FAKTORI KOJI UTIU NA RAST I RAZVOJ NOVOROENETA

FAKTORI KOJI UTIČU NA RAST I RAZVOJ NOVOROĐENČETA DR SCI MED ĐURANOVIĆ-MILIČIĆ JADRANKA

Novorođenče To je dijete u prve 4 nedelje života nakon rođenja ( 28 dana) Prvih 7 dana je rani novorođenački period kada se dijete adaptira na extrauterine uslove života Za procenu se koriste 2 bitna faktora: porođajna težina i gestaciona dob Porođajna težina je najosetljiviji pokazatelj prenatalnog rasta i razvoja djeteta sa uticajem na zdravlje i život u kasnijem periodu Gestaciona dob predstavlja trajanje intrauterinog života za vrijeme kojeg plod raste i funkcionalno sazrijeva

Podela novorođenčadi prema porođajnoj težini i gestacionoj dobi Eutrofična novorođenčad- koja za svoju gestacionu dob imaju težinu između 10. i 90. percentile Hipotrofična novorođenčad( mala za dob) imaju težinu ispod 10. percentile Hipertrofična novorođenčad – (veliko za dob) težina iznad 90. percentile Adaptacija novorođenčeta- na ekstrauterine uslove počinje prolaskom kroz porođajni kanal: • oslobađanje od tečnosti koja ispunjava pluća, • Prvim udasima i prekidom placentarnih krvnih žila, krvotok se mijenja, a prelazna faza traje 4 -12 sati, protok krvi kroz pluća se povećava 6 -10 x, centri u mozgu preuzimaju svoju funkciju od prvog do posljednjeg daha života

Adaptacija novorođenčeta Pad parcijalnog pritiska kiseonika i povećanje parcijalnog pritiska CO 2( ugljen dioksid) su podsticaj za prvi udah u centru za disanje u produženoj moždini Stimulacija sa više strana : termički, taktilni, akustični, vizuelni, gravitacijski podražaj i promjene parcijalnog pritiska kiseonika i ugljen dioksida djeluju kao osiguranje prirode da u tom važnom trenutku disanje ne zataji, obzirom da kontrolni mehanizmi disanja još nisu potpuno zreli Prva obrada novorođenčeta: zavisi od vitalnosti Opšte mere su: nježna aspiracija gornjih disajnih puteva, posušiti dete sterilnom kompresom da bi se sprečilo gubljenje toplote evaporacijom, klemovanje i presecanje pupčanika sterilnim makazama, staviti ga pod infracrveni grijač, procena APGAR skora u prvoj minuti života

Obrada novorođenčeta Dalji postupci zavise od vitalnosti novorođenčeta Vitalno novorođenče se obeležava prezimenom i brojem, definitivno podvezati pupčanik, ili ga klemovati kompčom, proceniti 5 -tominutni APGAR skor, pregledati da li postoje porođajne traume, traganje za kongenitalnim anomalijama (rutinsko sondiranje jednjaka da bi se isključila atrezija ezofagusa), vaganje merenje dužine, obim glave i grudi Što prije ga staviti majci na prsa da je oseti, jer direktni kontakt koža na kožu doprinosi uspostavljanju emocionalnog kontakta majke i deteta, što je bitno za uspostavljanje laktacije Procena vitalnosti prema preporukama pojedinih autora Virginia Apgar (1953), koja je jednostavna i koristi se u većini porodilišta širom sveta, pa i kod nas

APGAR SCORE( index vitalnosti) Funkcija Bodovi 2 Bodovi 1 0 Boja kože Ružičasta Trup ružičast, okrajine modre Modra ili bleda Disanje Pravilno ili snažan plač Grčevito hvatanje zraka, ili slab plač Ne diše, ne plače Tonus mišića Dobar, obilna spontana motorika Oslabljen, usporena motorika Mlohav, nepokretan Refleksna podražljivost Plač, pokret Grimasa, slab pokret Bez odgovara Frekvencija pulsa pupčanika ili srca >100, dobro punjen puls <100, slabo punjen Nema pulsa, ne čuje se akcija srca

APGAR SCORE( index vitalnosti) Bodovi dobijeni za svaki parametar se zbrajaju, pa tako najveći zbir bodova je 10, a najniži je 0 Deca koja u I –voj minuti dobiju 8 -10 bodova, ne trebaju posebne mere zbrinjavanja Procena gestacione dobi novorođenčeta_ postoje različite tabele za procenu gestacione dobi ili starosti i baziraju se na somatskim i neuromuskularnim kriterijumima Brzo određivanje se vrši na osnovu: brazda na tabanima, veličine nodulusa u mlečnoj žlezdi, izgled i kvalitet kože, stepen razvijensti hrskavice na ušnoj školjci, spuštenost testisa i izraženost nabora kože skrotuma, Većina porodilišta je usvojila procenu zrelosti po Ballard-u, Test je precizan sa sigurnošću unutar 2 sedmice. Radi ga neonatolog 32 -42 sata po rođenju. Ima 6 somatskih i 6 neuromuskularnih kriterijuma , a konačan skor se dobije sabiranjem

Prva obrada novorođenčeta Zdravo novorođenče je ružičaste boje, snažno plače, broj respiracija se kreće između 30 i 60 u minuti, srčana akcija je između 140 i 160 u minuti Normalne je gestikulacije i aktivnosti, tjelesna temperatura je između 36 i 36, 6 C na koži trbuha ili 37 do 37, 5 C rektalno Koža je tanka, glatka i crvena i ako u prvim satima, a pokazuje velike promjene u odnosu na intenzitet crvenila i cijanozu. Pokrivena je sirastim mazom (vernix) koji se smanjuje se vremenom trajanja trudnoće Sivo bjeličaste naslage su produkt lojnih žležda pod uticajem majčnih hormona. Lanugo dlačice prekrivaju kožu novorođenčeta i ima ih više što je trudnoća traje duže

Proporcije tijela One se razlikuju kod novorođenčeta u odnosu na decu u kasnijem životnom periodu. Glava je veća, ekstremiteti kraći, sredina tela u visini pupka. Dužina glave iznosi ¼ dužine tela. Kosti lobanje su pomične jer šavovoi nisu srasli, te mogu da prelaze jedna preko druge pri modeliranju glave prilikom prolaska kroz porođajni kanal Velika fontanela je između čeone i temene kosti, njena veličina je između 2 i 5 cm, a zatvara se između 9 i 12 meseci Mala fontanela je između potiljačne i temene kosti i zatvara se između 2 i 4 meseca Porođajni naduv je difuzni otok mekih tkiva poglavine koji prelazi i preko granica lobanjskih struktura , a posljedica je pritiska porođajnog kanala na meka tkiva Kefalhematom je subperiostalno krvarenje i ne prelazi granice lobanjskih struktura, a posljedica je traumatskih krvarenja

Njega novorođenčeta Dete normalne vitalnosti ne kupa se pod mlazom mlake vode već se dobro obriše ugrijanim sterilnim pelenama i utopli. Poželjno je nježno aspirirati usnu šupljinu, ždrelo i nos da ne bi došlo do aspiracije. To je posebno obavezno kod zelene i mekonijane plodove vode Pupčanik je dužine 50 cm, debljine 1 -2 cm, uvijen za oko 70 C i to obezbeđuje prekid cirkulacije. Pupčanik seklemuje na 20 cm od pupka sa 2 sterilne štipaljke. Definitivno podvezivanje je sa sterilnom tračicom ili kopčom za jednokratnu upotrebu na nekoliko cm od pupka. Nakon toga se premaže antiseptičnim rastvoromi i zavije suvom gazom Pupak se neguje 1 x u 2 sata i drži se čistim i suvim, što ne znači da novorođenče ne treba kupati Infekcija pupka se dešava ukoliko se on ne održava suvim i čistim. Infekcija se prepoznaje crvenilom i otokom. Uzročnici su Stafilokok i E coli

Fiziološka žutica Fiziološka hiperbilirubinemija je klinički vidljiva kada koncentracija bilirubina pređe 85 -120 mikromola/ l. Posljedica je povećane ponude bilirubina (povećan ukupan volumen eritrocita i skraćen vek života) ili smanjenog vezivanja bilirubina za jetrene ćelije. Koncentracija bilirubina raste, jer je nestao posteljični put eliminacije Novorođenče ima manju količinu i crevenih bakterija koje učestvuju u metabolizmu konjugovanog bilirubina. Najveća koncentracija bilirubina je između 3 -5 dana, a porast i pad serumskog bilirubina do određenih granica je fiziološka žutica Žutica je patološka ako se vidi u prva 24 sata, kada pređe 205 mikromola/ l, kada je konugovani iznad 35 mikromola/l i kada traje poslije kraja I nedelje života

Prevencija u neonatologiji Vitamin K se daje i to 1 miligram vitamina K s cljem prevencije hemoragične bolesti novorođenčeta Neonatalni skrining –na hipotireozu i fenilketonuriju, galaktozemiju, cističnu fibrozu Skrinig sluha je obavezan, jer neprepoznat dovodi do poteškoća u govoruu, jeziju i razvoju deteta Razvojni poremećaj kuka- razvojna displazija kuka je najčešća anomalija lokomotornog sistema, a etiologija je brojna: ženski pol, karlična prezentacija, oligohidramnion, blizanci. UZV pregled je najznačajniji