NANTAI NVERSTES KIILIK KURAMLARI GEORGE ALEXANDER KELLY ktisadi

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ KIŞILIK KURAMLARI GEORGE ALEXANDER KELLY İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf. nisantasi. edu. tr NİŞANTAŞI ÜNİVERS İTESİ ©

GEORGE ALEXANDER KELLY George Alexander Kelly’nin Yaşam Öyküsü George Alexander Kelly, 28 Nisan 1905’te ABD’nin Kansas eyaletindeki Wichita kentine bağlı küçük bir kasaba olan Perth yakınlarındaki bir çiftlikte dünyaya geldi. Fizik ve matematik alanında lisans derecesine sahip olmasına rağmen Kansas Üniversitesi’nde eğitim sosyolojisi alanında yüksek lisans yaptı. 1931 yılında Iowa Üniversitesi’nde psikoloji alanında doktorasını tamamladı. Sonraki on yılını Fort Hays Kansas State Koleji’nde geçirdi. Burada fizyolojik psikoloji derslerine giren Kelly bu sıralarda yaşanan Büyük Bunalımla birlikte fizyolojik psikolojiden daha insancıl bir şeylerle uğraşması gerektiğini düşünerek yoksul düşmüş insanlara psikolojik yardım vermek üzere psikoterapist olmaya karar verdi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

GEORGE ALEXANDER KELLY Kişisel Yapılar Kuramı: Temel Kavramlar ve İlkeler George Kelly’e göre insan davranışı hem gerçekliğe hem de insanların gerçeklik algılamasına dayanmaktadır. Kelly, Skinner’in davranışın çevre tarafından şekillendirildiği fikrini reddettiği gibi tek gerçeğin insanın öznel algısı olduğu şeklindeki mutlak fenomenolojiyi de reddetmektedir. Kelly (1955) evrenin gerçek olduğu ancak insanların bunu değişik yollarla yorumladığı görüşünü savunmaktadır. Bu nedenle insanların kişisel yapıları (construct) ya da olayları anlama ve açıklama şekilleri, onların davranışlarını yordamada anahtar rol oynamaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

GEORGE ALEXANDER KELLY Kişiliğin Yapısı Kelly, kişinin geleceği tahmin etmek için bir bilim adamı gibi davrandığını belirtmiştir. Bilim adamlarının kuramlara sahip olduğu gibi insanlar da kendi gerçekliklerinin yapılandırmalarına sahiptir. Bilim adamlarının hipotezleri olduğu gibi insanların da tahminleri ya da beklentileri vardır. Bilim adamlarının deney yapmaları gibi insanlar da bu beklentilerini sınayan davranışlar sergilerler. Bilim adamlarının gerçekliğe uyması için kuramlarında revizyona gitmeleri gibi insanlar da deneyimlerine dayanarak gerçekliği anlamlandırışlarında düzeltmeler yaparlar. Kısacası insanlar, daha önce de değinildiği gibi, yaşadıkları çevre ilgili teoriler oluşturur ve daha sonra da denencelerinin gerçeğe uyup uymadığını sınarlar. Sağlıklı kişiler bu denencelerin yordama gücüne bağlı olarak onları yeniden düzenler veya olduğu gibi korurlar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

GEORGE ALEXANDER KELLY Kişiliğin Gelişimi Kelly, kişiliğin gelişimi konusunda yeni ve farklı kavramlar önermeye gerek duymamış ve kişilik gelişiminin bir kimsenin kişisel yapı sisteminin evrimini yansıttığını belirtmiştir. Kişilik gelişiminde çocuğun yaşamında önemli bir yere sahip olan ebeveynlerin önemli etkileri olabileceğini vurgulayan Kelly anne-babanın patojenik tavırlarının çocuğun geleceği yordama yeteneğine zarar verebileceğini belirtmiştir. Aşırı ilgi ve şımartma çocuğun her türlü ihtiyacının başkaları tarafından karşılanacağı şeklinde bekleyiş geliştirmesine neden olabilir. Aşırı baskı ve cezalandırma ise çocuğun çevreyi yorumlamada tanıdık yapılara bağlı kalarak yeni yollar aramasını engelleyecektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

GEORGE ALEXANDER KELLY Eleştiriler ve Değerlendirme Kelly’nin Kişisel Yapılar Kuramı, 1955’te yayınladığı Kişisel Yapıların Psikolojisi isimli kitaptan sonra kısa bir süre ilgi odağı olmakla birlikte daha sonra popülaritesini yitirmiş ve kişilik psikolojisi konusundaki kuramsal açılımlar yerine klinik uygulamalarıyla meşgul olan birkaç sadık öğrencisinin dışında büyük ölçüde unutulmuştur. Bunun nedeni o yıllarda psikoloji alanında davranışçılık akımının baskın olması ve terapi alanında da insancıl yaklaşımın yakaladığı çıkış olabilir. Ancak ilerleyen yıllarda bilişsel yaklaşımın kazandığı ivme ile birlikte Kelly’nin kuramı bilişsel psikoterapistler için temel dayanak noktaları oluşturmaya başlamıştır. Bilişsel kişilik kuramında bir öncü olmanın yanı sıra Kelly, psikolojik sorunları iyileştirmeye çalışan bilişsel psikoterapi akımlarının da öncüsü olarak kabul edilebilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KAYNAKLAR Yazgan İnanç, Banu; Yerlikaya, Esef Ercüment. (2012), Kişilik Kuramları, 9. Basım, Pegem Akademi, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©