ETMDE LME VE DEERLENDRME Yrd Do Dr Lokman

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. Lokman AKBAY Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi - Ölçme ve Değerlendirme ABD

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri Konu Başlıkları • Açık uçlu soru gerektiren ölçme araçları • Sözlü sınavlar • Yazılı sınavlar • Kısa cevaplı testler • Seçme gerektiren ölçme araçları • Doğru yanlış testler • Çoktan seçmeli testler 2

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları Sözlü sınavlar: Nedir? • En eski sınav türlerindendir • Soruların sözlü ya da yazılı olarak sorulan sorulara öğrencilerin sözlü olarak cevap verdiği sınav türüdür • Öğrencilerin derse katılımının sağlanmasında, aktif kılınmasında ve iletişim becesisinin kazandırılmasında etkilidir 3

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Sözlü sınavlar: Ne zaman tercih edilir? Sözel iletişim becerilerinin, telaffuz yeteneklerinin ya da okuma becerilerinin ölçülmesinin gerektiği durumlarda Derse başlarken ya da ders aralarında dikkat çekmek amacıyla Öğrencilerin aktif katılımının sağlaması gerektiğinde Hazırbulunuşluk durumunun tespiti istendiğinde Dersin anlaşılan ve anlaşılmayan noktalarını tespit etmek gerektiğinde Ünite ve ders sonlarında genel bir tekrar amacıyla Öğrencileri çalışmaya teşvik etmek ya da öğrenmelerini perkiştirmek amacıyla 4

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • • Sözlü sınavlar: Nelere dikkat edilmelidir? Öğrenciler tahtaya kaldırılmamalı (tercih edilmemeli) Sınav kaygısının en üst düzeyde olduğu sınav türüdür Özellikle içine kapanık ve çekingen öğrenciler artan sınav kaygısıyla bildikleri cevapları vermekte bile zorlanabilir Öğrencilerin kendi istekleriyle diledikleri sorulara cevap vermeleri için ortam sağlanmalıdır Motivasyonu artırıcı olmalı ve puan kaygısını arttırmayacak şekilde uygulanmalıdır Öğrencilerin konuşmasını teşvik edecek ve özgüvenlerini artmasını sağlayacak şekilde uygulanmalıdır Ders notlarına etkileri olabildiğince azaltılmalıdır Bu sınav sonuçlarına bağlı olarak önemli kararlar verilmemeli Sınavdan önce sınav planı (belirtke tablosu) yapılmalıdır 5

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • • Sözlü sınavlar: Avantajları nelerdir? İletişim becerileri, anadili ve yabancı dili etkili kullanma becerilerinin ölçülmesinde en geçerli ve güvenilir yöntemdir Bireyleri derinlemesine tanımayı sağlayabilecek en elverişli ölçme aracıdır Puanlayıcının, puan vermede kararsız kaldığı, yarım bırakılmış, açıklanmamış, gerekçe gösterilmemiş cevaplar için yeni sorular sorma olanağı sunar Soruların hazırlanması kolaydır ve az zaman alır Şans başarısı ve kopya çekme imkanı vermez Öğrencilerin soruyu yanlış anlayarak farklı yerlere çekme olasılığını azaltır 6

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Sözlü sınavlar: Dezvantajları nelerdir? Sınavı yapan ile sınav olan kişi arasındaki etkileşim en fazladır ve durumda ölçmek istenilmeyen özellikle ölçmeye karışabilir Uygulanması açısından kullanışlı değildir; çok zaman alır Az sorulur Herkese aynı sorulmaz ve bu durum adaletsizliğe sebep olabilir ( aynı zamanda kıyaslama yapmak zor olur) Bu durum, geçerliğin ve güvenirliğin düşmesine sebep olur Öğrencilerin yeterince düşünme ve cevaplarını gözden geçirme şansı çoğunlukla yoktur Puanlama subjektiftir Cevaplar kaydedilmediğinden, cevaplamanın ve puanlamanın tekrar gözden geçirilme imkanı yoktur 7

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Yazılı sınavlar: Nedir? Yazılı olarak verilen sorulara öğrencilerin yazılı olarak cevap verdikleri sınav türüdür Klasik yazılı sınavlar: öğrencinin kendisine sorulan soruların her birini yazılı olarak cevaplamasını gerektirir Tercihli sınavlar: Sorulan soruların tümünü cevaplandırmanın zorunlu olmadığı yazılı sınav türüdür (sınav kaygısı azalır). Ancak kapsam geçerliğini düşürebilir, farklı sorular cevaplandığında puanlar karşılaştırılamaz Açık kitap sınavları: Kitap, not, vs kaynakların serbest olduğu yazılı sınavlardır 8

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • • Yazılı sınavlar: Ne zaman tercih edilir? Sınav hazırlamak için az ancak puanlama yapmak için yeterince zaman olduğunda Öğrencilerin, analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey bilişsel davranışlarının ölçülmesi gereken durumlarda Öğrenci sayısının aşırı fazla olmadığı durumlarda Kompozisyon becerisinin, anlatım ve yazım gücünün ölçülmesini gerektiren durumlarda Öğrencilerin orjinal fikir üretme ve yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini sergilemesinin istendiği durumlarda 9

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Yazılı sınavlar: Nelere dikkat edilmelidir? Açık, net ve anlaşılır sorular olmalı ve olabildiğince az kelimeyle ifade edilmeli Yazım ve imla hatası yapılmamalı Uzun cevap gerektiren az sayıda soru yerine, çok sayıda kısa cevap gerektiren sorular tercih edilmeli Sorulara verilecek cevaplar birbirinden bağımsız olmalı Her soru tek bir davranışı ölçmeli Sorular belirli kaynaklardan aynen alınmamalı Mümkünse soru havuzu hazırlayıp sınav soruları havuzdan seçilmeli Sınav öncesinde cevap anahtarı ya da dereceli puanlama anahtarı hazırlanmalı ve puanlamada bunlar kullanılmalı 10

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Yazılı sınavlar: Nelere dikkat edilmelidir? Puanlama yapılırken kağıtların kime ait olduğu bilinmemelidir Gerekmediği sürece, yazı güzelliği, kompozisyon becerisi vb. özelliklerin puanlamayı etkilemesine izin verilmemeli Mümkünse birden fazla puanlayıcıya puanlatılmalıdır Puanlayıcıların fiziksel ve psikolojik durumları objektifliklerini ve performanslarını etkilemeyecek durumda olmalı 11

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • • Yazılı sınavlar: Avantajları nelerdir? Hazırlaması kolaydır ve az zaman alır Hazırlanması açısından kullanışlıdır Üst düzey bilişsel davranışların ölçülmesinde en geçerli yoklama türüdür Şansla doğru cevağ verme olasılığı çok düşüktür (güvenirlirdir) Öğrencileri daha çok çalışmaya teşvik eder Öğrenme ve öğretme sürecinde etkili bir ölçme aracıdır 12

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Yazılı sınavlar: Dezvantajları nelerdir? Az soruda soru içerdiğinden, kapsam geçerliği düşük olabilir Soru sayısı az olduğundan, givenirliği düşük olabilir Cevaplarda kesin doğru-yanlış ayrımı yapmak zordur Puanlamanın objektif olması zordur Şişirme yolla cevaplamaya elverişlidir Öğrencilerin soruları belli oranda istediği yöne çekmesi söz konusudur Soruların güçlüğü, güveirliği ve geçerliği önceden kestirilemez 13

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları Kısa cevaplı testler: Nedir? • Maddeleri, bir kelime, rakam ya da bir cümle ile cevaplanan sınav türüdür • Kullanılabilecek madde türleri: • Tanımayı gerektiren maddeler: Bir tanım, açıklama ya da durumun verilerek, verilenin ne olduğu sorulur Ör. Ölçme aracının tesadüfi hatalardan arınıklık derecesine ne denir? • Tanımlamayı gerektiren maddeler: Bir terim, olgu, kavram vb’nin tanımlanması ya da açıklanması istenir • Ör: Ölçme aracının güvenirliği ne demektir? • Boşluk doldurma maddeleri: Verilen bir cümle, paragraf ya da bir bütün içinde eksik bırakılan kısmın tamamlanması istenir Ör. Ölçme aracının tesadüfi hatalardan arınıklık derecesine ………. denir? 14

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları Kısa cevaplı testler: Ne zaman tercih edilir? • Bilişsel davranış basamaklarının alt düzeylerindeki (bilgi, kavrama) davranışların çok sayıda soru ile ölçülmesi istendiğinde tercih edilir 15

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • • Kısa cevaplı testler: Nelere dikkat edilmelidir? Önemli davranışlar ölçülmeli, gereksiz ayrıntıdan kaçınılmalıdır Her madde mümkünse tek davranışı ölçmeli Soruların yalnızca bir tek doğru cevabı olmalıdır Alternatif cevaplar olduğunda ise cevap anahtarı ona göre hazırlanmalı İpucu olabilecek ifadeler bulunmamalı, gereksiz bilgi verilmemeli Maddeler açık ve anlaşılır olmalı, olabildiğince az kelime kullanılmalı Boşluk doldurma soruları, boşluğa verilecek cevaba uygun ifadelerle düzenlenmeli. ör: İstanbul’un fethi ……………. . dır/dir. Maddeler birbirinden bağımsız olmalıdır Bırakılan boşluklar sabit olmalı, kelime ya da cümle uzunluğuna göre değişmemeli 16

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları • • Kısa cevaplı testler: Avantajları nelerdir? Cevaplaması az zaman aldıdığından, çok sorulabilir Puanlaması sözlü ve yazılı sınavlara göre daha objektiftir Öğrencilerin şişirme cevap verme olasılığı yoktur Her eğitim düzeyinde uygulanabilecek sınav türüdür Cevapların kısa, belli ve genellikle tek olması güvenirliği artırır Hazırlaması, uygulaması ve puanlaması oldukça kolaydır Kullanışlılığı yüksektir 17

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri: Açık Uçlu Soru Gerektiren Ölçme Araçları Kısa cevaplı testler: Dezvantajları nelerdir? • Üst düzey bilişsel davranışların (analiz, sentez ve değerlendirme) ölçülmesinde kullanılması uygun değildir • Çoktan seçmeli ya da doğru-yanlış testlere göre puanlaması daha subjektiftir 18

Ders # 7 - Ölçme Araç ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Lokman AKBAY Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi - Ölçme ve Değerlendirme ABD 19