Kelly ◦ 28 Nisan 1905’te Amerika’nın Kansas eyaletindeki Wichita kentine bağlı küçük bir kasaba olan Perth yakınlarındaki bir çiftlikte başladım bu yolculuğa. ◦ Ailenin tek çocuğuydum babam rahip, annem öğretmen. Babam benim doğumumla birlikte rahipliği bırakarak çiftçilik yapmaya başlamış. ◦ Eğitim hayatımda yer değişmelerden dolayı dönem aksaklıklar yaşadım. Ancak anne ve babamın iyi eğitim almış olması istikrarsız okul yıllarımdan olumsuz bir şekilde etkilenmemi engelledi. ◦ Savaş donanması, havacılık mühendisliği, öğretmenlik gibi çok çeşitli meslek gruplarında roller üstlendim. Çok geniş ilgi alanlarına sahibim, üniversite yıllarında münazara takımının etkin bir üyesiydim böylelikle sosyal sorunlarla yoğun bir biçimde ilgilenmeye başladım.

◦ Fizik ve matematik alanlarında lisans eğitimi aldım, eğitim sosyolojisi alanında yüksek lisans yaptım. Eğitim bilimleri okumak için İskoçya’ya gittim ve burada bulunduğum süre içerisinde psikolojiye ilgi duymaya başladım (her ne kadar ilk psikoloji dersimi sıkıcı ve inandırıcılıktan uzak bulsam da. )sonrasında Iowa Üniversitesinde psikoloji alanında doktoramı tamamladım ve Fort Hays Kansas State Kolej’inde Fizyolojik Psikoloji dersleri vermeye başladım ancak bu dönemde yaşanan büyük buhran fizyolojik psikolojiden daha insancıl bir şeylerle uğraşmam gerektiğini düşündürttü. ◦ Yoksulluktan sıkıntı çeken çiftçilere yardım etmek için onlara psikolojik danışmanlık hizmetleri sundum. Başlarda psikoanalitik yaklaşımı benimsedim ancak bunun çiftçilere yardım sağlamadığını gördüm. Analitik yorum yerine en çok ihtiyaç duydukları şeyin birisinin onlara başlarına gelen şeyi açıklaması ve gelecekte başlarına gelebilecek şeyleri tahmin etmelerine yardımcı olmak olduğunu düşündüm. Böylelikle Freudyen tekniklerden ve bakış açısından uzaklaştım, kendi kuramım ve klinik tekniklerimi geliştirmeye başladım. (İnsanlara yardım etmemdeki en önemli faktörün anne ve babamın insanlara yönelen ve onların ihtiyaçlarını gözeten mesleklerinin olması olabilir. )

◦ 1955 yılında en önemli yapıtım olan Kişisel Yapıların Psikolojisi adlı kitabımı yayınladım. Amerikan Psikoloji Birliği’nin klinik ve danışma bölümlerin başkanlığını yürüttüm. Hayat yolculuğum 6 Mart 1967 de sonlandı ve sizlere veda etmek zorunda kaldım ama benden sonra gelecek kişilerin de bu yolculuğa tanıklık edebilecek olması beni sevindirmektedir.

Kişisel Yapılar Kuramı: Temel Kavramlar ve İlkeler George Kelly’nin kişilik yaklaşımı insanoğlunun benzersiz olduğu görüşüyle başlar. Kelly bu bakış açısına ‘bilim insanı’ adını verir. Kelly insanlarda tıpkı bilim insanları gibi sürekli kendi dünyalarıyla ilgili hipotezler geliştirip bunları sınadıklarını belirtir. Nasıl?

George Kelly’ e göre insan yapısı hem gerçekliğe hem de insanların gerçeklik algısına dayanmaktadır. Hem davranışın çevre tarafından etkilendiği fikri hem de tek gerçeğin insan öznesi algısı olduğu mutlak fenomolojiyi reddeder. Kelly evrenin gerçek olduğu ancak insanların bunu değişik yollarla yorumladığını görüşünü savunmaktadır.

İnsan doğasını iyimser olarak tanımlamıştır. İNSAN DOĞASI Kelly içgüdüler, psişik enerji ve motivasyon gibi kavramları, insan doğasının doğal olarak aktif olduğu iddiasıyla reddetmektedir. Kişileri bilim insanına benzeterek dünyayı ve olayları anlamlandırma, tahmin etme eğilimindedir. Kelly, evrenin gerçekten var olduğunu ve bütün parçaları birbiriyle kusursuz bir şekilde etkileşim içinde olan önemli bir bütünlük olarak işlevini sürdürdüğünü varsaymaktadır. İnsanlar gerçeği farklı şekilde yapılandırmaktadırlar ve kendi dünya görüşlerini değiştirebilme becerisine sahiptirler. Kelly diğer kuramcıların benimsediği pek çok kavramı kabul etmemiştir. Ego, duygu, pekiştireç, dürtü, bilinçdışı, gereksinim hatta motivasyon gibi temel bir kavram dahi Kelly'nin kuramında yer almamaktadır.

Kelly olayları yorumlamak ve kestirmek için kullandığımız bilişsel yapıları kişisel yapılar olarak adlandırdı. Hiçbir insanın kişisel yapıları bir başka insanınkine benzemez ve hiç kimse zihnindeki yapılarını birbirine benzer biçiminde düzenlemez. Bu yapılar neye benziyor? Kelly kişisel yapıları çift kutuplu olarak tanımlar. Yani ilgili nesneleri kendi yapılarımıza göre ve/veya şeklinde sınıflandırırız. Örneğin, birisiyle ilk tanıştığımızda kişinin zihnimizdeki imgesini oluştururken cana yakın-soğuk, uzun-kısa, erkeksi-kadınsı gibi kişisel yapıları kullanırız. L E S İ Ş İ K R A L I P YA

KİŞİSEL YAPILAR KİŞİLİĞİ ANLAMAKTA NASIL KULLANILIR? Kelly, kişilik farklılıklarının büyük oranda insanların “dünyayı yapılandırma” şekillerindeki farklılıktan kaynaklandığını belirtmiştir. Her insan kendi kişisel yapılarını geliştirir ve bunları yorumlama, yordama ve böylece çevresini kontrol etme açısından değerlendirir. Kelly ’ye göre insanlar dış dünyaya yalnızca tepki vermezler aynı zamanda onu aktif bir biçimde yapılandırır ve bu yapılandırmaya göre davranışlarına göre yön veririler. Olaylara anlamını veren ve davranışlarımızı belirleyen şey, doğru bir biçimde gerçekleştirilmiş olsun ya da olmasın, bizim gerçekliğe dair yaratıcı yorumumuzdur. Yordama ve kontrol ihtiyacımızı karşılamak için Kelly’nin şablon eşleştirmesine benzettiği bir süreci gerçekleştiririz. Dünyaya ilişkin görüşlerimiz saydam şablona benzer. Bu şablonları yaşantılarımızın üzerine yerleştirir ve eğer birbirleriyle uyuyorlarsa bu şablonları daha sonra da kullanmak üzere saklarız. Uymadıklarında ise bir daha ki sefere daha iyi yordamak için üzerlerinde değişiklik yaparız.

KİŞİSEL YAPILAR KİŞİLİĞİ ANLAMAKTA NASIL KULLANILIR? Kelly’e göre yapılandırma sistemimizi ne kadar iyi anlarsanız başkasıyla geçinme olasılığınız o kadar yükselir. Araştırmacılar, benzer yapılandırma sistemlerine sahip insanların iyi arkadaş ve romantik eş olabildiklerini göstermiştir (Duck, 1979; Neimeyer, 1994); ancak birisiyle iyi geçinebilmek için onunla aynı yapılandırma sistemine sahip olmak zorunda değilsiniz. “Psikolojideki meslek yaşamımı bir ‘çağrı’ olarak görmüyorum. Eğer kulak vermeyi istersek, çevremizdeki her şeyin bizi çağırdığını görürüz. Bu bilim dalına girmeme ve sürdürmeme neden olan kişi bendim. ”

KİŞİSEL YAPILAR KİŞİLİĞİ ANLAMAKTA NASIL KULLANILIR? Kelly kişilik ku ramını, toplum bilimlerinde gö bir basit varsa rülmeyen bir d yımla başlayıp üzen ve yapıd bütün kuramı a sunmuştur. T adlandırdığı va bunun üzerine ek rsayım şöyle d k urmuştur. Tem e r: “B ir kişinin bilgi iş el varsayım diy göre psikolojik leme biçimi, o e olarak yönlend la y la ir rı il ir. ” Daha sonra beleyiş şekline açıklıyor. kuramını derin leştirmek için 1 1 önermesini

ÖNERMELER

YAPILANDIRMA ÖNERMESİ Kişi benzerlerini yapılandırmak suretiyle olaylarla ilgili beklentiler geliştirir (Kelly, 1955). Yani beklentilerimizi geçmiş yaşantılarımız, deneyimlerimiz şekillendirir.

İnsan olarak genelde tutucu bir eğilime sahibizdir bu da olayların geçmişte olduğu gibi benzer bir şekilde olmasını beklememize neden olur. Geleceği yordayabilmek için geçmişte yaşadığımız olayları yapılandırmamız ve bunlar arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları görmemiz gerekir. Geçmişte yaşadığımız ve olaylar şuan yaşadığımız olaylar birbirinin aynısı olamasa da yine benzer olayları geçmiş yaşantılarımızın oluşturduğu beklentilerimiz dahilinde aynı şekilde algılanacak şekilde yorumlarız.

ÖRNEK: İki arkadaşımızla birlikte bir projede çalışacağımızı varsayalım. Bu ilişkilerde neler olacağına dair varsayımlarda bulunmak için öncede geliştirmiş olduğumuz kişisel yapıları kullanmak bize yardımcı olur. Bu arkadaşlarımızla görüştüğümüzde, A kişisinin cana yakın, B kişisinin ise tembel olduğunu hatırlarsak A kişisinin bize samimi bir tavrının olacağını, B kişisinin ise üşengeç bir şekilde davranacağını ve yapmasına karar verdiğimiz işleri yapmadığını düşünürüz. Bu tahminler doğru olursa biz cana yakın-uzak, tembel-sorumlu yapılarını kullanarak bu insanlar hakkında beklentiler geliştirmeye devam ederiz.

BİREYSELLİ K ÖNERMESİ Kişilerin olayları yapılandırma biçimleri birbirinden farklıdır (Kelly, 1955). Yani her bireyin yaşantıları ve deneyimleri farklı olduğu için aynı olayı farklı şekilde yorumlarlar. İki bireyin kişisel yapıları asla birbirinin aynısı olamaz. Her bireyin olaylar karşısında dünyayı yorumlama şekli farklıdır. Ancak kişiler kişisel deneyimlerini paylaşarak deneyimlerini anlamlandırırken ortak bir zeminde buluşabilirler. Bu insanların sözlü veya sözsüz iletişim kurmalarını sağlar ama bu iletişim farklılıklar nedeniyle hiçbir zaman mükemmel değildir.

ÖRGÜTLEME ÖNERMESİ Her insan, kendine özgü bir biçimde, olayları uygun şekilde bekleyebilmek için, yapılar arasındaki sıralı ilişkileri içeren bir yapılandırma sistemi geliştirir (Kelly, 1955). İlk iki önerme olaylar arasındaki benzerlikleri ve insanlar arsındaki farklılıkları yorumlarken bu önerme zihinsel yapılar arasındaki ilişkiyi vurgular. Bu önerme farklı insanların aynı olayları, uyuşmazlıkları ve tutarsızlıkları en aza indirecek şekilde farklı bir biçimde organize ettiklerini belirtmektedir.

Yapıları birinden diğerine sırayla geçebilecek şekilde düzenleriz, bu düzende çelişkilerden ve çatışmalardan kaçınmamız sağlanır. Aynı zamanda bir yapının diğerinin altında kapsanabildiğini belirten, yapılar arasındaki sıralı ilişkilerin varlığını kabul eder. Kelly’e göre kişilerin birbirlerinden farklı davranmasının sebebi insanların farklı kişisel yapılara sahip olmasıdır. Bu farklılığın bir diğer nedeni ise örgütleme önermesinde vurgulanan kişisel yapıların kişiye özgü bir şekilde düzenlenmesidir. Kelly kişinin bazı yapıları diğerlerinden daha çok kullandığını ve bu yapılar arasında birkaç düzeyden oluşan hiyerarşik bir sistem oluştuğunu düşünür. Bu sistem bireyin kişiliğini büyük ölçüde belirleyen bir sistemdir.

Örneğin: Bir kişi yeni tanıştığı bir insanın cana yakın olup olmadığını bilmesi bir başka kişi için olduğundan daha önemli olabilir. Bu kişi yeni tanıştığı kişinin cana yakın olup olmadığını belirledikten sonra yeni tanıştığı kişiyi tanımak için daha az önemli yapılar kullanır. Örneğin bu kişinin entelektüel mi yoksa cahil mi olduğunu bilmek isteyebilir. Yapılar arasındaki ilişkiyi şu şekilde gösterebiliriz:

Bir başka örnekte ise kişi için diğerlerinin güvenilir olup olmaması daha önemli olabilir. Bu kişi güvenilirliği cana yakın olup olmamasından daha çok önemsiyorsa yeni tanıştığı kişinin güvenilir olup olmadığı belirledikten sonra cana yakın olup olmadığını belirleyecektir. Arıca kişi entelektüel-cahil gibi kendisi için daha az önemli yapıları da kullandığında hiyerarşik düzen şu şekildedir: İnsanlar daha önemli ve daha az önemli kişisel yapılarını kendileri oluşturdukları için kendi yaşam çizgilerini de yine kendileri belirlemektedir.

İKİLİLİK ÖNERMESİ Bir kimsenin yapılandırma sistemi sınırlı sayıda iki değerli yapıdan oluşur (Kellyi 1955). Yani kişisel yapılar çift kutuplu, iki uçlu özellik taşır.

ÖRNEK Kişi bir başkasıyla ilk karşılaşmasında onun hakkında zihnindeki imgesini oluştururken ‘cana yakın-uzak, güvenilir-tehlikeli, entelektüel -cahil’ gibi kişisel yapılar kullanmaktadır. Sonunda da onun cana yakın, güvenilir ve entelektüel biri olduğuna karar verebilmektedir.

Kelly, yapıların ve-veya önermesi niteliğinde olduğu konusunda ısrarcıdır. Yani insanın bir algı oluşturabilmesi için olaylar arasındaki benzerlikleri görebilmesi ve bu olayları karşıt kutuplarıyla da eşleştirebilmesi gerekir. Kişisel yapılar , kişinin insanların ya da olayların nasıl benzer ya da diğerlerinden farklı olduğunu görme biçimidir. Örneğin bir yapı, Ayşe ve Betül’ün ne açıdan benze ve Tuğba’dan ne açıda farklı olduğunu belirlemede kullanılabilmektedir. Ayrıca bu karşılaştırma aynı temel üzerinde olmalıdır. Örneğin, Ayşe ve Betül’ün çekici, Tuğba’nın inançlı olduğunu söylemek bir kişisel yapı oluşturmamaktadır. Çekicilik ve inançlılık faklı şeylerdir.

Ancak bu durum dünyayı sadece siyah ya da beyaz şeklinde uç kutuplarda gördüğümüz ve gri tonlara hiç yer vermediğimiz anlamına gelmemelidir. Olaylar değil, olayları yorumlamada kullandığımız yapılar iki uçlu bir yapıdadır. Örneğin, Ayşe ve Betül’ün çekici Tuğba’nın çekici olmadığına karar verdikten sonra Ayşe ve Betül’den hangisinin daha çekici olduğunu belirleyebiliriz. Yani olayları yorumlamada kullandığımız yapılar iki uçlu olsa da biz bu iki uçlu yapılandırma içinde derecelendirme yeteneğine sahibiz.

SEÇİM ÖNERMESİ Kişi iki uçlu bir yapıda, kendi sistemini genişletme ve tanımlama olasılığının en yüksek olduğunu düşündüğü alternatifi seçer (Kelly, 1955). Yani kişinin seçtiği alternatif onun oluşturduğu sistemin tanımını ve genişlemesini mümkün kılacak seçenek olacaktır. İnsanlar seçimlerini olayları bekleyişlerine göre yaparlar. Bu seçimler ise iki uçlu alternatifleri arasındadır ve seçim önermesi insanların seçim aralıklarını büyük oranda artıracak eylemleri seçtiklerini varsaymaktadır.

Gerçeklik bizim yapabileceğimiz ya da yaşayabileceğimiz şeyleri sınırlandırır. Ancak gerçekliği yapılandırma ya da yorumlama biçimimizi kendimiz seçeriz. Ayrıca gerçekliği bize en fazla yardım edeceğine inandığımız yolla yorumlamayı tercih ederiz. Kişisel yapıların geleceği yordamanın tek yolu olduğunda dolayı insanlar sürekli bir şekilde kişisel yapılarımızın kullanışlılığını arttırmaya çalışır. Bunu iki faklı yolla gerçekleştiririz: 1) Halihazırda kullandığımız yapıları daha da netleştirmek için seçtiğimiz güvenli yoldur. Bu şekilde gittikçe daha az şey hakkında daha fazla emin oluruz.

2) Yaşamın yeni yönlerini keşfedilmesine yönelik yoldur. Bu şekilde yapı sistemimizin uygulanabilirliğini genişletebiliz. Kelly’nin deyimiyle ‘sisli ufukta gittikçe daha fazla şeyib belirli belirsiz farkına varmaya çalışırız’. İki yoldan hangisini seçmiş olursak olalım herhangi bir kişisel yapının o kutbuna daha fazla değer verme eğiliminse oluruz. Örneğin: Birinci yolu seçen kişi, dünyayı düşmanca ve tehlikeli gören biri yapancıları tehlikeli olarak değerlendirerek güvende olmaya çalışır. İkinci yolu seçen kişi, yeni tanıştığı kişileri dostça insanlar olarak algılama ve yeni deneyimler arama eğilimindedir.

GENİŞLİK ÖNERMESİ “Bir yapı sadece sınırlı bir genişlikteki (ranj) olayları yordama da uygundur”. Genişlikle kastedilen ifade belirli bir aralıktaki durumlardır. İyi bir kişilik kuramında bulunan özellikler gibi kişisel yapıların da uygun olduğu belli başlı durumlar vardır. Bir kişisel yapı bazı olayların yordanmasında uygunken başka bir olayın yordanmasında uygun olmayacaktır.

Örneğin, cinsiyet yapısı birçok insan için yalnızca insanlar ve bazı hayvan türleri için önemliyken bir sineğin cinsiyeti çok az insan için önem taşımaktadır. Cinsiyet yapısını teknolojik ürünlere uygulayamayız çünkü bu durum cinsiyet yapısının ‘uygunluk aralığının dışındadır. Bunun yanı sıra bazı kişisel yapıların durumlara uygunluğu daha fazladır. Kısaca bazıları daha kapsamlı bazıları daha dardır. Örneğin, iyi-kötü yapısını kaba-nazik yapısına göre daha fazla kullanırız çünkü iyi-kötü kavramları daha geniş bir durum yapısını kapsar.

DENEYİM ÖNERMESİ “Kişinin yapılandırma sistemi, olayların benzerlerini birbiri ardına yapılandırdıkça çeşitlilik gösterir”.

Olayların belirli bir beklenti çerçevesinde tahmin edilmesi kuramın temelini oluşturur. Birçoğumuz geleceğe bakar ve ilerde neler olacağına dair tahminlerde bulunuruz. Daha sonra olaylar gerçekleştiğinde var olan yapıları doğrular ya da olayları deneyimlerimize göre yeniden yapılandırırız. Bu yeniden yapılandırma edinilen tecrübelerden bir şeyler öğrenmemize olanak sunar. Olaylar geçmişte olduğu gibi meydana gelmezse bu olayları yeniden yapılandırarak uyum gösterme gereksinimi duyarız. Yaşanılan yeni deneyimler gelecekteki beklentilerimizin değişmesine yol açarlar ve bu şekilde insanlar kişisel yapılarını geleceği daha iyi yordamak için yeniden yapılandırırlar. Bu durum sürekli değişen dünya içerisinde olaylarla baş edebilmemiz için gereklidir. Kişi yapılarının yerle bir olacağı ve yaşamdaki kılavuzlarını yitireceği korkusuyla kişisel yapılarında herhangi bir değişiklik yapmak istemeyebilir. Bu durumda da yanlış düzenlenmiş deneylerle kişisel yapısını sınayarak yanlış sonuçlara varabilir.

Örneğin komşusunun dostça olmadığına inanan biri evlerinin arasına komşusunun sınırlarını ihlal eden bir set çekip komşusunun sert tutumuyla karşılaştığı zaman kendi kişisel yapısının doğruluğunu düşünecektir. Oysa uyumlu birey farklı bir davranış sergileyecek ve kişisel yapılarının gerçeklik anındaki geçerliliğini akla yatkın yollarla sınamayı tercih edecektir.

AYARLAMA ÖNERMESİ “Kişinin yapılandırma sisteminin değişkenliği, kişisel yapılarının geçirgenliği ile sınırlıdır”. Bu önerme deneyim önermesinden ortaya çıkmış ve biraz daha genişletmiştir. Geçirgen yapıların ‘uygunluk aralıkları’ genişlemeye elverişlidir. Geçirgen olmayan bir yapı kendi orijinal formülasyonunu oluşturan olayları kapsarken yeni deneyimlerin yorumlanmasına kapalı olacaktır.

Örneğin ‘’yenilebilir-yenilemez’’ yapısı çok az geçirgen olan bir kişi yeme alışkanlıklarının oldukça farklı olduğu bir başka ülkeye gittiğinde ciddi sorunlar yaşayacaktır. Başka bir örnek verecek olursak geçirgen olmayan “doğru yol – yanlış yol” yapısına sahip olan bir çalışan işlerin nasıl yapılacağı konusunda iş arkadaşlarıyla oldukça sorun yaşayacaktır.

BÖLÜMLENDİRME ÖNERMESİ “Kişi birbiriyle uyumsuz çeşitli yapılandırma alt sistemlerini ardına kullanabilir”. Kelly bu önerme ile insanların farklı zamanlarda zıt kişisel yapılar kullanabileceğini ve bu nedenle kendi içinde tutarsızlıklar yaşayacağını belirtmiştir. Tüm insanlar yaşamlarında bambaşka rollere sahiptirler. Her an her durumda aynı şekilde davranan insanlara denk gelmek nerdeyse imkansızdır. Kişi; bir kadın, anne, psikolog, eş, komşu rollerine sahip olabilir. Farklı bir etnik kökene, dini inanca, politik bakış açısına sahip olması kadar doğal bir durum yoktur. Kişi bu farklı rollerin içinde her durumda aynı şekilde davranamaz bu nedenle de Kelly’e göre insan davranışının her durumda tutarlı olması gerekmemektedir.

Örneğin bir suçlu ile karşıya geldiğinde cesur bir tutum sergileyen polis memuru, patronuna karşı bu tutumu sergileyemeyebilir. Ya da eşine karşı korumacı bir tutum sergileyen adam aynı zamanda eşinin daha bağımsız olması adına onu destekleyebilir. İki kavram yani koruma ve destekleme zıt gibi gözükse de geniş ölçüde iki kavramda sevgi temelindedir ve bu nedenle tutarlı davranışlardır. Kelly’e göre beklentilerimiz çoğu durumda tutarlı bir örüntü sergileyecektir ancak tutarsızlıklar olması da mümkündür ancak birey belli bir dereceye kadar kişisel yapılarında uyuşmazlığı kaldırabilir.

BENZERLİK ÖNERMESİ “Kişinin uyguladığı deneyim yapılandırması bir başka kişininkine ne ölçüde benziyorsa bu kişinin psikolojik süreçleri de diğerininkine o kadar benziyordur”. Kelly ikinci önermesi olan bireysel önermesinde bireysel farklılıkları vurgulamış olsa da kişiler arasında benzerlik olabileceğini varsaymıştır. Ona göre insanlar arasındaki benzerliklerin nedeni benzer kişisel yapıları kullanmalarıdır. İki kişinin benzer nitelikte psikolojik süreçlere sahip olmaları için birbirleriyle tıpa tıp aynı ya da benzer olayları deneyimlemiş olmalarına gerek yoktur. Önemli olan yaşadıkları deneyimleri nasıl yorumladıklarıdır.

Örneğin biri kırsal da yaşamış ve büyümüş bir genç ile bir metropol de yaşamış bir gencin politik görüşleri aynı yönde olabilir. Farklı yaşam tarzlarında hayat mücadelesi veren bu iki gençte liberal bir politik görüşü destekleyebilirler. Farklı geçmişlere sahip bireylerin benzer kişisel yapılara sahip olabileceği gibi bunun yanı sıra aynı yaşantılara sahip olan bireylerin olayları benzer biçimde yapılandırma olasılıkları daha fazla olacaktır. Aynı sosyal grup içindeki kişiler benzer kişisel yapılar oluşturabilirler. Ancak bu durum olayları toplumun yapılandırdığı anlamına gelmemektedir. Kişi bulunduğu gruptaki diğer bireyler ile benzer bir yapı oluşturmuş olsa dahi bu olayları yapılandıran toplum değil bireyin kendisidir. Bununla birlikte Kelly iki insanın iki olayı asla aynı şekilde yorumlayamayacağını belirtmiştir.

TOPLUMSALL IK ÖNERMESİ “Kişi, diğer bir kişinin yapılandırma sürecini yorumlayabileceği ölçüde diğer kişiyi içeren sosyal süreçlerde rol oynayabilir”.

Kişinin diğer bireyler ile iyi ilişkiler kurabilmesi ve onların sergileyebildiği davranışları yordayabilmesi için onların dünyayı nasıl yorumladığını anlaması gerekmektedir. Kısaca iki kişinin anlaşabilmesi için aynı yapıyı kullanıyor olmaları değil birbirlerinin yapılandırma süreçlerini anlayabiliyor olmaları gerekmektedir. Araştırmalar benzer yapılandırma sistemini kullanan insanların daha iyi anlaştığını gösterse de insanların birbiriyle anlaşabilmesi için aynı yapıda olması gerekmez. Kelly’e göre kişinin bir başkasıyla anlaşabilmesi için o kişinin neyi neden yaptığını ya da neden söylediğini anlaması yeterli olacaktır. Kişi bir başkasının davranışlarını anlamlandırabilmek için çeşitli roller oynamaktadır. Bu sayede kendimizi başka bir kişinin yerine koyarak onun kişisel yapısını yorumlayabiliriz.

KENDİLİK YAPISI

Kendilik; kavramsal olarak bireyin deneyim ve çevresini yorumlamasıyla kendine yönelik kazandığı bakış açısıdır. Bu bakış açısı, bireyin çevresindeki uyarıcılar ve kendine yönelik aldığı geri bildirimlerle şekillenebilmektedir. Psikologlar erken yaşlardan itibaren kim olduğumuza dair bilişsel bir temsil geliştirmemize kendilik yapısı adını verirler. “Ben-diğerleri” yapısı her insanın yapı sisteminde yer alan bir yapıdır. Ancak bu kendilik yapısı farklı yollarla ikincil düzeye itilmektedir. Kendini” zeki”, diğerlerini “aptal” olarak nitelendiren biri kendisinin herkesten daha zeki olduğu şeklinde bir değerlendirme yapacaktır. Örneğin kendini “anaç” yapısının altında değerlendiren bir kadın kendisini ailesine adarken, kendini “profesyonel” yapısının altında değerlendiren bir başka kadın, kadının yerinin evi olduğu şeklindeki fikri bir hakaret olarak algılayacaktır.

Kendilikle ilgili üç farklı zihinsel temsilimiz vardır. Birincisi hepimizin bir gerçek kendilik temsili vardır. Olduğunuz ya da olduğunuza inandığınız kişiyle ilgili bilgileri içerir. İkinci olarak hepimizde olmak istenen kendilik temsili vardır ve bu da olmak istediğiniz insanın zihinsel imgesini içerir. Hiçbir insanın gerçek kendiliği ile olmak istediği kendiliği bir başkasınınkine benzemez. Üçüncü olarak olmamız gereken kendilik temsilimiz vardır. Bu kendilik, çeşitli kaynaklardan anne, baba, din vb. güçlerin sizin için belirlediği görevleri ve yükümlülükleri yerine getiren kişidir.

OLASI KENDİLİKLER Olası kendilikler bir gün olmak istediğimiz insanın zihinsel temsilleridir. Bunlar iş ve meslek olabileceği gibi, olmak istediğimiz ebeveyn rolleri de olabilir. Olası kendilikler gelecekte sahip olabileceğimizi düşündüğümüz özellikleri de içerebilir; samimi ve sevgi dolu bir insan, çok çabalayan ama takdir görmeyen bir insan ya da topluma katkıda bulunan bir insan olmak gibi.

OLASI KENDİLİKLER 2 İŞLEVE SAHİPTİR 1) Olası kendilikler gelecek davranışlar için amaç ve teşvik oluşturur. Karar verirken, yapacağımız seçim bizi gelecekteki kendiliklerimizden birine yaklaştırıyor mu, yoksa bunlardan uzaklaştırıyor mu diye kendimize sorarız. 2) Kendi davranışımızın ve yaşamımızdaki olayların anlamını yorumlamamıza yardımcı olmasıdır. Örneğin, olası kendiliğine kanser hastasını ekleyen bir kadın, sağlığındaki küçük bir değişikliğe bile bu bilişsel temsili taşımayan bir insana göre farklı tepki gösterecektir.

DUYGULAR Kişisel yapılar, kişinin dünyaya ilişkin düşünceleri ile ilgili bilişsel yapılar olmakla birlikte değerlendirmelerin ve duyguların da temelini oluştururlar. Kelly, özellikle kaygı, tehdit ve suçluluk duyguları üzerinde durmuş ve bunları “dönüşüm yapıları” olarak adlandırmıştır. Çünkü bunlar dünyaya ya da kendimize bakış şeklimizde bir değişiklik olduğu sırada yaşadığımız deneyimlerdir. Örneğin kaygı, bireyin önemli olayları yapılandıramadığı ve geleceği yordayamadığı durumda ortaya çıkar. Diğer bir ifadeyle kişisel yapılara göre şekillenen beklentilerin boşa çıkması kişinin kaygı yaşamasına yol açacaktır.

Yaşanan kaygı kişinin temel yapılarında önemli değişikliklere dair beklenti içerdiğinde ise tehdit halini alacaktır. Tehdit algısının nedeni bireyin en önemli yapılarında büyük ölçüde bir değişmenin yaklaştığına dair beklentisidir. Tehdit, bireyin kişisel yapılarını gözden geçirip düzeltmesini ve geleceği daha doğru şekilde yordamasını engelleyici bir özellik taşır. Kişisel yapılar kuramında kaygının nedeni kişisel yapı sisteminin yetersizliğiyle ilgili algıya bağlanırken suçluluk duygusu daha çok rollerle ilişkilidir. Roller, diğer bireylerin yapılarını yorumlamayı içerir. Kelly bunlardan bazılarını temel roller olarak adlandırmıştır. Temel roller, kişiye sürekli bir kimlik duygusu sağlayan rollerdir ve kişinin kim olduğu ve nasıl davranması gerektiği konusundaki yapılandırmalarını oluştururlar. Suçluluk duygusu bu temel rolün zayıflaması ya da çözülmesi durumunda yaşanan duygudur. Kelly suçluluk duygusunu “kişinin temel rol yapısını yitirme duygusu” olarak tanımlamıştır. Kısacası insanlar kim oldukları ile ilgili yapılandırmaları ile tutarsız davrandıklarında suçluluk duygusu yaşarlar. Örneğin çocuğuyla birlikte yolda yürürken çocuğunun bir çukura düşmesi sonucunda kişi suçluluk duygusu yaşayabilir. Çünkü ebeveyn olarak çocuğunu koruması yönündeki görevini yerine getirmediği şeklinde yorumlayabilir. Ayrıca suçluluk duygusu temel rolün çözülmesi sonucunda da yaşanacaktır. Örneğin kendisini “ anaç” olarak değerlendiren bir kadın çocuklar büyüyüp evden ayrılınca şuçluluk duygusu yaşayabilir.

KİŞİLİĞİN GELİŞİMİ Kelly’e göre kişiliğin gelişimi bir kimsenin kişisel yapı sisteminin evrimini yansıtır. Çocuğun yaşamında önemli bir yere sahip olan ebeveynler kişilik gelişiminde önemli bir role sahiptir. Patojenik tavırlar sergileyen ebeveynler, çocuğunun geleceği yordama yeteneğine zarar verebilir. Aşırı ilgi ve şımartma, çocukta her ihtiyacının başkaları tarafından giderileceğine dair beklenti oluşturur. Aşırı baskı ve cezalandırma ise çocuğun çevreyi yorumlamada tanıdık yollara bağlı kalarak yeni yollar aramasını engelleyecektir. İstikrarsız ve tutarsız anne baba davranışları, çocuğun anne-babasını doğru bir biçimde yorumlamasını olanaksız kılar. Ebeveynlerin çocuğu olumsuz sıfatlarla nitelendirmesi çocuğun kendisini bu yapılar altında değerlendirmesine yol açar. Bu durumda çocuk engellenen davranışları daha fazla sergilemeye başlayacaktır.

Çocuğun dili kullanmaya başlamadan önce geliştirdiği kimi dil öncesi yapılar da yaşamın ileriki yıllarında özel bazı sorunlara yol açabilmektedir. Bu tür yapılar oldukça geçirgen olma ve kendilerini birçok farklı durumda gösterme eğilimindedirler. Hatta bazı durumlarda “temel rol” niteliği bile kazanabilirler. Ancak çok eski zamandan kalma oldukları ve dil öncesi döneminin özelliklerini taşıdıkları için kişi bu yapıların varlığının ve etkisinin farkında olmayacaktır. Örneğin bir kadının erkeklerle olan tüm sosyal etkileşimleri dil öncesi dönemde babasına dair gerçekleştirdiği yapılandırma tarafından yönetiliyor olabilir. Kelly kişilik gelişiminde kalıtımın etkisine değinmemiştir. Yukarda belirtilen patojenik durumlar dışında kişiliğin sağlıklı bir şeklide gelişeceğini dile belirtmiştir. Büyümekte olan çocuk kişisel yapılarını giderek daha geçirgen ve daha az peşin hükümlü hale getirir. Her ne kadar çocukluk yıllarının kişilik gelişimindeki etkileri konusunda bazı fikirler öne sürmüşse de Kelly, psikolojik rahatsızlıkların sebebinin geçmişte yaşanan sarsıcı deneyimler olduğu görüşünü reddeder. Kelly’e göre yetişknlik yıllarındaki psikolojik soruların sebebi kişilerin yapılandırma sistemlerindeki arızalardır.

George Alexander Kelly’i Nasıl Hatırlamalıyız? ‘’George Kelly’nin çok derin, orijinal ve canlandırıcı bir ses olduğu her zaman onu tanıyan insanlar tarafından belirgindi. Beni şaşırtan parlaklığı değil ilk konuştuğu anda 20 yıl sonra psikolojinin hangi akımlarının ilerleyeceğini tahmin etmesiydi. ’’ ‘’Bilişsel psikolojiden çok önce Kelly bilişsel bir kişilik teorisi yarattı. ’’ Walter Mischel. Fransella, F. , & Neimeyer, R. A. (2005). George Alexander Kelly: The Man and His Theory. International Handbook of Personal Construct Psychology, 21– 31. doi: 10. 1002/0470013370. ch 2

Teorisinin diğer teorilerle karşılaştırılmasından hoşlanmadı. Çoğu zaman insanlar Kelly’nin kişisel yapılar hümanist teorilere veya bilişsel teorilere benzer olduğuna inanıyordu. Bazıları Kelly’nin bilişsel psikolojinin babası Ulric Neisser’e benzediğini çünkü ikisinin de bilişsel psikoloji özelliklerini incelediğini düşünüyordu. Bazıları ise Kelly’nin Abraham Maslow’a benzediğini çünkü ikisinin de hümanist psikoloji özelliklerini incelediğini söylüyordu. Kelly’nin araştırmaları bazı hümanist psikoloji özelliklerine sahip olsa da bu alandan birçok yönden farklılıklar içermektedir. Aynı zamanda Kelly, teorisinin bilişsel teorilerle bağlantısı olmadığını belirten başka bir kitap yazmayı planlamıştır ve bilişsel psikolog olarak etiketlenmeyi reddetmiştir. Benjafield, John G. (November 2008). "George Kelly: cognitive psychologist, humanistic psychologist, or something else entirely? ". History of Psychology. 11 (4): 239– 262 (243– 244). doi: 10. 1037/a 0014108. PMID 19244833.

George Kelly’nin Etkilediği ve Etkilendiği Alanlar PSİKOLOJİ Teorisini geliştirdiği dönemde etkili olan davranışçılık ve psikodinamik yaklaşımlar ona sakıncalı görünüyordu çünkü ikisinin de insanın karar verme ve sorumlu olma hakkını görmezden geldiğini düşünüyordu. ‘’Hafızası olan bir pinpon topu’’ Davranışçılık. İlk psikodinamik teorisyenlerin görüşünün insanı olduğundan pasif yansıttığını düşünüyordu. Fransella, F. , & Neimeyer, R. A. (2005). George Alexander Kelly: The Man and His Theory. International Handbook of Personal Construct Psychology, 21– 31. doi: 10. 1002/0470013370. ch 2

Kuramını oluşturmadan önce mevcut kişilik teorilerinin gevşek tanımlandığını ve test edilmesinin zor olduğunu düşünmüştür. İnsanların sorunlarını Freud’cu bir analiste götürseler Freud’cu terimlerle analiz edileceğini, Jung’un referans alındığında Jung’cu terimlerle, bir davranışçıya gidildiğinde ise koşullandırma açısından yorumlanacağını düşünmüştür ve bu nedenle kendi teorisinde daha geniş ve alanlardan bağımsız olarak bu gibi sorunların yaşanmamasını amaçlamıştır. Kelly hem terapistin hem de danışanın görüşme sırasında kullanacakları benzersiz yapılar getireceğini savunmuştur. Bu nedenle terapist, danışanın dünyasını yorumlamada tamamen objektif olamaz fakat etkili bir terapist hastanın materyalini hastanın inşa sistemi içinde yüksek bir soyutlama düzeyinde yorumlayan kişi olmuştur. Terapist daha sonra hastanın düzensiz dünyayı nasıl gördüğünü anlayabilir ve hastanın uyumsuz yapılarını değişmesine yardımcı olabilir. Benjafield, John G. (November 2008). "George Kelly: cognitive psychologist, humanistic psychologist, or something else entirely? ". History of Psychology. 11 (4): 239– 262 (243– 244). doi: 10. 1037/a 0014108. PMID 19244833.

FELSEFE Kişisel yapıların psikolojisi kitabında çokça felsefi düşünürlerin yorumlarını kullanmıştır. Herakleitos’un ‘’Aynı nehirde iki defa yıkanılmaz’’ sözlerine çokça vurgu yaptı. Determinist bakış açısının çok yaygın olduğu bir dönemde indeterminist bir bakış açısı sunmuştur. Bu neden önemli? Kelly, George Alexander (1963). A Theory of Personality: The Psychology of Personal Constructs. W. W. Norton and Company. pp.

BİLİME KAZANDIRDIKLARI Kişilik teorisi geliştirme. Zeitgeist’e karşı etkili bir duruş. Bilişsel psikoterapi akımı öncülüğü. Psikolojinin günümüzdeki çok boyutlu halinin ilk adımları. Psikoterapistler için temel dayanak noktası oluşturma. Yaklaşım ve kişilik testi.

ELEŞTİRİLER Öne sürdüğü iddialar bilimsel yöntemlerle sınanabilir olup olmaması açısından değerlendirildiğinde çok güçlü olmasa da yol açtığı ampirik araştırmalar açısından değerlendirildiğinde güçlü bir kuram olarak göze çarpar.

VAKA İNCELEMESİ Pazarlama danışmanlığı yapan Maria ile bilgisayar programcısı Carlos’un bir süre önce üçüncü çocukları dünyaya geldi. İkisi de yirmili yaşlarının sonlarında ve Latin kökenliydi. Maria olaysız bir hamileliğin ardından, önceden planlanmış bir sezaryen doğum ile 3 kilo 720 gram ağırlığında sağlıklı bir bebek dünyaya getirdi. Maria bundan önceki iki doğumunda da önceden planlanmamasına rağmen sezaryen ile yapmak zorunda kaldığından, bu kez doğumun sezaryen olmasına önceden karar verildi. Maria ilk iki doğumunda da uzun bir süre normal doğum için sancı çekmiş, uğraşmış fakat iki bebekte de doğum kanalında ‘sıkıştığı’ için acilen sezaryene alınmıştı. Bu kez normal doğum için tekrar çabalamak ya da sezaryen için gün almak arasında kararsız kaldığı uzun ve zor günler geçirdi. Bu kararı verirken pek çok araştırma yaptı, pek çok şey okudu.

İki seçeneğin de artıları ve eksileri vardı. Sezaryenin olumlu tarafı, acı çekmeyecek ve beklemek yerine bebeğin ne zaman geleceğini tam olarak bilecek olmasıydı. Olumsuz yönleri de vardı çünkü sezaryenin pek çok durumda aslında gerekli olmadığını, önemli bir ameliyat olduğu için doğumdaki riskleri arttırdığını ve normal doğuma kıyasla iyileşmenin genellikle daha zor olduğunu biliyordu. Sonunda doktoru ile yaptığı görüşmelerin ardından sezaryen için gün almaya karar verdi. Doğumla ilgili hiçbir aksilik yaşanmadı ve doğumdan sonra da geriye dönüp baktığında en iyi kararı verdiğini düşünüyordu. Anne baba ve eş olmak, hem Carlos hem Maria’nın kimlikleri için çok önemliydi. İkisi de evlenmeden önce dahi, aile kurmaya büyük önem veriyorlardı ve nişanlanmadan önceki konuşmalarında evlenmek ve çocuk sahibi olmanın ikisi için de hayattaki en önemli önceliklerden biri olduğunu görmüşlerdi. Bunun da ötesinde bu konuşmalar sırasında, bazı farklılıkları olsa bile anne ve baba olmak ile ilgili fikirlerinin çok benzediğini fark etmişlerdi. Örneğin, ikisi de anne ve baba olmanın eğlenceli bir şey olduğunu ve çocuklarla oyun oynamanın onların fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak kadar önemli olduğu konusunda hemfikirlerdi. Ancak Carlos, çocukları olduktan sonra Maria’nın işi bırakması ve tüm zamanını evde çocuklarıyla geçirmesi gerektiğini düşünüyordu. Maria, yarı zamanlı çalışmasının ve çocukları haftada yirmi saat kreşe vermenin iyi olacağı kanısındaydı. Çok önemli olmasa da ayrılığa düştükleri başka konular da vardı. Örneğin çocukların Noel hediyelerini Noel arifesinde mi yoksa Noel gününde mi açmaları gerektiği ya da büyük annelerinin torunlarına uzun süre bakmalarının gerekip gerekmediği gibi konularda anlaşamıyorlardı. İkisi de anne ve baba olmanın epey emek istediğini ve zaman yorgun hissedeceklerini anlamışlardı.

Ancak ne Carlos ne de Maria, anne ve baba olmanın gerektirdiği emek ve yorgunluğun derecesinin farkında değildi. Ayrıca zevk aldıkları faaliyetleri bırakmaları gerektiğini de hesaba katmamışlardı. İlk çocukları doğduktan sonra güzel restoranlara, müzelere gitmeye devam ettiler. Fakat kısa süre sonra çocukla birlikte bu faaliyetlerin ne kadar zor olduğunu gördüler. Dolayısıyla anne ve baba olmakla ilgili fikirleri de değişti. Çocuklar nedeniyle yalnızca daha fazla yorulmuyor, aynı zamanda bazı faaliyetlerinden de fedakârlık etmeleri gerekiyordu. Maria, anne olmanın yaratıcılık gerektirdiğini anladığında da şaşkınlık yaşadı. Çocuklara istediğini yaptırmak için sürekli farklı yöntemler uygulaması gerekiyordu. Onlara bir şeyi yapmalarını söylemek işe yaramıyordu. Çocuklar bazen sırf bağımsız olduklarını göstermek için onun söylediklerinin tam tersini yapıyorlardı. Maria başlangıçta çocuklarının bu inatçılığı karşısında çok sinirleniyordu. Sabırlı ve anlayışlı olmaya çalışsa da bazı günler anneliğin getirdiği gerginliğe dayanamıyor ve çocuklara vuruyordu. Bir süre sonra, yapacak işleri oyuna çevirdiğinde çocuklara dediklerini daha kolay yaptırabildiğini fark etti. Bu stratejiyi kullandığından beri daha az sinirleniyordu. Zaman zaman çocuğu cezalandırmanın ya da çocuğa bağırmanın da iyi anne baba olmanın bir parçası olduğunu anladı. Çocukların, sınırları öğrenmeleri gerekiyordu. Yeni çocukların doğması ve ailelerinin büyümesiyle Carlos ve Maria’nın anne baba olmakla ilgili fikirleri sürekli değişti. Fakat iyi ebeveyn olmanın pek çok değişimi beraberinde getirdiğini artık biliyorlardı. (Ashcraft, 2009)

1. Soru: Kelly’nin kuramı, Maria’nın bilim adamı olduğunu nasıl öne sürerdi, açıklayınız. İnsanlar yaşadıkları çevre ilgili teoriler oluştur daha sonra da denencelerinin gerçeğe uyup uymadığını sınarlar. Maria’ nın çocuklara istediğini yaptırmak için tahminleri vardı ve beklentilerini sınayan davranışlar (onlara bir şeyi yapmalarını söylemek) sergiledi daha sonra deneyimlerine dayanarak yeni strateji geliştirerek (oyuna çevirerek) düzeltmeler yaptı. Ayrıca doğumla ilgili de tahminleri vardı. “Çocuklara istediğini yaptırmak için sürekli farklı yöntemler uygulaması gerekiyordu. Onlara bir şeyi yapmalarını söylemek işe yaramıyordu. Çocuklar bazen sırf bağımsız olduklarını göstermek için onun söylediklerinin tam tersini yapıyorlardı. Maria başlangıçta çocuklarının bu inatçılığı karşısında çok sinirleniyordu. Sabırlı ve anlayışlı olmaya çalışsa da bazı günler anneliğin getirdiği gerginliğe dayanamıyor ve çocuklara vuruyordu. Bir süre sonra, yapacak işleri oyuna çevirdiğinde çocuklara dediklerini daha kolay yaptırabildiğini fark etti. ”

2. Soru: Maria ve Carlos’un en önemli kişisel yapılarından biri nedir? Yapıyı açıklayınız. Kişisel yapılar, olayları yorumlamak ve yordamak için kullandığımız bilişsel yapılardır. Her insan kendi kişisel yapılarını geliştirir ve bunları yorumlama, yordama böylece çevresini kontrol etme açısından değerlendirir. Yordama ve kontrol ihtiyacımızı karşılamak için şablon eşleştirmeye benzeyen bir süreç gerçekleştiririz. Anne-baba ve eş olmak Maria ve Carlos’un en önemli kişisel yapılarından biridir. “İkisi de anne ve baba olmanın eğlenceli bir şey olduğunu ve çocuklarla oyun oynamanın onların fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak kadar önemli olduğu konusunda hemfikirlerdi. ” “İkisi de anne ve baba olmanın epey emek istediğini ve zaman yorgun hissedeceklerini anlamışlardı. ”

3. Soru: Kelly, ikilik sonucu ile neyi kastetmektedir? Vaka incelemesinden ikilik sonucuna bir örnek bulunuz. Kelly’e göre tüm kişisel yapılar iki kutuplu bir özellik taşımaktadır. Olay değil, olayları yorumlamada kullandığımız yapılar iki uçlu bir yapıdadır. Maria çocukların sınırları öğrenmeleri gerektiği için zaman çocuklara bağırmanın ya da cezalandırmanın iyi anne baba olmanın parçası olduğunu anladı. “Zaman zaman çocuğu cezalandırmanın ya da çocuğa bağırmanın da iyi anne baba olmanın bir parçası olduğunu anladı. Çocukların, sınırları öğrenmeleri gerekiyordu. ”

4. Soru: Kelly, bireysellik sonucu ile neyi kastetmektedir? Vaka incelemesinden bireysellik sonucuna bir örnek bulunuz. Kişilerin olayları yapılandırma biçimleri birbirinden farklıdır. Her insanın deneyimleri birbirinden farklı olduğu için farklı insanlar aynı olayı farklı şekillerde yorumlarlar. Çocukları olmasını Maria ve Carlos farklı şekilde yorumlayarak Maria’ nın işi bırakıp bıramamasıyla ilgili fikir ayrılığına düştüler. “Carlos, çocukları olduktan sonra Maria’nın işi bırakması ve tüm zamanını evde çocuklarıyla geçirmesi gerektiğini düşünüyordu. Maria, yarı zamanlı çalışmasının ve çocukları haftada yirmi saat kreşe vermenin iyi olacağı kanısındaydı. Çok önemli olmasa da ayrılığa düştükleri başka konular da vardı. Örneğin çocukların Noel hediyelerini Noel arifesinde mi yoksa Noel gününde mi açmaları gerektiği ya da büyük annelerinin torunlarına uzun süre bakmalarının gerekip gerekmediği gibi konularda anlaşamıyorlardı. ”

5. Soru: Kelly, bölümlendirme sonucu ile neyi kastetmektedir? Vaka incelemesinden bölümlendirme sonucuna bir örnek bulunuz. Kişi birbiriyle uyumsuz çeşitli yapılandırma alt sistemlerini ardına kullanabilir. İnsanlar farklı zamanlarda birbiriyle zıt kişisel yapılar kullanabileceğinden kendi içinde tutarsızlık sergileyebilir. Maria ve Carlos zevk aldığı faaliyetleri bırakmaları gerektiğini hesaba katmamışlardı. İlk çocukları doğduktan sonra zevk aldığı faaliyetleri sürdürmeye devam ettiler ancak kısa süre sonra ne kadar zor olduğunu gördüler. Anne baba olmakla ilgili fikirlerini değiştirdiler. Maria çocukların söylediklerinin tam tersini yapacaklarını düşünmüyordu. Sonrasında yapacakları şeyi oyunu çevirme yolunu tercih etmeye başladı. Ayrıca Maria anne olmanın yaratıcılık gerektirdiğini anladığında şaşkınlık yaşadı. “Ayrıca zevk aldıkları faaliyetleri bırakmaları gerektiğini de hesaba katmamışlardı. İlk çocukları doğduktan sonra güzel restoranlara, müzelere gitmeye devam ettiler. Fakat kısa süre sonra çocukla birlikte bu faaliyetlerin ne kadar zor olduğunu gördüler. Dolayısıyla anne ve baba olmakla ilgili fikirleri de değişti. Çocuklar nedeniyle yalnızca daha fazla yorulmuyor, aynı zamanda bazı faaliyetlerinden de fedakârlık etmeleri gerekiyordu. Maria, anne olmanın yaratıcılık gerektirdiğini anladığında da şaşkınlık yaşadı. ”

6. Soru: Kelly, benzerlik sonucu ile neyi kastetmektedir? Vaka incelemesinden benzerlik sonucuna bir örnek bulunuz. Kişinin uyguladığı deneyim yapılandırması bir başka kişininkine ne ölçüde benziyorsa bu kişinin psikolojik süreçleri de diğerininkine o kadar benziyordur. İnsanlar arasındaki benzerliklerin sebebi benzer kişisel yapıları kullanmalarıdır. Maria ve Carlos anne baba olmak ile ilgili fikirlerinin çok benzediğini fark etmişlerdi. Anne baba olma deneyiminden sonra iyi ebeveyn olmanın pek çok değişimi beraberinde getirdiğini aynı şekilde yorumlamışlardır. “Anne ve baba olmak ile ilgili fikirlerinin çok benzediğini fark etmişlerdi. İkisi de anne ve baba olmanın eğlenceli bir şey olduğunu ve çocuklarla oyun oynamanın onların fiziksel ihtiyaçlarını karşılamak kadar önemli olduğu konusunda hemfikirlerdi. ” “Yeni çocukların doğması ve ailelerinin büyümesiyle Carlos ve Maria’nın anne baba olmakla ilgili fikirleri sürekli değişti. Fakat iyi ebeveyn olmanın pek çok değişimi beraberinde getirdiğini artık biliyorlardı. ”

7. Soru: Kelly geçirgen yapı ile neyi kasdetmektedir? Deneyim sonucu, ne anlama gelmektedir? Modülasyon sonucu, ne anlama gelmektedir? Carlos ve Maria’nın yapıları geçirgen midir? Deneyim ve modülasyon sonuçlarına örnek veriniz. Geçirgen yapıların uygunluk aralıkları genişlemeye elverişlidir. Deneyim sonucu, insanlar geleceğe bakar ve neler olacağı ile ilgili tahminlerde bulunur. Daha sonra olaylar gerçekleştiğinde var olan yapılarını doğrular ya da bu olayları deneyimlerine göre yeniden yapılandırırlar. Modülasyon sonucu, kişisel yapılandırma sisteminin değişkenliği, kişisel yapılarının geçirgenliği ile sınırlıdır. Maria ve Carlos’un anne baba olmak ile ilgili fikirlerinin değişmesi sürekli farklı yöntemler denemeleri yapılarının geçirgen olduğu anlamına gelmektedir. Çocukları olmadan önce bazı faaliyetlerinden fedakarlık etmeleri gerektiğini düşünmedikleri için ilk çocukları olduğunda faaliyetlerine devam ettiler daha sonra çocukla birlikte bu faaliyetleri sürdürmenin ne kadar zor olduğunu gördüler. Bu deneyimlerine göre anne baba olmakla ilgili fikirlerini yeniden yapılandırdılar.

“Maria ilk iki doğumunda da uzun bir süre normal doğum için sancı çekmiş, uğraşmış fakat iki bebekte de doğum kanalında ‘sıkıştığı’ için acilen sezaryene alınmıştı. Bu kez normal doğum için tekrar çabalamak ya da sezaryen için gün almak arasında kararsız kaldığı uzun ve zor günler geçirdi. Bu kararı verirken pek çok araştırma yaptı, pek çok şey okudu. Sonunda doktoru ile yaptığı görüşmelerin ardından sezaryen için gün almaya karar verdi. Doğumla ilgili hiçbir aksilik yaşanmadı ve doğumdan sonra da geriye dönüp baktığında en iyi kararı verdiğini düşünüyordu. ” Bu stratejiyi kullandığından beri daha az sinirleniyordu. Zaman zaman çocuğu cezalandırmanın ya da çocuğa bağırmanın da iyi anne baba olmanın bir parçası olduğunu anladı. Çocukların, sınırları öğrenmeleri gerekiyordu. Yeni çocukların doğması ve ailelerinin büyümesiyle Carlos ve Maria’nın anne baba olmakla ilgili fikirleri sürekli değişti. Fakat iyi ebeveyn olmanın pek çok değişimi beraberinde getirdiğini artık biliyorlardı.

13. 1. 2022

HAZIRLAYANLAR Devrim BAŞ Durmuş Ali ÖZER Esra Nur KILIÇ Fatmagül ŞAHİN Hava Aleyna BAKAR İrem ÜST Senem ASLAN Şaziye ELDEMİR 18020296 19020890 17020766 18020319 18020292 18020293 18020319 20020942